Variables and Constants (O'zgaruvchi va O'zgarmaslar)

Variables (O'zgaruvchilar) haqida gaplashamiz

Har bir dasturlash tilida o'zgaruvchilar qiymatlarni saqlash uchun ishlatiladi.Konstantalar qiymatlari umuman o'zgarmaydigan o'zgaruvchilardir.

Variables (O'zgaruvchilar) - bu dastur bajarilishi davomida o'zgarishi mumkin bo'lgan qiymatni saqlaydigan xotiradagi nomlangan joy.Har bir o'zgaruvchining aniq turi mavjud, u qanday turdagi ma'lumotlarni saqlashni aniqlaydi.

O'zgaruvchini e'lon qilish uchun avvalo uning turini yozib , keyin o'zgaruvchi nomini qo'yasiz.Quyida misollarda ko'ramiz:

double oylik;
int damOlishKunlari;
long yerAholisi;
boolean talabami;

E'tibor bering har bir o'zgaruvchi e'lon qilingandan keyin semicolon (nuqta-vergul) borligini e'tiborga oling.Nuqta-vergul qo'yilishi zarur, chunki e'lon Java bayonoti hisoblanadi.

O'zgaruvchilar nomi yuqorida aytganimdek harflar,raqamlar va belgilar ketma-ketligidan tashkil topadi (Lekin birinchi belgi raqam bo'lishi mumkin emas).Odatda nomlarni hammaga tushunarli sodda tilda va inglizcha nomlar bilan yozishga odatlaning (Man yuqorida sizga tushunarli bo'lishi uchun o'zbekcha nomladim).

Qo'shimcha: Siz bir nechta o'zgaruvchilarni bir qatorda e'lon qilishingiz mumkin:
int damOlishKunlari, yoshi;


Ammo bu uslubni tavsiya qilmayman.Chunki har bir o'zgaruvchini alohida e'lon qilsangiz, dasturlaringizni o'qish osonroq bo'ladi.

Java da o'zgaruvchilar scope (qamrov)i va lifetime (amal qilish davri) ga ko'ra 3 ta turga bo'linadi:

a) Local Variables (mahalliy o'zgaruvchilar):

1.Scope (qamrovi) : Method(metod) , constructor (konstruksiya) va block (blok) ichida e'lon qilinadi.

2.Lifetime(amal qilish davri): Faqat e'lon qilingan blok ichida amal qiladi.

3.Initialization( boshlang'ich qiymat) - Ishlatishdan oldin qiymat berilishi shart.

Lokal o'zgaruvchiga misol:
public class LocalVariables {
public static void main(String[] args) {
int son1 = 10;
int son2;
son2 = 20;
int yigindi = son1 + son2;
System.out.println("Yig'indi: " + yigindi);
}
}

b) Instance variables (Instansiya o'zgaruvchilari):

1.Scope (qamrovi) - Class ichida lekin method ,constructor yoki blockdan tashqarida e'lon qilinadi.

2.Lifetime (amal qilish davri) - Class obyekti mavjud bo'lganda ishlatiladi.

3.Initialization (Boshlang'ich qiymat) - Agar aniq boshlang'ich qiymat berilmasa, o'zgaruvchi avtomatik ravishda default value (standart qiymat) ni oladi (o'tgan mavzuda ko'rsatilgan).

Misol:

public class Moshina {

int yili;

public static void main(String[] args) {
System.out.println("Ishlab chiqarilgan yili" - yili);
}
}



c) Static variables (Statik o'zgaruvchilar)

1.Scope (qamrovi) - static kalit so'zi bilan class ichida lekin method va constructor yoki blockdan tashqarida e'lon qilinadi.

2.Lifetime(amal qilish davri) - Dasturda classning barcha obyektlari ishlata oladi

3.Initialization (boshlang'ich qiymat) - Agar aniq boshlang'ich qiymat berilmasa, o'zgaruvchi avtomatik tarzda default value (standart qiymat) ni oladi.

Misol:

public class Moshina {
static int moshinaSoni = 0; // Statik o'zgaruvchi

public static void main() {
System.out.println("Moshinalar soni: " + moshinaSoni);
}
}

Aynan yuqoridagi o'zgaruvchilar nega kerak va aynan qanday holatlarda ishlatilinishini OOP qismida batafsil ko'rib chiqamiz.Hozircha aynan shunday o'zgaruvchilar bor ekanligini bilsangiz yetarli.