Теридаги тўқ рангли доғлар инсон хуснини бузади ва уни гўёки «қаритади».
Пигмент доғлар нима?
Гиперпигментация – бу терида меланин пигментини нотўғри тақсимланиши хисобланиб, юзида сепкили бор инсонлар буни яхши тушунишади. Аммо сепкил инсонни ёшлигидан пайдо бўлиб кўп холларда ёқимли кўринади ва унинг эгалари ўз қиёфаларига ўрганиб улгуришади.
Пигмент доғлар эса умуман бошқа муаммо - улар бирданига пайдо бўлади, катта ўлчамли ва нотўғри шаклли бўлади, уларни беркитиш учун кўп ва қалин тонал воситалар талаб этади.
Доғларнинг хосил бўлиши сабаби – меланин ишлаб чиқарувчи хужайралар фаолиятидаги бузилиш хисобланади. Бу холат бир қатор касалликларнинг белгиси бўлиши мумкин.
Пигмент доғлар нимадан пайдо бўлади?
Тери хужайралари ишидаги бузилиш қуйидаги сабаблар хисобига ривожланади.
1. Ультрабинафша нурларнинг ортиқча таъсири
Ультрабинафша нурлар меланоцитлар, яъни терининг меланин моддасини ажралишини таъминловчи хужайраларни таъсирлайди. Одатда бунинг таъсирида терида бир хилда тарқалган загар (қорайиш) кузатилади. Лекин ультрабинафша нурлар таъсирини ортиқча кўп бўлиши меланоцитлар ишини кучайтириб юборади ва меланинг кечасию-кундузи катта миқдорда ишлаб чиқарила бошлайди. Пигмент доғлар солярий ва загар ихлосмандларининг доимий «муаммоси» хисобланди.
2. Терини шикастланиши ва қуёш таъсирида куйишлар
Загар (тобланиш) – организмнинг химоя механизми хисобланиб, у орқали одам танаси ультрабинафша нурларнинг зарарли таъсиридан химоялади. Тобланиш натижасида хосил бўладиган тўқ пигмент ультрабинафша нурларни тарқатиб ўзига хос барьер хосил қилади. Шу сабабли терининг зарарланган қисмида меланоцитлар максимал фаолликда ишлайди. Натижада ушбу сохалар қўшни сохаларга нисбатан тўқроқ бўлади.
3. Гормонал бузилишлар
Меланин хосил бўлиши гормонлар томонидан бошқарилади. Хомиладорлик, хомиладорликка қарши препаратларни ичиш ва эндокрин касалликлар гормонал фонни бузади. Натижада пигмент доғлар хосил бўлади.
4. Ёш
Ёш ўтган сайин инсон териси юпқалаша боради ва меланоцит хужайралари терининг деярли юза қисмига ўтиб қолади. Ёшликда қалин тери остида яширинган меланин дозалари ёш ўтгач сезила бошлайди. Натижада ёшга хос доғлар пайдо бўлади.
5. Айрим дориларни қабул қилиш
Тетрациклин қаторидаги антибиотиклар, ретиноидлар ва химиотерапия препаратлари гиперпигментацияга сабаб бўлади.
6. Ички аъзоларни фаолиятини бузилиши
Пигмент доғларнинг хосил бўлиши – кўп холларда жигар, ўт пуфаги, ошқозон-ичак йўллари ва буйраклар патологияси белгиси бўлиши мумкин.
Пигмент доғларни даволашни нимадан бошлаш керак?
Биринчи ўринда дерматологга учраш зарур. Улар Сизнинг терингизни кўриб чиқади, хаёт тарзингиз ва қабул қилаётган дори воситаларингиз билан қизиқади, керак бўлса қўшимча касалликларни аниқлаш мақсадида тиббий картангизни ўрганиб чиқади. Айрим пайтларда меланома ривожланишини инкор этиш мақсадида биопсия текшируви ўтказилиши мумкин.
Бир нарсани эсдан чиқарманг – «доғларни хосил бўлиши сабабини аниқламасдан туриб, уларни даволашдан маъно йўқ». Агар касаллик ички аъзолар яллиғланиши хисобига боғлиқ бўлса, уларни даволамагунча қайта-қайта ривожланиши мумкин.
@zaytunmedtib
Пигмент доғлар нима?
Гиперпигментация – бу терида меланин пигментини нотўғри тақсимланиши хисобланиб, юзида сепкили бор инсонлар буни яхши тушунишади. Аммо сепкил инсонни ёшлигидан пайдо бўлиб кўп холларда ёқимли кўринади ва унинг эгалари ўз қиёфаларига ўрганиб улгуришади.
Пигмент доғлар эса умуман бошқа муаммо - улар бирданига пайдо бўлади, катта ўлчамли ва нотўғри шаклли бўлади, уларни беркитиш учун кўп ва қалин тонал воситалар талаб этади.
Доғларнинг хосил бўлиши сабаби – меланин ишлаб чиқарувчи хужайралар фаолиятидаги бузилиш хисобланади. Бу холат бир қатор касалликларнинг белгиси бўлиши мумкин.
Пигмент доғлар нимадан пайдо бўлади?
Тери хужайралари ишидаги бузилиш қуйидаги сабаблар хисобига ривожланади.
1. Ультрабинафша нурларнинг ортиқча таъсири
Ультрабинафша нурлар меланоцитлар, яъни терининг меланин моддасини ажралишини таъминловчи хужайраларни таъсирлайди. Одатда бунинг таъсирида терида бир хилда тарқалган загар (қорайиш) кузатилади. Лекин ультрабинафша нурлар таъсирини ортиқча кўп бўлиши меланоцитлар ишини кучайтириб юборади ва меланинг кечасию-кундузи катта миқдорда ишлаб чиқарила бошлайди. Пигмент доғлар солярий ва загар ихлосмандларининг доимий «муаммоси» хисобланди.
2. Терини шикастланиши ва қуёш таъсирида куйишлар
Загар (тобланиш) – организмнинг химоя механизми хисобланиб, у орқали одам танаси ультрабинафша нурларнинг зарарли таъсиридан химоялади. Тобланиш натижасида хосил бўладиган тўқ пигмент ультрабинафша нурларни тарқатиб ўзига хос барьер хосил қилади. Шу сабабли терининг зарарланган қисмида меланоцитлар максимал фаолликда ишлайди. Натижада ушбу сохалар қўшни сохаларга нисбатан тўқроқ бўлади.
3. Гормонал бузилишлар
Меланин хосил бўлиши гормонлар томонидан бошқарилади. Хомиладорлик, хомиладорликка қарши препаратларни ичиш ва эндокрин касалликлар гормонал фонни бузади. Натижада пигмент доғлар хосил бўлади.
4. Ёш
Ёш ўтган сайин инсон териси юпқалаша боради ва меланоцит хужайралари терининг деярли юза қисмига ўтиб қолади. Ёшликда қалин тери остида яширинган меланин дозалари ёш ўтгач сезила бошлайди. Натижада ёшга хос доғлар пайдо бўлади.
5. Айрим дориларни қабул қилиш
Тетрациклин қаторидаги антибиотиклар, ретиноидлар ва химиотерапия препаратлари гиперпигментацияга сабаб бўлади.
6. Ички аъзоларни фаолиятини бузилиши
Пигмент доғларнинг хосил бўлиши – кўп холларда жигар, ўт пуфаги, ошқозон-ичак йўллари ва буйраклар патологияси белгиси бўлиши мумкин.
Пигмент доғларни даволашни нимадан бошлаш керак?
Биринчи ўринда дерматологга учраш зарур. Улар Сизнинг терингизни кўриб чиқади, хаёт тарзингиз ва қабул қилаётган дори воситаларингиз билан қизиқади, керак бўлса қўшимча касалликларни аниқлаш мақсадида тиббий картангизни ўрганиб чиқади. Айрим пайтларда меланома ривожланишини инкор этиш мақсадида биопсия текшируви ўтказилиши мумкин.
Бир нарсани эсдан чиқарманг – «доғларни хосил бўлиши сабабини аниқламасдан туриб, уларни даволашдан маъно йўқ». Агар касаллик ички аъзолар яллиғланиши хисобига боғлиқ бўлса, уларни даволамагунча қайта-қайта ривожланиши мумкин.
@zaytunmedtib