PEDIATR MASLAHATI

🌸Bolani qachondan boshlab ona sutidan ayirish mumkin.

Bolani ona sutidan ayirish vaqti bolaning yoshiga, sog‘lig‘iga va oilaning sharoitiga bog‘liq. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) tavsiyalariga ko‘ra:

–Ona sutini davom ettirish muddati:
JSST bolaga kamida 2 yoshgacha yoki undan uzoqroq ona sutini berishni tavsiya qiladi, agar bu onaga va bolaga qulay bo‘lsa. Bu davrda qo‘shimcha ovqat ham tanaga kiritiladi.

–Qo‘shimcha ovqatga o‘tish:
Bola 6 oylikdan boshlab qo‘shimcha ovqatlar (pyurelar, kasha va boshqalar) bilan oziqlantirish boshlanadi, ammo ona suti muhim oziq moddalar manbai bo‘lib qoladi.

–Ona sutidan ayirish vaqti:
Ona va bolaning tayyorligiga qarab, ona sutidan ayirish har xil yoshda amalga oshiriladi. Ko‘pincha ayirish jarayoni 1,5–2 yosh oralig‘ida bo‘ladi. Lekin bu individual holat. Quyidagilarni hisobga olish kerak:

•Bola yangi ovqat turlarini yaxshi qabul qilsa.

•Tungi ovqatlanishlar kamaygan yoki tugagan bo‘lsa.

•Bola emizishga bo‘lgan qiziqishini kamaytirgan bo‘lsa.

⭐️Qanday qilib ayirish kerak:

Asta-sekin: Ona sutidan ayirish jarayoni sekin va bosqichma-bosqich amalga oshirilishi lozim. Bir vaqtning o‘zida barcha emizishlarni to‘xtatish bolaning jismoniy va ruhiy salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin.

Birgalikda o‘tish: Sevimli faoliyat, ovqat yoki ichimlik bilan emizishni almashtirish orqali bolaning e’tiborini chalg‘itish mumkin.

Bola bilan mehrli muloqot qilish: Bu davrda bolaning hissiy ehtiyojlari ko‘payishi mumkin, shuning uchun unga ko‘proq vaqt ajratish muhim.

Muhim: Agar bolaning sog‘lig‘i yomon bo‘lsa yoki tish chiqishi jarayonida bo‘lsa, ayirishni kechiktirish maqsadga muvofiqdir. Har doim bolangizning shaxsiy ehtiyojlarini hisobga olib, shifokor bilan maslahatlashing.

👉 @anvar_pediatr

🌸Bolalarda yod yetishmovchiligi belgilari qanday va u qanaqa oqibatlarga olib keladi?

Bolalarda yod yetishmovchiligi jiddiy sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin, chunki yod qalqonsimon bez gormonlarini ishlab chiqarish uchun zarur. Ushbu muammolar quyidagi oqibatlarga olib kelishi mumkin:

⭐️Oqibatlari

–Aqliy rivojlanishning sustlashuvi
Yod yetishmovchiligi bolalarda intellektual qobiliyatlarning pasayishiga olib keladi, bu o‘qish va o‘rganish qobiliyatiga ta’sir qiladi.

–Kretinizm
Og‘ir holatlarda aqliy va jismoniy rivojlanishning jiddiy cheklanganligi kuzatiladi (kretinizm).

–O‘sishning sustlashuvi
Yod yetishmovchiligi bo‘lgan bolalar normal bo‘y o‘sishdan ortda qolishi mumkin.

–Immunitetning pasayishi
Bolalar tez-tez kasalliklarga chalinadi va yuqumli kasalliklarga nisbatan zaif bo‘lishadi.

–Qalqonsimon bez kasalliklari
Yod yetishmovchiligi tufayli qalqonsimon bez kattalashadi (bo‘qoq), bu esa bez faoliyatining buzilishiga olib kelishi mumkin.

⭐️Belgilari

–Jismoniy rivojlanishning sekinlashuvi
Bola o‘sishi va vazn orttirishi odatdagidan sekinroq bo‘ladi.

–Kognitiv buzilishlar
E’tibor qaratish qobiliyati pasayadi, xotira zaiflashadi.

–Tez charchash va zaiflik
Bola doimiy charchoqdan shikoyat qiladi va faol emas bo‘ladi.

–Qalqonsimon bez kattalashuvi
Bo‘yin sohasida shish paydo bo‘lishi mumkin.

–Tez-tez kasallanish
Immun tizimi zaiflashadi, bu esa infeksiyalarga moyillikni oshiradi.

⭐️Oldini olish choralari

–Yodlangan tuz iste’moli: Kunlik ratsionga yodlangan tuzni kiritish.

–Dengiz mahsulotlari: Baliq, dengiz o‘tlari, qisqichbaqalar.

–Sut va tuxum: Yodga boy mahsulotlar sifatida ratsionga kiritish.

Vitamin va minerallar: Shifokor tavsiyasi bilan yod qo‘shimchalari iste’mol qilish.

❗️Agar yod yetishmovchiligi alomatlari aniqlansa, imkon qadar tezroq shifokorga murojaat qilish zarur.

👉 @anvar_pediatr

🌸Homilador ayol kalsiy preparatlarini ichishi mumkinmi?

Ha, homilador ayol uchun kalsiy ichish mumkin va hatto zarur hisoblanadi. Kalsiy homilaning suyaklari, tishlari, nerv tizimi va yurakning sog‘lom rivojlanishi uchun muhim ozuqa moddasi hisoblanadi. Bundan tashqari, kalsiy homiladorlik davrida ayolning suyak va tishlarini mustahkamlashga yordam beradi.

⭐️Tavsiyalar:

–Shifokor bilan maslahatlashish: Kalsiy qo‘shimchasini qabul qilishdan oldin, doza va turini aniqlash uchun shifokor bilan maslahatlashing.

–Kunlik ehtiyoj: Homiladorlik davrida ayollarga kuniga taxminan 1000 mg kalsiy tavsiya etiladi. Yosh ayollar (18 yoshgacha) uchun esa bu miqdor 1300 mg bo‘lishi mumkin.

–Tabiiy manbalar: Sut va sut mahsulotlari (qatiq, pishloq), yashil bargli sabzavotlar (brokkoli, ismaloq), bodom, tofu kabi mahsulotlardan kalsiy olish ham muhimdir.

–Qo‘shimchalar: Agar oziq-ovqatdan yetarli miqdorda kalsiy olinmasa, shifokor tavsiyasi bilan kalsiy qo‘shimchalari (masalan, kalsiy karbonat yoki kalsiy sitrat) ichish mumkin.

❗️E’tibor berish kerak:

–D vitaminiga e’tibor bering, chunki u kalsiyning yaxshi so‘rilishiga yordam beradi.

–Haddan tashqari kalsiy qabul qilishdan saqlaning (kuniga 2500 mg dan oshmasligi kerak), chunki bu buyrak toshlari va boshqa muammolarni keltirib chiqarishi mumkin.

–Shifokoringiz tavsiyalariga amal qilish eng to‘g‘ri yo‘l bo‘ladi.

👉 @anvar_pediatr

♻️Bolalarda issiqlik toshmasi turlari.

⚡️Issiqlik toshmasining bir nechta turlari mavjud:

📌Kristalli issiqlik (Miliaria crystallina) — issiqlik toshmalarining eng yengil turi. Bu epidermis deb ataluvchi terining yuqori qatlamiga taʼsir qiladi. Bunda chaqaloqning terisida mayda, oq, pufakchaga oʻxshash toshmalarni koʻrishingiz mumkin;

📌Qizil issiqlik (Miliaria rubra) — issiqlik toshmasining bu turi terining tashqi qatlamida chuqurroq joylashgan boʻladi. Miliaria rubra koʻpincha tikanli issiqlik deb ataladi, toshma atrofidagi teri qizarib, ogʻriqli bo’ladi va qichiy boshlaydi;

📌Chuqur issiqlik (Miliaria profunda) — terining eng chuqur qatlamiga (dermis) taʼsir qiladi. Kichkintoylar va bolalar orasida juda kam uchraydi. Odatda kattalarning oyoq, qoʻl va qorin terisi yuzasida paydo boʻladi.

👉 @anvar_pediatr

🌸Bolalarda soʻlak ajralishi qanchalik muhim va nimalarga eʼtibor berish kerak.

Chaqaloqlarda soʻlak ajralishi (tibbiy tilida "salivatsiya") tabiiy jarayon bo‘lib, bir necha muhim vazifalarni bajaradi. Bu jarayon bolaning rivojlanishi bilan bog‘liq va odatda normal holat hisoblanadi. Quyida chaqaloqlarda soʻlak ajralishi haqida asosiy ma’lumotlarni keltiraman:

1. Norma sifatida soʻlak ajralishi

–3-6 oy oralig‘ida boshlangan kuchayish: Chaqaloqlarda soʻlakning ko‘proq ajralishi taxminan 3-6 oy oralig‘ida boshlanadi. Bu vaqtda chaqaloqning og‘iz, milk va ovqat hazm qilish tizimi rivojlanadi.

–Tish chiqishi: Bu davrda soʻlak ajralishining kuchayishi tishlarning chiqishiga tayyorgarlik belgisi bo‘lishi mumkin. Milklarning qichishishi yoki shishishi sababli bola ko‘proq soʻlak chiqaradi.

2. Soʻlak ajralishining ahamiyati

–Gigiyena va himoya: Soʻlak og‘izni namlash va bakteriyalarni yuvishda yordam beradi, shuningdek, infeksiyalardan himoya qiladi.

–Ovqat hazm qilishga tayyorgarlik: Soʻlak tarkibida hazm qilish jarayonini boshlovchi fermentlar mavjud.

–Tishlarning chiqishini yengillashtirish: Soʻlak milklarni namlab, bolaning bezovtaligini kamaytiradi.

3. Soʻlak ajralishi bilan bog‘liq muammolar

–Agar bola haddan tashqari ko‘p soʻlak chiqarayotgan bo‘lsa va bu og‘iz atrofida terining qizarishi, toshmalar yoki iritatsiyaga sabab bo‘lsa, chaqaloqning terisini namlovchi krem yoki maxsus vositalar bilan parvarish qilish kerak.

–Juda ko‘p soʻlak ajralishi, qattiq bezovtalik yoki og‘iz ichida yara paydo bo‘lishi infeksiyaga ishora qilishi mumkin. Bunday holatda shifokorga murojaat qilish kerak.

4. Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

–Agar bola nafas olishda qiyinchilik sezsa.

–Agar soʻlak ajralishi bilan birga isitma, qusish yoki boshqa alomatlar kuzatilsa.

–Bola odatdagidan ancha bezovta bo‘lib, ovqatlanishni rad etsa.

❗️Soʻlak ajralishi ko‘pincha oddiy holat bo‘lib, bolaning sog‘lom rivojlanishiga ishora qiladi. Agar biror shubha yoki xavotir bo‘lsa, pediatr bilan maslahatlashish tavsiya etiladi.

👉 @anvar_pediatr

🌸Chaqaloqlarda ichak kolikasi (gaz og‘rig‘i) haqida onalar nimalarni bilishi zarur va qanday yoʻl tutish kerak.

◾️Ichak kolikasi — bu sog‘lom chaqaloqlarda paydo bo‘ladigan, kuchli bezovtalik va yig‘lash bilan kechuvchi holatdir. Odatda, chaqaloqning ichagida ortiqcha gaz yig‘ilishi yoki ovqat hazm qilish tizimining yetarlicha rivojlanmagani bilan bog‘liq bo‘ladi. Bu holat odatda chaqaloqning hayotining dastlabki 2–4 oyida kuzatiladi va vaqt o‘tishi bilan o‘z-o‘zidan yo‘qoladi.

⭐️Kolikaning sabablari

1. Ovqat hazm qilish tizimining yetilmaganligi:

–Chaqaloqlarda ovqat hazm qilish fermentlari hali to‘liq ishlab chiqilmagan bo‘ladi.

2. Havo yutish:

–Emish paytida yoki yig‘lashda bolalar havo yutadi, bu ichakda gaz hosil bo‘lishiga olib keladi.

3. Ovqatlanishdagi noziklik:

–Ona suti bilan oziqlanayotgan bolalarda onaning ratsionidagi ba'zi mahsulotlar (masalan, sut mahsulotlari, kofein, loviya) kolikani kuchaytirishi mumkin.

–Sun'iy aralashma bilan oziqlanayotgan bolalarda aralashmaning mos kelmasligi ham sabab bo‘lishi mumkin.

4. Ichak florasining yetarli rivojlanmasligi:

–Chaqaloq ichaklarida foydali bakteriyalar to‘liq shakllanmagan bo‘ladi.

5. Hissiy omillar:

–Stress yoki ortiqcha stimulyatsiya (baland ovozlar, yorug‘lik) kolikani kuchaytirishi mumkin.

⭐️Kolikaning alomatlari

–Kuchli yig‘lash: Bola uzoq davom etuvchi, qattiq va tinmaydigan yig‘lashni boshlaydi. Bu odatda kechqurun va tunda ko‘proq bo‘ladi.

–Qorin dam bo‘lishi: Bola qornini qattiq qilib tortadi, oyoqlarini qorin tomonga tortadi.

–Bezovtalik: Bola tasalli topmaydi, silkitilganda yoki emizilganda ham tinchlanmasligi mumkin.

–Gaz chiqishi yoki axlat bilan bog‘liq muammolar: Bola gaz chiqarishi yoki qabziyat muammosi bilan yuzlashishi mumkin.

⭐️Kolikani yengillashtirish usullari

1. To‘g‘ri ovqatlantirish:

–Emizish vaqtida bolaning to‘g‘ri ushlanayotganini ta’minlang.

–Sun’iy aralashma bilan oziqlanayotgan bo‘lsa, gazni kamaytiruvchi maxsus shishalardan foydalaning.

2. Gazlarni chiqarishga yordam bering:

–Har bir ovqatlantirishdan keyin bolani yelkasiga yotqizib, havo chiqarib olishga yordam bering.

–Bola qornini yengil massaj qiling yoki uni qorin ustiga yotqizing.

3. Issiqlik qo‘llash:

–Bola qoriniga issiq (iliq) latta qo‘yib, ichak harakatini yaxshilash mumkin.

4. Probiotiklar:

–Shifokor tavsiyasiga ko‘ra, foydali bakteriyalarni yaxshilash uchun probiotik preparatlar berish mumkin.

5. Dori vositalari:

–Kolikaga qarshi maxsus damlamalar yoki tomchilar (masalan, simetikon asosidagi dorilar) foydalaniladi.

6. Muhitni tinchlantirish:

–Yorug‘likni pasaytirish, shovqinni kamaytirish va chaqaloqni tinch xonada ushlab turish yordam berishi mumkin.

⭐️Qachon shifokorga murojaat qilish kerak?

–Bola juda uzoq davom etuvchi (3 soatdan ortiq) yig‘lashni boshlasa.

–Axlatida qon yoki shilliq paydo bo‘lsa.

–Bola ovqatlanishni rad etsa yoki vazn yo‘qotsa.

–Bola qusa boshlasa yoki harorati ko‘tarilsa.

❗️Ichak kolikasi odatda xavfli emas va vaqt o‘tishi bilan yo‘qoladi. Ammo bolada bezovtalik kuchaysa, pediatr bilan maslahatlashing.

👉 @anvar_pediatr

🌸Chaqaloqlarda qoʻl va oyoqlarining "muzdek" sovuq boʻlishi sabablari nima va qanchalik xavfli?

Chaqaloqning qo‘l va oyoqlari muzlab turishi odatda bir nechta omilga bog‘liq bo‘lishi mumkin. Ba'zi holatlar tabiiy va xavfli bo‘lmasa, ba'zilari tibbiy e'tiborni talab qilishi mumkin. Quyida asosiy sabablar va tushuntirishlar keltirilgan:

1. Termoregulyatsiya tizimi rivojlanishi:

Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda issiqlikni boshqarish tizimi (termoregulyatsiya) hali to‘liq rivojlanmagan. Bu ularning qo‘l va oyoqlari sovuq bo‘lib qolishiga olib kelishi mumkin.

Bu holat odatda xavfli emas va bola ulg‘ayishi bilan o‘tib ketadi.

2. Qon aylanishining sustligi:

Yosh bolalarda qon oqimi markaziy organlar va tana yadrosiga yo‘naltirilgan bo‘lib, qo‘l va oyoqlarda qon oqimi sust bo‘lishi mumkin. Bu odatda vaqtinchalik holatdir.

3. Sovuq muhit:

Agar chaqaloq sovuq xonada yoki kiyimlari noqulay bo‘lsa, qo‘l va oyoqlari muzlashi mumkin. Kiyimlarni bolaga mos ravishda tanlash lozim.

4. Vitamin va mineral yetishmovchiligi:

Vitamin D yoki kalsiy yetishmovchiligi raxit (suyaklar rivojlanishidagi muammo) kabi kasalliklarning belgisi sifatida chaqaloqning qo‘l-oyoqlari muzlashiga olib kelishi mumkin.

5. Asab yoki yurak-qon tomir tizimi muammolari:

Kam hollarda, yurak-qon tomir tizimining yetarlicha ishlamasligi yoki asab tizimi bilan bog‘liq muammolar qo‘l-oyoqlarning doimiy muzlashi va oqarib turishiga sabab bo‘lishi mumkin.

⭐️Nima qilish kerak?

1. Xonani iliq tuting: Xonada haroratni 22–24 °C atrofida ushlashga harakat qiling.

2. Kiyimlarni moslashtiring: Chaqaloqni haddan tashqari o‘rab tashlamang, ammo issiq tutadigan kiyimlardan foydalaning.

3. Qo‘l va oyoqlarni massaj qiling: Yengil massaj qon aylanishini yaxshilaydi.

4. Shifokorga murojaat qiling:

Agar qo‘l-oyoqlarning muzlashi bilan birga boshqa alomatlar, masalan, terlash, bezovtalik, yaxshi emmaslik, vazn olmaslik kuzatilsa, bu jiddiy sabab bo‘lishi mumkin.

Shifokor tahlillar orqali aniq sababni aniqlaydi va davolash yo‘lini tavsiya qiladi.

❗️Bolada bu holat uzoq vaqt davom etsa yoki boshqa xavotirli belgilar bo‘lsa, imkon qadar tezroq pediatrga murojaat qiling.

👉 @anvar_pediatr

🌸Chaqaloqlarda ahlatning yashil kelishi qanchalik xavfli boʻlishi mumkin.

⭐️Yashil ich kelishining odatiy sabablari:

1. Ona suti bilan oziqlanish:

Agar chaqaloq ona suti bilan oziqlansa, ichning yashil rangda kelishi ko‘pincha "oldingi sut"ni ko‘proq ichishi bilan bog‘liq. Oldingi sut (faqatgina boshlang‘ich sut) ko‘proq laktoza va suvni o‘z ichiga oladi, bu esa yashil ich kelishiga olib kelishi mumkin.

Bu odatda xavfli emas va chaqaloqni sutsiz qoldirmaslik uchun emizish tartibini yaxshilash kifoya qiladi.

2. Sun'iy oziqlanish:

Sun'iy sut aralashmalaridagi temir yoki boshqa ozuqa moddalarining miqdori ichni yashil rangga bo‘yashi mumkin.

3. Ichak harakatining tezlashishi:

Agar ichakdan ozuqa tezroq o‘tib ketsa (masalan, ovqat hazm qilish sustligi sababli), yashil safro o‘zgarishga ulgurmaydi va ich yashil rangda chiqadi.

⭐️Yashil ichning xavfli bo‘lishi mumkin bo‘lgan sabablari:

1. Infektsiyalar:

Ichak infektsiyalari (masalan, virusli yoki bakterial gastroenterit) yashil, suyuq va ko‘p hollarda yoqimsiz hidli ich keltirib chiqarishi mumkin. Bu ko‘pincha qusish va isitma bilan birga bo‘ladi.

2. Laktoza intoleransi:

Agar chaqaloq ona sutidagi yoki sun'iy sutdagi laktozani hazm qila olmasa, bu yashil va suyuq ich kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.

3. Ovqat hazm qilish tizimidagi muammolar:

Safro yoki ovqat hazm qilish fermentlarining yetarli darajada ishlamasligi sababli yashil ich kuzatilishi mumkin.

4. Allergik reaksiyalar:

Oziq-ovqat allergiyalari, xususan onaning ratsionidagi oziq-ovqatlar orqali, chaqaloq ichida o‘zgarishlarni keltirib chiqarishi mumkin.

5. Antibiotiklar:

Chaqaloqqa yoki onaga buyurilgan antibiotiklar ichakdagi normal bakteriyalar muvozanatini buzishi va yashil ich kelishiga olib kelishi mumkin.

⭐️Tashvishlanishga sabab bo‘ladigan holatlar:

❗️Agar yashil ich quyidagi belgilar bilan birga bo‘lsa, darhol shifokorga murojaat qilish kerak:

1. Qon aralash ich kelishi.

2. Ko‘p va suyuq ich ketishi (dehidratatsiya xavfi): Lablar qurishi, kam siyish yoki lohaslik belgilari bo‘lsa.

3. Qattiq, yoqimsiz hidli ich kelishi.

4. Qusish, isitma yoki bezovtalik.

5. Chaqaloqning ovqatlanishdan bosh tortishi yoki vazn yo‘qotadi.

⭐️Nima qilish kerak?

1. Emizish tartibini tekshiring:

Agar chaqaloq ona suti bilan oziqlansa, uni ko‘proq "orqa sut" (yog‘liroq va to‘yimli qismi) olishiga ishonch hosil qiling. Emizish davomiyligini oshiring.

2. Sun'iy aralashmalarni baholang:

Temir miqdori yuqori bo‘lgan aralashmalar ba'zida ichning yashil bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Pediatr bilan maslahatlashing.

3. Gigiena qoidalariga rioya qiling:

Agar chaqaloq ich ketayotgan bo‘lsa, infektsiya xavfini kamaytirish uchun atrof-muhitni toza saqlang.

4. Shifokorga murojaat qiling:

Agar chaqaloqning umumiy ahvoli yomonlashsa yoki yuqorida sanab o‘tilgan xavotirli belgilar bo‘lsa, pediatr yoki bolalar gastroenterologiga murojaat qiling.

⭐️Xulosa:

Ko‘pincha yashil ich kelishi odatiy holat va xavf tug‘dirmaydi, ayniqsa chaqaloqning umumiy sog‘lig‘i yaxshi bo‘lsa. Ammo, boshqa xavotirli belgilar kuzatilsa, vaqtni boy bermay, mutaxassisga murojaat qilish muhimdir.

👉 @anvar_pediatr

✅Chaqaloqlarda akrotsianoz

Terining ko‘k rangga bo‘yalishi, mayda kapillyarda qon aylanishini buzilishi bilan bog‘liq.

Gavdaning yurakdan uzoqdagi qismlaridagi sianoz akrosianoz deb ataladi:
-qo‘l va oyoq barmoqlari
-burun uchida
-lablar va og‘iz atrofida
-quloq suprasida
(Rasmda lablar va og‘iz atrofidagi sianozi)

Akrotsianoz ko‘proq chala tug‘ulgan chaqaloqlarda uchraydi.

Sabablari:
-Yurak yetishmovchiligi
-Yurak tug‘ma poroklari (qorinchalararo to‘siq deffekti)
-Sovuq qotish
-Kuchli bezovtalanish(qattiq qichqirish va yig‘lash)

Yangi tug‘ulgan chaqaloqlarda akrotsianoz aniqlanishi har doim kasallik belgisi hisoblanmaydi!

❗️Bolada og‘iz atrofi ko‘karishi aniqlanganda beparvolik qilmasdan darhol vrach Pediatrga ko‘rsatish lozim!

👉 @anvar_pediatr