Qalqonsimon Bezi Gormonlari: Umumiy Ma'lumot
Qalqonsimon bez – inson organizmida eng muhim vazifalarni bajaruvchi bezlardan biridir. Bu bez bo‘yin sohasida, yelkalar orasida joylashgan bo‘lib, uning asosiy vazifasi gormonlar ishlab chiqarishdir. Ushbu gormonlar butun organizm faoliyatini tartibga solishda ishtirok etadi.
Qalqonsimon Bezi Gormonlari:
1. Tiroksin (T4) va Triyodtironin (T3):
- Qalqonsimon bezning asosiy gormonlari bo‘lib, T4 va T3 gormonlari organizmning metabolizm jarayonini boshqaradi. Ular oziq-ovqatdan olingan energiyani tananing har xil funksiyalari uchun ishlatishga yordam beradi.
- T4 gormoni T3 gormoniga aylanadi va aynan T3 organizmda faolroq hisoblanadi. Bu gormonlar tananing haroratini, yurak urishini, nerv tizimi faoliyatini va ovqat hazm qilish jarayonlarini tartibga soladi.
2. Kalsitonin:
- Kalsitonin gormoni organizmdagi kalsiy va fosfor darajasini tartibga soladi. Ayniqsa, suyaklar va tishlar uchun muhim bo‘lib, suyaklarda kalsiy miqdorini oshirish va qonda uning darajasini pasaytirishga yordam beradi.
3. Tirotropin (TTG):
- TTG gipofiz bezidan ajralib chiqadi va qalqonsimon bezni boshqaradi. TTG miqdori qalqonsimon bezning T3 va T4 gormonlarini qancha ishlab chiqarishi kerakligini tartibga soladi. Agar qalqonsimon bez gormonlari kamaysa, TTG miqdori ko‘payadi va aksincha, qalqonsimon bez gormonlari ortsa, TTG darajasi pasayadi. Shuning uchun TTG darajasi qalqonsimon bez faoliyatining umumiy holatini baholashda muhim ko‘rsatkich hisoblanadi.
Nima Uchun Muhim?
Qalqonsimon bez gormonlari butun tananing normal faoliyatini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Ularning yetishmasligi yoki ortiqchasi jiddiy sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin. Gormonlar darajasining o‘zgarishi asosan quyidagi holatlar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin:
- Gipotireoz: Qalqonsimon bez gormonlarining yetishmasligi. Bu holatda organizm energiya yetishmovchiligini his qiladi, odam charchoq, vazn ortishi, depressiya kabi alomatlarni boshdan kechiradi.
- Gipertireoz: Qalqonsimon bez gormonlarining ortiqchaligi. Bu holatda tanada energiya haddan tashqari ko‘payib, yurak urishi tezlashadi, vazn kamayadi, asabiylik va uyqusizlik paydo bo‘ladi.
- Guatr: Bu qalqonsimon bezning kattalashishiga olib keladigan kasallik bo‘lib, gormonlar miqdorining o‘zgarishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Kimlar Diqqat Qilish Kerak?
Qalqonsimon bez gormonlari bilan bog‘liq muammolar odatda genetik omillar, yod yetishmovchiligi, autoimmun kasalliklar va boshqa sabablar tufayli yuzaga keladi. Ayniqsa, ayollar, homiladorlar va qariyalar ushbu kasalliklarning xavf guruhiga kiradi.
Profilaktika va Davolash:
Gormonlar darajasini muntazam tekshirib turish, sog‘lom ovqatlanish, yod yetarli miqdorda iste’mol qilish va stressni boshqarish qalqonsimon bez sog‘ligini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Agar bez gormonlari bilan bog‘liq muammolar aniqlansa, shifokor ko‘rsatmasi bo‘yicha maxsus davo usullari qo‘llaniladi.
🔬 @Labaratoriya_03
Qalqonsimon bez – inson organizmida eng muhim vazifalarni bajaruvchi bezlardan biridir. Bu bez bo‘yin sohasida, yelkalar orasida joylashgan bo‘lib, uning asosiy vazifasi gormonlar ishlab chiqarishdir. Ushbu gormonlar butun organizm faoliyatini tartibga solishda ishtirok etadi.
Qalqonsimon Bezi Gormonlari:
1. Tiroksin (T4) va Triyodtironin (T3):
- Qalqonsimon bezning asosiy gormonlari bo‘lib, T4 va T3 gormonlari organizmning metabolizm jarayonini boshqaradi. Ular oziq-ovqatdan olingan energiyani tananing har xil funksiyalari uchun ishlatishga yordam beradi.
- T4 gormoni T3 gormoniga aylanadi va aynan T3 organizmda faolroq hisoblanadi. Bu gormonlar tananing haroratini, yurak urishini, nerv tizimi faoliyatini va ovqat hazm qilish jarayonlarini tartibga soladi.
2. Kalsitonin:
- Kalsitonin gormoni organizmdagi kalsiy va fosfor darajasini tartibga soladi. Ayniqsa, suyaklar va tishlar uchun muhim bo‘lib, suyaklarda kalsiy miqdorini oshirish va qonda uning darajasini pasaytirishga yordam beradi.
3. Tirotropin (TTG):
- TTG gipofiz bezidan ajralib chiqadi va qalqonsimon bezni boshqaradi. TTG miqdori qalqonsimon bezning T3 va T4 gormonlarini qancha ishlab chiqarishi kerakligini tartibga soladi. Agar qalqonsimon bez gormonlari kamaysa, TTG miqdori ko‘payadi va aksincha, qalqonsimon bez gormonlari ortsa, TTG darajasi pasayadi. Shuning uchun TTG darajasi qalqonsimon bez faoliyatining umumiy holatini baholashda muhim ko‘rsatkich hisoblanadi.
Nima Uchun Muhim?
Qalqonsimon bez gormonlari butun tananing normal faoliyatini ta’minlashda muhim ahamiyatga ega. Ularning yetishmasligi yoki ortiqchasi jiddiy sog‘liq muammolariga olib kelishi mumkin. Gormonlar darajasining o‘zgarishi asosan quyidagi holatlar bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin:
- Gipotireoz: Qalqonsimon bez gormonlarining yetishmasligi. Bu holatda organizm energiya yetishmovchiligini his qiladi, odam charchoq, vazn ortishi, depressiya kabi alomatlarni boshdan kechiradi.
- Gipertireoz: Qalqonsimon bez gormonlarining ortiqchaligi. Bu holatda tanada energiya haddan tashqari ko‘payib, yurak urishi tezlashadi, vazn kamayadi, asabiylik va uyqusizlik paydo bo‘ladi.
- Guatr: Bu qalqonsimon bezning kattalashishiga olib keladigan kasallik bo‘lib, gormonlar miqdorining o‘zgarishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Kimlar Diqqat Qilish Kerak?
Qalqonsimon bez gormonlari bilan bog‘liq muammolar odatda genetik omillar, yod yetishmovchiligi, autoimmun kasalliklar va boshqa sabablar tufayli yuzaga keladi. Ayniqsa, ayollar, homiladorlar va qariyalar ushbu kasalliklarning xavf guruhiga kiradi.
Profilaktika va Davolash:
Gormonlar darajasini muntazam tekshirib turish, sog‘lom ovqatlanish, yod yetarli miqdorda iste’mol qilish va stressni boshqarish qalqonsimon bez sog‘ligini saqlashda muhim ahamiyatga ega. Agar bez gormonlari bilan bog‘liq muammolar aniqlansa, shifokor ko‘rsatmasi bo‘yicha maxsus davo usullari qo‘llaniladi.
🔬 @Labaratoriya_03