#farmakologiya_takror_uchun
"Dorilar organizmga kiritilgandan keyin qon aylanish tizimiga o‘tishi uchun so‘rilishi kerak. Bu jarayon absorbsiyaga deyiladi. So‘rilish tezligi va samaradorligi qabul qilish usuli va boshqa omillarga bog‘liq"
✅ Enteral yo‘l (og‘iz orqali, ichak orqali so‘rilish)
- tabletka, kapsula yoki suyuqlik shaklida qabul qilingan dorilar oshqozon-ichak traktida so‘riladi.
- dori ichak devoridan o‘tib, qon tomirlarga so‘riladi va butun tanaga tarqaladi.
✅ Parenteral yo‘l (to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qimalar yoki qon tomirlarga yuborish)
- intravenoz (tomir ichiga) dori to‘g‘ridan-to‘g‘ri qon oqimiga tushadi va eng tez so‘riladi.
- intramuskulyar (muskul ichiga) va subkutan (teri ostiga) dorilar asta-sekin so‘riladi.
✅ Ingalatsion yo‘l (nafas orqali so‘rilish)
- aerozol yoki bug‘ holatidagi dorilar o‘pka orqali tezda qon oqimiga o‘tadi (masalan, astma spreylari).
✅ Transdermal yo‘l (teri orqali so‘rilish)
- maxsus plastir yoki surtma dorilar teri orqali asta-sekin so‘riladi va uzoq ta’sir qiladi (masalan, nikotin plastiri).
✅ Mahalliy qo‘llash (faqat kerakli joyga surish)
- malham, ko‘z tomchilari yoki burun spreylari faqat o‘sha joyda ta’sir qiladi, qon aylanishiga kam so‘riladi.
✔ Dorining fizik-kimyoviy xususiyatlari – suyuq dorilar tez, qattiq shakllar esa sekin so‘riladi.
✔ pH va atrof-muhit – oshqozon kislotasi ba’zi dorilarni parchalashi mumkin.
✔ Ovqat bilan qabul qilish – ayrim dorilar och qoringa yaxshiroq so‘riladi, boshqalari esa ovqat bilan birga.
✔ Qon ta’minoti – qon aylanishi yaxshi bo‘lgan joylarda dorilar tezroq so‘riladi.
Dorilarni qabul qilish usuli va ularning so‘rilish jarayoni davolash samaradorligiga katta ta’sir qiladi. Shuning uchun, dorilarni shifokor ko‘rsatmasiga muvofiq va to‘g‘ri qabul qilish muhim!
Telegram kanalimiz:
@fundamedical_academy
💊 Dorilarning so‘rilishi (Absorbsiya) nima?
"Dorilar organizmga kiritilgandan keyin qon aylanish tizimiga o‘tishi uchun so‘rilishi kerak. Bu jarayon absorbsiyaga deyiladi. So‘rilish tezligi va samaradorligi qabul qilish usuli va boshqa omillarga bog‘liq"
📌 Absorbsiya qanday yo‘llar bilan kechadi?
✅ Enteral yo‘l (og‘iz orqali, ichak orqali so‘rilish)
- tabletka, kapsula yoki suyuqlik shaklida qabul qilingan dorilar oshqozon-ichak traktida so‘riladi.
- dori ichak devoridan o‘tib, qon tomirlarga so‘riladi va butun tanaga tarqaladi.
✅ Parenteral yo‘l (to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘qimalar yoki qon tomirlarga yuborish)
- intravenoz (tomir ichiga) dori to‘g‘ridan-to‘g‘ri qon oqimiga tushadi va eng tez so‘riladi.
- intramuskulyar (muskul ichiga) va subkutan (teri ostiga) dorilar asta-sekin so‘riladi.
✅ Ingalatsion yo‘l (nafas orqali so‘rilish)
- aerozol yoki bug‘ holatidagi dorilar o‘pka orqali tezda qon oqimiga o‘tadi (masalan, astma spreylari).
✅ Transdermal yo‘l (teri orqali so‘rilish)
- maxsus plastir yoki surtma dorilar teri orqali asta-sekin so‘riladi va uzoq ta’sir qiladi (masalan, nikotin plastiri).
✅ Mahalliy qo‘llash (faqat kerakli joyga surish)
- malham, ko‘z tomchilari yoki burun spreylari faqat o‘sha joyda ta’sir qiladi, qon aylanishiga kam so‘riladi.
📌 Absorbsiya tezligiga ta’sir qiluvchi omillar
✔ Dorining fizik-kimyoviy xususiyatlari – suyuq dorilar tez, qattiq shakllar esa sekin so‘riladi.
✔ pH va atrof-muhit – oshqozon kislotasi ba’zi dorilarni parchalashi mumkin.
✔ Ovqat bilan qabul qilish – ayrim dorilar och qoringa yaxshiroq so‘riladi, boshqalari esa ovqat bilan birga.
✔ Qon ta’minoti – qon aylanishi yaxshi bo‘lgan joylarda dorilar tezroq so‘riladi.
📌 Xulosa
Dorilarni qabul qilish usuli va ularning so‘rilish jarayoni davolash samaradorligiga katta ta’sir qiladi. Shuning uchun, dorilarni shifokor ko‘rsatmasiga muvofiq va to‘g‘ri qabul qilish muhim!
📌 Shu kabi mavzu haqida ko‘proq bilmoqchimisiz? Bizni kuzatishda davom eting !
Telegram kanalimiz:
@fundamedical_academy