Atom orbitallarining gibridlanishi
Gibridlanish – shakli va energiyasi bilan farq qiluvchi (s va p) orbitallarining o’zaro qo’shilib energiyasi va ko’rinishlari bi xil bo’lgan yangi elektron orbitallarining hosil bo’lishi
gibridlanish deyiladi.
Gibridlanishda taqsimlanmagan juft elektronlar va sigma bog'lar qatnashadi.
Gibridlanishda s orbitaldan 1 ta, p orbitaldan 3 ta, d orbitaldan 5 ta gibrid orbitallar qatnashadi.
sp-gibridlanish - 1 ta s va 1 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 2 ta sp (es-pe deb o'qiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
Tarkibida 2 ta qo'sh bog' va uch bog ' tutgan moddalarning ko'pchiligi shu gibridlanishga kiradi
- Shakli
chiziqli, valent burchagi
180° ga teng boladi.
sp2-gibridlanish - 1 ta s va 2 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 3 ta sp2 (es-pe-2 deb oqiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
Tarkibida 1 ta qo'sh bog' tutgan birikmalarda uchraydi.
- Shakli
burchakli, uchburchak, teng tomonli uchburchak valent burchagi 120° ga teng
sp3-gibridlanish - 1 ta s va 3 ta p orbitallarning o'zaro qo'shilishidan 4 ta sp3 (es-pe-3 deb oqiladi) gibrid orbitallar hosil qilishiga aytiladi.
- Shakli
tetraedr yoki
trigonal piramida valent burchagi
109,28 va 104,5° ga teng.
sp3d-gibridlanish- 2 ta s, 3 ta p va 1 ta d orbitalla o'zaro qo'shilishidan 5 ta sp3d gibrid orbitallar hosil bo'lishi.
- Shakli
uchburchakli bipiramida valent burchagi
120 va 90° ga teng
sp3d2-gibridlanish - 1 ta,3 ta p va 2 ta d orbitallar ozaro qo’shilib yangi 6 ta sp3d2 gibridlangan orbitallar hosil bo'lishi.
- Shakli
oktaedr valent burchagi 90° ga teng.
➥Yaqinlarga ulashing
🎓
@BiokimyoRepititor
