Dreamer

Zamonaviy texnologiyalar judayam ajoyib imkoniyatlar yaratib beradi. Ermak qilib Google Earth ilovasida o'tirgandim. Ilova imkoniyatlarini tekshirayotgan paytim hududlarni ajratib, qancha maydonni egallaganini ko'rish mumkin ekan. Shu paytgacha o'rganganlarimdan foydalanib, baholi qudrat Amir Temur davlati, Turk xoqonligi hamda Abdullaxon II davrida Shayboniyxonlar xonligining tarixiy o'lchamini tekshirib ko'rdim(Amir Temur davlatiga Misr vassal bo'lgan bo'lsa ham, uni qo'shmadim. Va raqamlar bilan chegaralarda biroz xatolik bo'lishi mumkin). Turk xoqonligi va Shayboniyxonlar turkiy davlat tarixchiligidagi sevimli davlatlarim.
Eng yoqtirgan narsalarimni sizlar bilan ulashishni yoqtirganim uchun rasmlarni tashlagim keldi)

Haroratga eʼtibor bermaymiz. Asosiy eʼtiborni qaratganim havo sifati indeksi boʻldi. 22 qadrdonlar, bunaqa sovuqda odamlar koʻproq elektr toki, gazdan foydalanadi. Lekin hech ham gazi, elektr toki uzilishi kuzatilmaydi. Yoki kun sovuqligi uchun koʻmirga oʻxshash bahonalar bilan havosi rasvoligini bahona qilishmaydi. Minnesotani shu uchun ham oʻzim bilan Oʻzbekistonga olib ketgim keladi.

O'zbek alifbosidagi muammolar haqida bilarmidingiz?
Rasmdagi alifbo qadimgi turkiy alifbo bo'lib, agar e'tibor bersangiz, 8ta unli harf mavjud. Hozirgi alifboyimizda esa atigi 6ta unli harf bor. Bu muammoni nimaga ko'tarib chiqyapsan deyishingiz mumkin. Bu muammoni har kuni real hayotda ko'rishingiz mumkin. Masalan, mening shevamda ''ö'' va ''ü'' unlilari ishlatiladi, o'rtog'imning shevasida esa ''u'' va ''o’'' unlilarini ishlatadi. Xo'sh, shunga nima qilibdi? Chetdan kelgan so'zlarni o'zbekchalashtirishda muammolar yuzaga chiqib kelaveryapti. Masalan Tom ismini ayrimlar To’m deb yozsa, men Tom deb yozaman. Ya'ni 2 ta unlining yetishmovchiligi, ikki xil shevadagi insonni bitta so'zni ikki xil talaffuz qilishiga va aynan ayrim so'zlarda ikki xil tushunishiga olib kelishi mumkin. Yana bitta muammo shevamda ilon so'zini biz ''i'' unlisi bilan talaffuz qilsak, ayrim shevalarda uni ''I'' unlisi bilan talaffuz qilishadi. Ya'ni o'zbek tilini o'rganishda o'zbeklarning o'zi ham ikkiga bo'linishi yuzaga kelyapti.
How can native speakers learn their language in one country in two different ways? deyardim agar men chet ellik bo'lganimda. Bu muammoga juda ham e'tibor berishmaydi, lekin bu befarqlik kitob tarjimasi, ta'lim tizimida umumtizim shakllantirishda va boshqa sohalarda katta muammolar olib kelishi mumkin. Ming yillar davomida shakllangan tilimizni shunchaki chala alifbo bilan rasvo bo'lishini shaxsan men xohlamayman.

Amerika chindan ham menga oʻxshagan oddiy oʻzbek uchun juda gʻalati va "mantiqsiz" tuyiladi. Koʻchada yurganimda, odamlar bilan gaplashganimda hamma narsa men uchun noodatiy koʻrinadi. Rasmdagi isitgich avtobus bekatida olingan va aynan shunaqasini metro bekatida ham koʻrdim. Tashqari sovuqligi uchun bekatga shunaqa isitgichlar qoʻygan. Eng qizigʻi bekatlar toʻliq yopilmagan, ya'ni kirish qismi doim ochiq turadi. Meni eng hayron qoldirgani shtatning aholisiga qaygʻurishi boʻldi. Aholisi uyi tugul bekatda sovqotib qolmasligi uchun isitgichlar oʻrnatgan. Bitta oddiy oʻzbek sifatida bu narsa meni salkam 2 oydan beri qiynaydi. Har kuni Oʻzbekistonda koʻplab qishloqlarda gaz, elektr yetishmovchiligi kuzatiladi, millionlab oʻzbek oilalar bundan qiynalishadi, Amerikada esa hatto turgan bekatim ham isitiladi. Miyamda faqat bir savol beraman: NIMAGA? Bu savolning javobini topishni xohlamayman. Javob aniq va xafa qiladigan darajada achchiq.
Afsuski, oʻzbekistonliklar, yaʼni bizning hayotimiz "NIMAGA?''lar bilan toʻla. Menimcha, har bir xalqini oʻylaydigan odamni shu savol qiynaydi.
NIMAGA bizda shunday? Amerikalik odamdan oʻzbekning nima kami bor? U ham odam, biz ham odam! Har ikki toifa soliq toʻlaydi. Har ikki toifaning ikkita qoʻli, ikkita oyogʻi, bitta boshi bor. Qachon bizning jamiyat ham shunday imkoniyatlarga erishadi?

O'zbekistondagi kitobxonlar 2025-yilni noxush xabarlar bilan boshlashdi. 1000 kitob loyihasiga bo'lgan ishonch jamoatchilik orasida yo'qola boshladi. Shaxsan o'zim bu loyihaga start berilganda xursand bo'lgan edim, o'zim ham shunga o'xshash kichikroq noilmiy loyihacha qilish niyatim bor edi. Endi-endi ommaviy axborot vositalarida loyiha haqida ma'lumot berilayotganda loyihaning ayrim subyektlariga skeptik qaragandim va ular loyihani parokanda qilishidan qo'rqqandim. Lekin loyihaga nisbatan optimistik qarashda davom etdim. Afsuski, loyiha o'zbek jamiyatidagi og'riqli muammolarimizdan bo'lgan nepotizm qurboni bo'ldi. 2024-yil 50ta kitob tarjima qilinishi mo'ljallangan va bu uchun 20 mlrd. so'm mablag' yo'naltirilgandi. 50 ta kitob hammasi ham tayyor bo'lmadi, qo'yilgan maqsadlar puch bo'lib chiqdi. Shu sababli 2025-yil 12mlrd so'm berilishi rejalashtirildi. Xo'sh, loyiha bunaqa karamsho'rva bo'lishni boshlayotganda, o'zbek kitobxoni nima qilishi kerak. Mana shu kun mavzusi. Ayrimlarni bilaman, ularning fikricha, hammamiz ingliz tilini o'rganib, inglizcha kitob o'qishimiz kerak. Lekin milliy o'zlik haqida, o'zbek tili haqida(o'zbek tili qanchalar boy va ajoyib tilligini bilishganda edi...) o'ylab ko'rishmaydi. ''Svillizatsiyalar to'qnashuvi'' asarida aynan til masalasi chuqur ta'kidlab o'tilgan. Til bu qaysidir ma'noda mafkuraviy immunitet vazifasini o'taydi. Va men o'zbek xalqi ma'naviy jihatdan g'arblashishini hech qachon tarafdori bo'lmaganman(texnik o'zlashtirishni esa to'laqonli yoqlayman). Yana shu semester o'rgangan psixologiya darsimda, milliy o'zlik- ''national identity/cultural identity'' haqida so'z ketgan. Bolada qancha milliy o'zlik va milliy g'urur rivojlangan sari, bu narsa uning shaxsiy hamda akademik rivojlanishiga hissa qo'shadi. Shu uchun biz o'z tilimizni saqlab qolishimiz bilan birga xalqimizni boshqa rivojlangan davlatlarga tenglashib olishi uchun ko'proq kitoblar tarjima qilishimiz lozim. Sababi bir narsani ishlab chiqishimiz uchun, birinchi o'rganishimiz kerak.
Tarjimonlikka qiziquvchi har bir o'zbekni ''1000 Kitob''ga o'xshash loyihalar tanazzulga uchrayotganda, iloji boricha shaxsiy faollik ko'rsatib, kichik bo'lsa ham, hikoyalar, qissachalarni, ilmiy maqolalarni tarjima qilishini so'rab qolaman. Birovga umid bog'lab o'tirganimizdan, kitobxonlar, hammamiz bir bo'lib, o'zimiz tashabbusni qo'lga olganimiz yaxshiroq.

Alik Saxarov haqida bilarmidingiz? O'zbekistonlik Amerikaning mashhur filmlarida direktor bo'lgan ijodkor. Kinolar sifati ajoyib(biroz nomaqbul sahnalar Witcher'da ko'pligini hisobga olmasa), Witcher seriali qaysidir ma'noda LOTR bilan Game of Thrones'ga yaqinroq va ko'plab o'xshash personajlarga ega. Film juda zo'r tasvirchilar tomonidan olingan, ayrim kamchiliklarni hisobga olmasa, filmning texnik sifatiga 9/10 qo'ysa bo'ladi.
Lekin baribir LOTR: Power of the Rings shedevr chiqqan. Power of the Rings'ni ko'ringlar, qadrdonlar. Amazon Prime'da bor(bir oylik tekin test rejimda ishlatsalaring bo'ladi). LOTR muxlislari uchun ajoyib tuxfa bu kino.
Xullas, vaqtlaringni bekorchi o'tkazmanglar, kino ko'ringlar😅

Minneapolis degan katta shaharda aholisi 200 ming kishi boʻlgan Jizzaxdan havo ancha yaxshi. Zomin shahar bir davrlar man uchun toza havodan nafas olib davolanadigan joy edi.

Rektorni ahvolini qaranglar, rektor degan bir kamdan-kam universitetda koʻrinadigan, avliyodek qaraladigan odam boʻlishi kerak. Amerikalik rektorlar umuman boʻlmapti...

19ga kirmagan kim bor...