Azamat Akbar | Lektorium

2019 йилги матбуот анжуманида, олий таълим вазирлиги бош бошқарма бошлиғи Абдували Холиқов шундай деган: “Бу тизимда ўқитувчиларни талабалар танлайди. Танлов фанлари сони кўпайтирилади, яъни талаба ўз йўналиши бўйича танлаб ўрганиши мумкин бўлган фанлар сони кўп бўлади.”

6 йилдан кейин Ҳолиқов ҳали ҳам ўша лавозимда, демак ҳозирда талабада бир семестрда 7 та фан бўладиган бўлса, шунинг 3-4 таси мажбурий ва камида 3-4 та ўзи истаган фанни танлай оладими? Ёки ў “замон” ҳали етиб келмадими?

Олий таълимдаги коррупциянинг кўлами ҳақида 6 йил олдин дарё.уз’да мақола ёзгандим. 122.000 мартадан зиёд ўқилганди. Бунга ўхшаш мақолага кейин ростламадим. Бугунги мақола ҳам яхши ёритиб берган.

Линк

Higher Education Policy журналида ўзбекистонлик тадқиқотчилар Қобил Рўзиев, Дилшода Раббимова ва Моҳидил Мамасолиеваларнинг диққатга сазовор тадқиқоти чиқибди. Мавзу — Ўзбекистондаги докторантура тизими. Мақолани ўқиб чиқдим, тизимдаги асосий муаммолар;

Совет тузумининг мероси: Давлат томонидан бошқариладиган олий таълим тизими собиқ советлардан мерос қилиб олинган, тизим жаҳон тадқиқотларидан узилган, академик эркинлик ва тадқиқот интеграцияси эса чекланган.

Ислоҳотларнинг самарасизлиги: Мустақилликдан кейинги даврда модернизация қилиш борасидаги саъй-ҳаракатлардаги чекловлар ислоҳотларга путур етказди, айниқса, докторантура дастурларини амалга оширишнинг сифатсизлиги сабаб бўлди.

Сифат ва сон: Ислоҳотлар натижасида PhD ва DS битирувчилари кўпайди, аммо кучли тадқиқот маданияти ёки ахлоқий меъёрларни ривожлантиришдан кўра PhD ва DS-ларнинг сонига эътибор қаратилди, тадқиқот сифати ёмонлашди.

Коррупция ва ахлоқий бўлмаган амалиётлар: диссертация “арвоҳ”лар томонидан ёзилиши ва йиртқич журналлардан фойдаланиш каби кенг тарқалган ғайриахлоқий амалиётлар докторлик диссертациясини тайёрлашда кенг тарқалган бўлиб, тадқиқот сифати ва ахлоқий меъёрларга путур етказди.

Тадқиқотда салоҳият ва сифатнинг йўқлиги: Берилган докторлик даражалари кўпайганига қарамай, ислоҳотлар илмий кадрлар тайёрлаш сифатини сезиларли даражада яхшиламади ва бу сектор собиқ Совет Иттифоқидаги энг ёмон кўрсаткичлардан бири бўлиб қолмоқда.

П.С. Мақолада диссертация ёзиб бериш нархи 3000-5000$ қилиб кўрсатилган, бу нореал нарх, миш-мишларга кўра бунинг нархи камида 10.000$.

Бу журнал халқаро миқёсда тан олинган «престижный» журналдир. Бу олий таълим соҳасида, хусусан, сиёсат таҳлили, бошқарув ва таълим ислоҳотига жиддий академик ёндашуви билан эътироф этилган журналдир. Бутун дунёга “сифатсизлигимизни” намоён этдик.

2019 йилги мақоламда таълим бўйича учала вазирликни бирлаштиришни тавсия этганман.

Бирлашиш уч вазирлик орасидаги бўшлиқни тўлдирувчи кўприк бўлади ва таълим соҳаси натижаларини яхшилайди. Вазирликларнинг битта иш тизимида биргалашиб ҳамкорликда ишлаши ушбу жуда муҳим секторни тартибга солади ва ўз сиёсатлари ва дастурларини татбиқ қилиш ишларида самарали мувофиқлаштиришни таъминлаб беради.

CNN берган хабарга кўра, Трамп маъмурияти Таълим департаментини йўқ қилиш бўйича қарор лойиҳасини ишлаб чиқмоқда. Кеча Трамп департамент раҳбари Линда Макмехонга "ишдан бўша" деб айтган. Эсимда, Трамп биринчи президентлик муддати давомида таълим ва меҳнат департаментларини битта федерал агентликка бирлаштиришни таклиф этганди.

АҚШдаги таълим департаменти бу биздаги олий таълим вазирлигига тенгдир, АҚШда бизга ўхшаб таълим бўйича 3 та вазирлик ва бир қанча агентликлар йўқ, ҳаммасининг вазифасини шу таълим департаменти бажаради. Департамент раҳбари эса биздаги вазирга тенгдир. Таълим департаментининг йиллик бюджети бизнинг ЯИМга тенгдур, йиллик 100 миллиард долларга яқин. Таълим департаменти бошланғич ва ўрта таълим, олий таълим, махсус таълим ва кам таъминланган талабаларни қўллаб-қувватлашга жавоб беради.

Трампга кўра бу вазирликка катта пул ажратилган, лекин таълим сифати яхши эмас. Ўзбекистондан 300 маротаба катта бюджетга эга АҚШдек қудратли давлат ислоҳотларни нимадан бошлагани бизга ҳам аслида ўрнак бўлиши керак. Давлатнинг миллиардлаб пуллари ҳавога учиб кетмоқда, сифат аянчли ҳолда, лекин дунёда ягона 3 та таълим вазирлигимиз бор. Буларни биттага бирлаштириб ихчамлаштиришни 2019 йилда тавсия этгандим. Қўшнимиз қозоқларда ҳам битта “фан ва таълим вазирлиги” бор.