XURSHID DAVRON KUTUBXONASI

Т. ҚОСИМБЕКОВНИНГ
“СИНГАН ҚИЛИЧ” КИТОБИГА БИТИК

Тундан қўрқма!
Тунни ич!
Ва мағрур боқ саҳарга.
Синган бўлса гар қилич,
Айланур у ханжарга.

1985

ШОИРЛИК

Сенинг ишинг умр кечирмоқ,
Менинг ишим сени кечирмоқ.

Сенинг ишинг қафас ясамоқ,
Менинг ишим эрк деб яшамоқ.

Сенинг ишинг қонунлар тузмоқ,
Менинг ишим уларни бузмоқ.

Сен қафасга қушни соларсан,
Соларсан-да, лаззат оларсан.

Мен қушларни озод қиларман
Ва ўзим ҳам озод бўларман…

1989

МУТОЛАА

Бу китоб мени узоқ ўқиди,
Ишонмасдан,
Қайта-қайта ўқиди.
Тўхтаб-тўхтаб,
бошқа ишга чалғимай,
Синчиклаб ўқиди.

Кейин секин четга қўйиб,
Йиғлаб юборди…

2015

Хуршид ДАВРОН ЯНА ЭСКИ ШЕЪР ДАФТАРЛАРИМДАН

* * *

“Девонул луғатит-турк”ни ўқийман…
Ва деразам Алпомиш тутган
Совут мисол товланар шомда…

Остонамнинг олдидан ерни
Титратганча, ғамни унутган
Алпомиш ўтади Бойчиборида…

Қоғозларнинг шитирлашимас,
Тўқайларнинг саси теграмда
Янграр – уни тинглар коинот.

Манжаниқлар харсанг отади,
Ҳилол чиқиб, қуёш ботади,
Юрагимда тинар коинот…

“Девонул луғатит-турк”ни
Маҳкам босиб кўксимга, ғуруб
Томон бўзлаб чопиб борурман.

Шопмўйловли бадмаст саллотлар
Тинмай қувиб келар ортимдан, —
“Девон”нимас, жонни берурман…

Бобом боқар қабридан туриб,
Чақмоқ порлар зулматни ёриб,
Варақлайман ҳар порлаганда.

Ва оний нур ёритган сўзни
Ўқирканман қадимий тилда,
Буюк бир ҳис уйғонар дилда…

1984

* * *

Бу одам уйида китоб асрамас,
Чунки у китобдан жуда қўрқади.
Бу одам китобнинг ўзидан эмас,
Китобда битилган Сўздан қўрқади.

Ҳамон тирноғининг остида лов-лов
Ёнган китобларнинг қора кули бор.
Қўлин иситади ҳамон ул олов –
О, қандай ёқимли бу илиқ ғубор.

Аммо ярим тунда,
Осмонда шодмон
Ой ўлчаб юрганда ерни қаричлаб,
Бола-чақасидан яширин, пинҳон,
Қўшқават эшикни занжирлаб, зичлаб.

Варақлари куйган китобни олиб
Ўқийди – кўзидан ёш оқа бошлар
Ва ҳасад тошлари бўғзига тўлиб
Ўқиган варағин оловга ташлар.

1986

СУЯМАН ҚАДИМИЙ КИТОБ ВАРАҒИ...

Суяман қадимий китоб варағи
Сокин шитирласа сукунат аро…
Уларда жо эрур ўтмиш дараги,
Уларда “қора”мас, ёзилар “қаро”.

Улардан даштларнинг иси келади,
Сўлган райҳонларнинг келар нафаси.
Улар сайроқ булбул яшаб, ғам чекиб
Кейин ташлаб кетган тилла қафасдир.

Суяман печакка ўхшаш имлони,
Уларда сир пинҳон, жумбоқлар бордек.
Улар дилдан суяр ёлғиз Оллоҳни,
Менинг дилимдаям шу меҳр бордек.

Суяман қадимий қўлёзмаларни
Варақлаб, олислаб кетмоқни, бироқ
Қаршимда ҳар сафар нақшин эшикдек
Ёпилар, келганда энг сўнгги вароқ…

1988

ШЕЪР ЁЗГАНДА…

Қоғознинг қорларини
Эритаман нафасим билан,
Униб кўзга кўрина бошлар
Қора рангли гул юрагимдан…

1988

БАСЁ КИТОБИНИНГ ВАРАҚЛАРИДА

Басё китобининг варақларида
Сарғайган япроқлар, алвон япроқлар,
Қадим ибодатгоҳ… Ундан нарида
Тоққа ўрмалаган дайди сўқмоқлар.

Улардан тепада,
Тоғлар бошида
Қор босган қоялар оқариб турар.
Ҳассага суянган сочи оқ дарвиш
Излаб тополмаган олхўри гуллар.

Ва совуқ гулларнинг дури осилган
Новдада ёлғиз бир қарға ўлтирар.
У чечаклари қор остида сўлган
Водийлар томонга лоқайд мўлтирар…

1988

ШОИР

Саҳро ўртасида кема ясаган
Нуҳ пайғамбар каби яшайман.

1988

ТАРИХ КИТОБЛАРИН КЎП ВАРАҚЛАДИМ

Тарих китобларин
Кўп варақладим,
Қонли сўқмоқларни айландим такрор.
Қоралаб йўл босдим,
Жарлар ҳатладим,
Кўзим хира тортди, сочим босди қор.

Боравердим тарих ичкарисига,
Нақшин эшикларни тақиллатдим жим.
Гоҳо қулоқ тутдим
Зафар сасига,
Гоҳо ёшга тўлди аламдан ичим.

Англадим: ҳеч қачон қутқаролмайман
На Қурбон момомни,
На Таробийни.
Англардим: қутқара оламан фақат
Ишончсиз ёғдуга тўлган қалбимни.

Гоҳо Афросиёб адирларида
Енгилган алп каби ётдим ўксиниб,
Абубакр мирзо сатрларида
Гоҳо от ёлига босдим кўксимни.

Искандар Мақдуний
Кўзига мағрур
Боқдим боболарим кўзлари билан,
Гоҳо ўз дилимни
Ўзим овутдим
Мавлонзоданинг сўзлари билан.

Гоҳо Ўтрор ила
Ёндим чўлларда,
Тошканд томларидан ёвга тош отдим,
Темур аскарлари
Ўтган йўлларда
Кўксим ерга бериб мен узоқ ётдим.

Зобит Искобел ўт сочган Намангон
Тутуни кўзимдан ёш оқизган дам,
Англадим:
Ёвга қул бўлиши осон
Унутса Ватан – эрк эканин одам.

Англадим: тили бир,
Дини бир бўлиб
Дили бир бўлмаса ўлар экан халқ.
Бир-бирин қул қилмоқ учун жанг қилиб
Охири ёвга қул бўлар экан халқ.

Англадим: ҳеч кимни қутқаролмайман,
На Бобон ботир, на Намоз ўғрини.
Англардим, қутқара оларман фақат
Зулматга тикилган ўйчан ўғлимни…

1988

* * *

Зўр шоир дилида зўр умид яшар,
Кўр шоир дилида кўр умид яшар.
Ҳар умид тупроққа ташланган дондек
Бутун коинотдан нур кутиб яшар.

1989

Хуршид ДАВРОН 40-44 ЙИЛ АВВАЛ БИТИЛГАН ШЕЪРЛАРДАН

* * *

Мен истайман шеъримда
Жарангласин ҳар сатр.
Худди қиз кулган каби
Ё тушган каби садр.

Мен истайман шеъримда
Сўз куйин, сўз рақсини,
Нон деган сўздан кейин
Анқиган нон исини.

Мен истайман шеъримда
Яра ҳақда куйласам,
Оқаётган қоннимас,
Оғриқни туйсин одам.

Мен истайман шеъримда
Бўлсин менинг нафасим,
Оғриғим, бахтим, дардим,
Ичимда қолган сасим

Ва баҳорга ташна қалб,
Қорлар босгач изини,
Менинг шеъримдан узиб
Ҳидласин “Гул” сўзини.

Ватан, сени севишим,
Халқим, сени севишим,
Гулим, сени севишим
Бўлсин менинг шеъримда.

1981

ХУАН ГОЙТИСОЛО МАВЗУИДА

– Нега шоир бўлдинг? – дейман мен,–
Нега ялпиз тушимга кирди?
…Қўшним ўғли, менинг тенгдошим
Миршабликка ўқишга кирди…

– Нега шоир бўлдим? – дейман, оҳ…
Чўнтак қуруқ, келажак – жумбоқ.
Миршаб қўшним янги уй солди,
Сотиб олди қишлоқдан чорбоғ.

– Нега шоир бўлдим-а, – дейман,
Қоғозларни кўмиб ёшимга.
Ўзимни зўр шоир санардим,
Шеър ёзолсам қўшним бошига.

Фақат боши жуда қаттиқ-да,
Икки қўли икки милтиқдай.
Мен бир куни ўлишим тайин
Шу милтиқдан отилган ўқдан…

1982

* * *

Қадимий битикни варақлаб бир қур
Дуч келган ҳасратли сўзларга кўзим:
“Келур куз, кечар ёз, борар бу умур,
Тугатди умурни бу ёзим, кузим”.*

Саккиз асрлик дард бўғзимда қотди,
Ўгрилиб орқамга боқдим дафъатан.
Неча ёз, неча куз, неча қиш ўтди
Умр деб аталган шошқин сафардан.

Ялт этган нигоҳдек ўтди саратон,
Қуш бўлиб осмонга сингиб кетди куз.
Қор каби эриди кафтда қаҳратон,
Баҳорни-ку, илғаб-илғамади кўз.

Эй кўкат, эй дарахт, эй шамол, эй тош,
Эй замин – сиз бунча, о бунча шошқин!
Сиз дейсиз: — Кун бўйи порлади қуёш!
Мен дейман: — Зулматда чақнади чақин!

Куз недир, ёз недир, саратон недир –
Дам ўтди, он ўтди, кечди лаҳзалар.
Йилларга тенг эди, асрларга тенг
Улардан юракда қолган ларзалар.

Куз-ку куз, ёз-ку ёз, баҳор-ку баҳор –
Бахт ўтди, ғам ўтди, қолди сўроқлар.
Оппоқ совуқ қорга кўмилди алёр –
Болалик кунларим – момоқаймоқлар.

Саккиз асрлик дард бўғзимда қотди,
Ўгрилиб ортимга боқдим дафъатан.
Неча ёз, неча куз, неча қиш ўтди
Умр деб аталган оний сафардан

Ва унинг қордай оқ варақларида
Қолди ёз, қолди куз, қолди қаҳратон.
Баҳор қолди шеърим туроқларида,
Қолди бўғинларда қайғу, ҳаяжон.

Бу оқ варақларга кўздан сингиб нур,
Он келар, битурман энг сўнгги сўзим:
“Келур куз, кечар ёз, борар бу умур.
Тугатди умурни бу ёзим, кузим”.

* Югнакий мисраси