Mavzu:Mufrad va Salim Jam’ning erobi
⏺Arab tilida ismlar uch xil shaklda keladi:
1⃣. Mufrad (yakka, birlikdagi so‘zlar)
2⃣. Jam muzakkar salim (erkak jinsiga oid ko‘plik shakli)
3⃣. Jam muannas salim (ayol jinsiga oid ko‘plik shakli)
Ularning erobi (ya’ni, gapda qanday o‘zgarishi) muayyan qoidalarga asoslanadi. Quyida har birining grammatik jihatdan qanday o‘zgarishini batafsil tushuntiramiz.
1⃣. Mufrad (Yakka) so‘zlarning erobi
Mufrad ismlar uch xil holatda keladi:
Raf (ko‘tarilgan holat - ega yoki sifat vazifasida kelganda) → Alif bilan
Nasb (tushum kelishigi - to‘ldiruvchi vazifasida kelganda) → Fatha bilan
Jarr (jo‘nalish kelishigi - predloglardan keyin yoki izofa tarkibida kelganda) → Kasra bilan
Misollar:
هذا الطالبُ مجتهدٌ (Bu talaba tirishqoqdir.) → "talaba" so‘zi raf’ holatda, domma bilan kelgan.
رأيتُ الطالبَ في المدرسة (Men talabani maktabda ko‘rdim.) → "talaba" so‘zi nasb holatda, fathali bo‘lgan.
ذهبتُ إلى الطالبِ (Men talabaga bordim.) → "talaba" so‘zi jarr holatda, kasrali bo‘lgan.
2⃣. Jam Muzakkar Salim (Erkak jinsli ko‘plikning erobi)
Jam muzakkar salim o‘ziga xos grammatik qoidalarga ega:
Raf holatida vov bilan keladi.
Nasb va jarr holatlarida esa ya’ bilan keladi.
Misollar:
جاءَ المهندسونَ إلى المدرسة (Muhandislar maktabga keldi.) → "Muhandislar" so‘zi raf’ holatda va vov bilan kelgan.
رأيتُ المهندسينَ في المدرسة (Men muhandislarni maktabda ko‘rdim.) → "Muhandislar" so‘zi nasb holatda ya(ي) bilan kelgan.
ذهبتُ إلى المهندسينَ (Men muhandislarga bordim.) → "Muhandislar" so‘zi jarr holatda va ya(ي) bilan kelgan.
3⃣. Jam Muannas Salim (Ayol jinsli ko‘plikning erabi)
Jam muannas salimning o‘ziga xosligi shundaki:
Raf’ holatda "و" yoki boshqa o‘zgarishsiz bo‘lishi mumkin.
Nasb va jarr holatlarida esa kasra bilan keladi (bu mufrad ismlarning odatiy kasrasidan farqli).
Misollar:
حَضَرَتْ المعلماتُ إلى الفصل (O‘qituvchilar sinfga keldi.) → "O‘qituvchilar" so‘zi raf’ holatda.
رأيتُ المعلماتِ في المدرسة (Men o‘qituvchilarni maktabda ko‘rdim.) → "O‘qituvchilar" so‘zi nasb holatda va kasra bilan kelgan.
ذهبتُ إلى المعلماتِ (Men o‘qituvchilarga bordim.) → "O‘qituvchilar" so‘zi jarr holatda va kasra bilan kelgan.
🔹Xulosa
Arab tilida birlik va ko‘plikdagi so‘zlar har xil eroblanadi. Ayniqsa, jam muzakkar salim va jam muannas salimning o‘ziga xos grammatik qoidalarini bilish muhimdir. Ushbu qoidalarga amal qilish arab tilida to‘g‘ri gap tuzishda yordam beradi.
Bu qoidalar arab tili grammatikasini o‘rganayotganlar uchun muhim va foydalidir. Fikrlaringiz bo‘lsa, izohlarda qoldiring❗️
Sizningcha, bu mavzu qiziqarlimi🧐? Yana qaysi mavzular haqida post yozishimizni xohlaysiz❓
⏺Arab tilida ismlar uch xil shaklda keladi:
1⃣. Mufrad (yakka, birlikdagi so‘zlar)
2⃣. Jam muzakkar salim (erkak jinsiga oid ko‘plik shakli)
3⃣. Jam muannas salim (ayol jinsiga oid ko‘plik shakli)
Ularning erobi (ya’ni, gapda qanday o‘zgarishi) muayyan qoidalarga asoslanadi. Quyida har birining grammatik jihatdan qanday o‘zgarishini batafsil tushuntiramiz.
1⃣. Mufrad (Yakka) so‘zlarning erobi
Mufrad ismlar uch xil holatda keladi:
Raf (ko‘tarilgan holat - ega yoki sifat vazifasida kelganda) → Alif bilan
Nasb (tushum kelishigi - to‘ldiruvchi vazifasida kelganda) → Fatha bilan
Jarr (jo‘nalish kelishigi - predloglardan keyin yoki izofa tarkibida kelganda) → Kasra bilan
Misollar:
هذا الطالبُ مجتهدٌ (Bu talaba tirishqoqdir.) → "talaba" so‘zi raf’ holatda, domma bilan kelgan.
رأيتُ الطالبَ في المدرسة (Men talabani maktabda ko‘rdim.) → "talaba" so‘zi nasb holatda, fathali bo‘lgan.
ذهبتُ إلى الطالبِ (Men talabaga bordim.) → "talaba" so‘zi jarr holatda, kasrali bo‘lgan.
2⃣. Jam Muzakkar Salim (Erkak jinsli ko‘plikning erobi)
Jam muzakkar salim o‘ziga xos grammatik qoidalarga ega:
Raf holatida vov bilan keladi.
Nasb va jarr holatlarida esa ya’ bilan keladi.
Misollar:
جاءَ المهندسونَ إلى المدرسة (Muhandislar maktabga keldi.) → "Muhandislar" so‘zi raf’ holatda va vov bilan kelgan.
رأيتُ المهندسينَ في المدرسة (Men muhandislarni maktabda ko‘rdim.) → "Muhandislar" so‘zi nasb holatda ya(ي) bilan kelgan.
ذهبتُ إلى المهندسينَ (Men muhandislarga bordim.) → "Muhandislar" so‘zi jarr holatda va ya(ي) bilan kelgan.
3⃣. Jam Muannas Salim (Ayol jinsli ko‘plikning erabi)
Jam muannas salimning o‘ziga xosligi shundaki:
Raf’ holatda "و" yoki boshqa o‘zgarishsiz bo‘lishi mumkin.
Nasb va jarr holatlarida esa kasra bilan keladi (bu mufrad ismlarning odatiy kasrasidan farqli).
Misollar:
حَضَرَتْ المعلماتُ إلى الفصل (O‘qituvchilar sinfga keldi.) → "O‘qituvchilar" so‘zi raf’ holatda.
رأيتُ المعلماتِ في المدرسة (Men o‘qituvchilarni maktabda ko‘rdim.) → "O‘qituvchilar" so‘zi nasb holatda va kasra bilan kelgan.
ذهبتُ إلى المعلماتِ (Men o‘qituvchilarga bordim.) → "O‘qituvchilar" so‘zi jarr holatda va kasra bilan kelgan.
🔹Xulosa
Arab tilida birlik va ko‘plikdagi so‘zlar har xil eroblanadi. Ayniqsa, jam muzakkar salim va jam muannas salimning o‘ziga xos grammatik qoidalarini bilish muhimdir. Ushbu qoidalarga amal qilish arab tilida to‘g‘ri gap tuzishda yordam beradi.
Bu qoidalar arab tili grammatikasini o‘rganayotganlar uchun muhim va foydalidir. Fikrlaringiz bo‘lsa, izohlarda qoldiring❗️
Sizningcha, bu mavzu qiziqarlimi🧐? Yana qaysi mavzular haqida post yozishimizni xohlaysiz❓