Репост из: Ахмаджон Эргашев
...
Ниҳоянинг бошланишими?
Давлат сифатида шаклланган ҳар қандай одамлар жамоаси ўз ҳаётида тинчлик ва тартиб сақланган даврлардан ўтади, лекин муқаррар равишда ижтимоий норозиликлар ҳамда сиёсий инқирозларга ҳам дуч келади. Буни ниҳоянинг, тугашнинг бошланиши десак бўлади.
Масалан АҚШни олсак бунақа ҳодисалар олдин ҳам бўлган. Айтайлик 1861-1865 йиллардаги Гражданлар уруши шунга мисол бўла олади.
Бунинг сабаби нимада?
Социолог Питер Турчин буни қуйидагича изоҳлаган. У бошчилик қилган тадқиқотчилар одамзод тарихининг кейинги минг йили давомида рўй берган инқирозларни ўрганиб чиқиб, шундай хулосага келган. Тушкунликка сабаб:
Элитанинг, яъни ҳукмрон табақанинг сони кўпайиб кетишидадир. Бошқача айтганда, ҳукмрон табақадагиларнинг миқдори уларни ҳокимиятга қўшиб олиш даражасидан кўп марталаб ошиб кетади.
Турчин буни стол-стуллар етмай қолиши билан тушунтирган. Столга (мансабга) ўтира олмай қолганлар мағлубиятга учраганлар ва ютқазганлар бўлиб қолади. Уларнинг баъзилари қаршиэлитага, кечаги шерикларининг душманига айланади ва мавжуд тартибларга қарши кураш бошлайди. Мисол учун, Ленин ва Фидел Кастро ҳам шундай қилган.
Тушкунликнинг яна бир сабаби - аҳоли турмуш даражасининг ёмонлашувидадир. Бу ортиқча элита билан қўшилиб портлаш вазиятини яратади. Қаршиэлита халқ норозилигидан фойдаланиб, ҳукмрон табақани ағдаришга урина бошлайди.
Дональд Трамп айни шу контрэлитанинг вакилидир. У сиёсий тадбиркор бўлиб, қуйидаги одамларнинг норозилигидан фойдаланиб ҳокимият тепасига келди. Буни у икки марта қила олди - 2016 ва 2024 йилларда. Лекин Трамп фақат тепадаги кўриниб турган уч холос, унинг атрофига контрэлитанинг бошқа вакиллари - Илон Маск, Такер Карлсон ва Жеймс Вэнс кабилар тўпланиб олган. Улардаги сабаблар турлича, лекин уларни бирлаштирган нарса битта - бу ҳукмрон табақадан хафаликдир.
Албатта ҳозирги дунёвий инқирозда кўплаб давлатлардаги ҳокимиятни эгаллаб олган, айниб кетган, коррупция ва порахўрлик ботқоғига, ҳашматга ва айш-ишратга ботган, ўзини халққа хизмат қилувчилар деб эмас, балки халқнинг хўжайинлари деб ҳисоблай бошлаган маъмуриятларнинг, бюрократ тўраларнинг айби катта. Лекин уларни тозалашнинг бошқа йўллари ҳам бор. Аммо АҚШнинг юқорида ўтирган элитадан ташқарида қолган одамлари, янги миллиардерлар тўғри йўл танламади.
Ҳозирда ҳукмрон табақа мураккаб аҳволда қолди. Кўплаб оддий америкаликлар уни қўллаб-қувватламай қўйди. Буни охирги сайловлар яққол кўрсатди. АҚШда революцион вазият вужудга келди - режимни ағдариш ёки ислоҳотлар ўтказиш - ижтимоий тизимда меъёр ўрнатиши, аҳолининг қашшоқлашувини ва элитанинг кўпайишини тўхтатиши керак. Шу сабабдан кейинги 4 йил бу курашда ҳал қилувчи йиллар бўлади. Агар Трамп ва унинг гуруҳи ғалаба қилса элита ўзгарганини кўрамиз.
Лекин бунинг яна бир томони бор, бу янги элита ирқчи, фашист ва одамзодни турли йўллар билан камайтирадиган элита бўлади. Чунки улар кучли табақавий режим ўрнатмоқчи. Унда ҳукмронлар тоифаси истаганини қила оладиган бўлади, оддий аҳоли эса кўр-кўрона буйруқ бажарадиган хизматкор қулларга айлантирилади.
Одамзод танлаш чорраҳасида турибди.
Учинчи йўл ҳам бор. Бу ҳақиқий демократияни ўрнатиш йўлидир. Лекин бу оғир йўлдир. Ҳозирги кунда бу йўлга бошчилик қила оладиганларнинг овози чиқаётгани йўқ.
Шундай қилиб АҚШда зулмат ихлосмандлари билан ёруғлик тарафдорлари ўртасида кураш бўлиши аниқ бўлиб қолди. Бу курашда АҚШ аҳолисининг ярмидан кўпи демократия тарафдори бўлиб чиқади. Қолгани пропаганда, гап-сўзлар ва пулга учганлардан ҳамда мутаассиблардан иборатдир. Тарози палласи қайси томонга оғишига қараб, келажакда инсониятнинг тақдири қандай бўлажаги кўп жиҳатдан ҳал бўлади.
А.Э.
https://t.me/Tarihiy_haqiqat
Ниҳоянинг бошланишими?
Давлат сифатида шаклланган ҳар қандай одамлар жамоаси ўз ҳаётида тинчлик ва тартиб сақланган даврлардан ўтади, лекин муқаррар равишда ижтимоий норозиликлар ҳамда сиёсий инқирозларга ҳам дуч келади. Буни ниҳоянинг, тугашнинг бошланиши десак бўлади.
Масалан АҚШни олсак бунақа ҳодисалар олдин ҳам бўлган. Айтайлик 1861-1865 йиллардаги Гражданлар уруши шунга мисол бўла олади.
Бунинг сабаби нимада?
Социолог Питер Турчин буни қуйидагича изоҳлаган. У бошчилик қилган тадқиқотчилар одамзод тарихининг кейинги минг йили давомида рўй берган инқирозларни ўрганиб чиқиб, шундай хулосага келган. Тушкунликка сабаб:
Элитанинг, яъни ҳукмрон табақанинг сони кўпайиб кетишидадир. Бошқача айтганда, ҳукмрон табақадагиларнинг миқдори уларни ҳокимиятга қўшиб олиш даражасидан кўп марталаб ошиб кетади.
Турчин буни стол-стуллар етмай қолиши билан тушунтирган. Столга (мансабга) ўтира олмай қолганлар мағлубиятга учраганлар ва ютқазганлар бўлиб қолади. Уларнинг баъзилари қаршиэлитага, кечаги шерикларининг душманига айланади ва мавжуд тартибларга қарши кураш бошлайди. Мисол учун, Ленин ва Фидел Кастро ҳам шундай қилган.
Тушкунликнинг яна бир сабаби - аҳоли турмуш даражасининг ёмонлашувидадир. Бу ортиқча элита билан қўшилиб портлаш вазиятини яратади. Қаршиэлита халқ норозилигидан фойдаланиб, ҳукмрон табақани ағдаришга урина бошлайди.
Дональд Трамп айни шу контрэлитанинг вакилидир. У сиёсий тадбиркор бўлиб, қуйидаги одамларнинг норозилигидан фойдаланиб ҳокимият тепасига келди. Буни у икки марта қила олди - 2016 ва 2024 йилларда. Лекин Трамп фақат тепадаги кўриниб турган уч холос, унинг атрофига контрэлитанинг бошқа вакиллари - Илон Маск, Такер Карлсон ва Жеймс Вэнс кабилар тўпланиб олган. Улардаги сабаблар турлича, лекин уларни бирлаштирган нарса битта - бу ҳукмрон табақадан хафаликдир.
Албатта ҳозирги дунёвий инқирозда кўплаб давлатлардаги ҳокимиятни эгаллаб олган, айниб кетган, коррупция ва порахўрлик ботқоғига, ҳашматга ва айш-ишратга ботган, ўзини халққа хизмат қилувчилар деб эмас, балки халқнинг хўжайинлари деб ҳисоблай бошлаган маъмуриятларнинг, бюрократ тўраларнинг айби катта. Лекин уларни тозалашнинг бошқа йўллари ҳам бор. Аммо АҚШнинг юқорида ўтирган элитадан ташқарида қолган одамлари, янги миллиардерлар тўғри йўл танламади.
Ҳозирда ҳукмрон табақа мураккаб аҳволда қолди. Кўплаб оддий америкаликлар уни қўллаб-қувватламай қўйди. Буни охирги сайловлар яққол кўрсатди. АҚШда революцион вазият вужудга келди - режимни ағдариш ёки ислоҳотлар ўтказиш - ижтимоий тизимда меъёр ўрнатиши, аҳолининг қашшоқлашувини ва элитанинг кўпайишини тўхтатиши керак. Шу сабабдан кейинги 4 йил бу курашда ҳал қилувчи йиллар бўлади. Агар Трамп ва унинг гуруҳи ғалаба қилса элита ўзгарганини кўрамиз.
Лекин бунинг яна бир томони бор, бу янги элита ирқчи, фашист ва одамзодни турли йўллар билан камайтирадиган элита бўлади. Чунки улар кучли табақавий режим ўрнатмоқчи. Унда ҳукмронлар тоифаси истаганини қила оладиган бўлади, оддий аҳоли эса кўр-кўрона буйруқ бажарадиган хизматкор қулларга айлантирилади.
Одамзод танлаш чорраҳасида турибди.
Учинчи йўл ҳам бор. Бу ҳақиқий демократияни ўрнатиш йўлидир. Лекин бу оғир йўлдир. Ҳозирги кунда бу йўлга бошчилик қила оладиганларнинг овози чиқаётгани йўқ.
Шундай қилиб АҚШда зулмат ихлосмандлари билан ёруғлик тарафдорлари ўртасида кураш бўлиши аниқ бўлиб қолди. Бу курашда АҚШ аҳолисининг ярмидан кўпи демократия тарафдори бўлиб чиқади. Қолгани пропаганда, гап-сўзлар ва пулга учганлардан ҳамда мутаассиблардан иборатдир. Тарози палласи қайси томонга оғишига қараб, келажакда инсониятнинг тақдири қандай бўлажаги кўп жиҳатдан ҳал бўлади.
А.Э.
https://t.me/Tarihiy_haqiqat