Ikkilamchi gemostaz
Ikkilamchi gemostaz – trombotsitlar hosil qilgan oq trombni mustahkamlab, uni fibrin to‘ri bilan o‘rab qo‘yish jarayoni.
Koagulyatsiya kaskadi: Bu – qon ivishi jarayoni boshlanganida ketma-ket faollashadigan reaksiyalar yig‘indisi bo‘lib, oxirida barqaror tromb hosil bo‘ladi.
Koagulyatsiya omillari: Qon ivishini ta’minlovchi va bir-biriga ta’sir qiluvchi moddalar. Faollashgan omillar nomiga "a" harfi qo‘shiladi (masalan, faollashgan VII omil = VIIa omil).
Endotelial shikastlanish: Qon ivishi jarayoni tomir devorining zararlanishi bilan boshlanadi.
To'qima omili (III omil): Tomir devori shikastlanganda ishga tushadi va VII omilni faollashtiradi.
VII omil: Jigar tomonidan ishlab chiqariladigan, vitamin K ga bog‘liq omil.
TF-FVIIa kompleksi: Faollashgan VII omil va to'qima omil kalsiy yordamida birikib, X va IX omillarni faollashtiradi.
Kolagen, kallikrein va kininogen: Ushbu moddalar tomir shikastlanganda XII omilni faollashtiradi.
XII omil (Hageman omili): Qon ivishida ishtirok etib, yallig‘lanishga ham ta’sir qiladi va bradikinin deb ataluvchi modda hosil bo‘lishini ta’minlaydi.
XI omil: XIIa omil tomonidan faollashtiriladi, trombin esa XI va VIII omillarni faollashtiradi.
IX omil: Faollashgan XI omil (XIa) tomonidan faollashadi va VIIIa omil bilan birgalikda kalsiy yordamida kompleks hosil qilib, X omilni faollashtiradi.
X omil va V omil: Ushbu omillar kalsiy yordamida birikib, protrombini trombinga aylantiradi.
Fibrin hosil bo‘lishi: Trombin fibrinogenni erimaydigan fibrin tolalariga aylantiradi.
Fibrin to‘ri: XIII omil yordamida fibrin to‘ri mustahkamlanadi va trombotsit laxtasi bilan birikib, barqaror tromb (qizil tromb) hosil qiladi.
@Space_Med
Ta’rif:
Ikkilamchi gemostaz – trombotsitlar hosil qilgan oq trombni mustahkamlab, uni fibrin to‘ri bilan o‘rab qo‘yish jarayoni.
Koagulyatsiya kaskadi: Bu – qon ivishi jarayoni boshlanganida ketma-ket faollashadigan reaksiyalar yig‘indisi bo‘lib, oxirida barqaror tromb hosil bo‘ladi.
Koagulyatsiya omillari: Qon ivishini ta’minlovchi va bir-biriga ta’sir qiluvchi moddalar. Faollashgan omillar nomiga "a" harfi qo‘shiladi (masalan, faollashgan VII omil = VIIa omil).
Tashqi yo‘l (Extrinsic Pathway)
Endotelial shikastlanish: Qon ivishi jarayoni tomir devorining zararlanishi bilan boshlanadi.
To'qima omili (III omil): Tomir devori shikastlanganda ishga tushadi va VII omilni faollashtiradi.
VII omil: Jigar tomonidan ishlab chiqariladigan, vitamin K ga bog‘liq omil.
TF-FVIIa kompleksi: Faollashgan VII omil va to'qima omil kalsiy yordamida birikib, X va IX omillarni faollashtiradi.
Ichki yo‘l (Intrinsic Pathway)
Kolagen, kallikrein va kininogen: Ushbu moddalar tomir shikastlanganda XII omilni faollashtiradi.
XII omil (Hageman omili): Qon ivishida ishtirok etib, yallig‘lanishga ham ta’sir qiladi va bradikinin deb ataluvchi modda hosil bo‘lishini ta’minlaydi.
XI omil: XIIa omil tomonidan faollashtiriladi, trombin esa XI va VIII omillarni faollashtiradi.
IX omil: Faollashgan XI omil (XIa) tomonidan faollashadi va VIIIa omil bilan birgalikda kalsiy yordamida kompleks hosil qilib, X omilni faollashtiradi.
Umumiy yo‘l (Common Pathway)
X omil va V omil: Ushbu omillar kalsiy yordamida birikib, protrombini trombinga aylantiradi.
Fibrin hosil bo‘lishi: Trombin fibrinogenni erimaydigan fibrin tolalariga aylantiradi.
Fibrin to‘ri: XIII omil yordamida fibrin to‘ri mustahkamlanadi va trombotsit laxtasi bilan birikib, barqaror tromb (qizil tromb) hosil qiladi.
@Space_Med