Tramp Boltiqbo‘yi davlatlariga nima olib keladi?
Donald Trampning qayta saylanishi ko‘plab davlatlar, jumladan, Boltiqbo‘yi mamlakatlari uchun mintaqaviy xavfsizlikning kelajagi haqida savollarni keltirib chiqardi. Dastlabki xavotirlarga qaramay, mintaqa liderlari va ekspertlari mudofaa strategiyalarining asosiy tamoyillari o‘zgarishsiz qolishini ta'kidlamoqda.
Estoniyaning sobiq prezidenti Kersti Kalyulayd ERR nashriga bergan intervyusida “ehtiyotkor optimizm”ni bildirdi. U Bayden ma'muriyatini juda ehtiyotkorlikda ayblab, Boltiqbo‘yi davlatlarining har qanday o‘zgarishlarga moslashish qobiliyatiga ishonch bildirdi. Jurnalist Viya Kiisler esa Estoniya aholisining ko‘pchiligi Kamala Harrisning g‘alabasini afzal ko‘rganini aytdi, biroq pragmatizm ustun ekanini qayd etdi: siyosatchilar Tramp ma'muriyati bilan ishlashga tayyor bo‘lishlari lozim.
Latviya tashqi ishlar vaziri Braiba Braje AQSh bilan hamkorlikni mustahkamlash muhimligini ta'kidlar ekan, milliy mudofaa investitsiyalarini oshirish zarurligini qayd etdi. Latviya 2027-yilgacha mudofaa xarajatlarini YAIMning 3%gacha yetkazishni rejalashtirmoqda, bu NATOning minimal talablari darajasidan 50%ga yuqoridir.
Ayni vaqtda, Litva Rheinmetall bilan $200 mlnlik kelishuv tuzib, o‘q-dorilar zavodi qurmoqda va Italiyadagi Leonardo qurol ishlab chiqaruvchisi bilan hamkorlikni kengaytirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda. Latviya ASCOD jangovar piyoda mashinalarini sotib olishni muhokama qilmoqda. Ushbu tashabbuslar AQSh saylovlaridan oldin boshlangan kengroq mudofaa strategiyasining bir qismidir. Rail Baltica loyihasi ham strategik ustuvorlik bo‘lib qolmoqda. Bu yuqori tezlikda harakatlanadigan temir yo‘l loyihasi NATO kuchlarini qo‘llab-quvvatlash uchun infratuzilma yaratishni maqsad qiladi.
Boltiqbo‘yi mamlakatlari Yevropadagi eng katta mudofaa sarmoyalarini amalga oshirayotgan davlatlar sirasiga kiradi. Bu hatto Trampning yangi jamoasi tomonidan ham e'tirof etildi, ular G‘arbiy Yevropa davlatlarini o‘z majburiyatlarini bajarmaslikda tanqid qilishdi.
Aksincha, Polsha, Skandinaviya mamlakatlari va Buyuk Britaniya xavfsizlik bo‘yicha kelishuvlarni muhokama qilishni boshladi. CEPA eksperti Jessika Berlin ta'kidlaganidek, Markaziy va Sharqiy Yevropa hamda Boltiqbo‘yi davlatlari koalitsiyasini shakllantirish g‘oyasi endi ochiq muhokama qilinmoqda.
Boltiqbo‘yi davlatlari Rossiyaga qarshi urushda Ukrainani qo‘llab-quvvatlash Yevropa xavfsizligini mustahkamlashning eng yaxshi yo‘li ekaniga ishonadi. Estoniyaning sobiq bosh vaziri Kaya Kallas aytganidek, Ukrainaga harbiy, moliyaviy va gumanitar yordamni davom ettirish birinchi darajali vazifa bo‘lib qoladi.
Umuman olganda, Boltiqbo‘yi mamlakatlari noaniqlik davriga qadam qo‘ymoqda, ammo ular pragmatizm va strategik rejalashtirishning yorqin namunasi bo‘lib qolmoqda. Mintaqa mudofaa imkoniyatlarini kuchaytirib, transatlantik aloqalarni mustahkamlayapti va Ukrainani qo‘llab-quvvatlashga asosiy urg‘u bermoqda. Global kuchlar muvozanati o‘zgarayotgan bir paytda, Boltiqbo‘yi mintaqasi xavfsizlik birlik, strategik qarash va qat'iyatli harakatlarni talab qilishini ko‘rsatmoqda.
G’arbiy alyans
Donald Trampning qayta saylanishi ko‘plab davlatlar, jumladan, Boltiqbo‘yi mamlakatlari uchun mintaqaviy xavfsizlikning kelajagi haqida savollarni keltirib chiqardi. Dastlabki xavotirlarga qaramay, mintaqa liderlari va ekspertlari mudofaa strategiyalarining asosiy tamoyillari o‘zgarishsiz qolishini ta'kidlamoqda.
Estoniyaning sobiq prezidenti Kersti Kalyulayd ERR nashriga bergan intervyusida “ehtiyotkor optimizm”ni bildirdi. U Bayden ma'muriyatini juda ehtiyotkorlikda ayblab, Boltiqbo‘yi davlatlarining har qanday o‘zgarishlarga moslashish qobiliyatiga ishonch bildirdi. Jurnalist Viya Kiisler esa Estoniya aholisining ko‘pchiligi Kamala Harrisning g‘alabasini afzal ko‘rganini aytdi, biroq pragmatizm ustun ekanini qayd etdi: siyosatchilar Tramp ma'muriyati bilan ishlashga tayyor bo‘lishlari lozim.
Latviya tashqi ishlar vaziri Braiba Braje AQSh bilan hamkorlikni mustahkamlash muhimligini ta'kidlar ekan, milliy mudofaa investitsiyalarini oshirish zarurligini qayd etdi. Latviya 2027-yilgacha mudofaa xarajatlarini YAIMning 3%gacha yetkazishni rejalashtirmoqda, bu NATOning minimal talablari darajasidan 50%ga yuqoridir.
Ayni vaqtda, Litva Rheinmetall bilan $200 mlnlik kelishuv tuzib, o‘q-dorilar zavodi qurmoqda va Italiyadagi Leonardo qurol ishlab chiqaruvchisi bilan hamkorlikni kengaytirish bo‘yicha muzokaralar olib bormoqda. Latviya ASCOD jangovar piyoda mashinalarini sotib olishni muhokama qilmoqda. Ushbu tashabbuslar AQSh saylovlaridan oldin boshlangan kengroq mudofaa strategiyasining bir qismidir. Rail Baltica loyihasi ham strategik ustuvorlik bo‘lib qolmoqda. Bu yuqori tezlikda harakatlanadigan temir yo‘l loyihasi NATO kuchlarini qo‘llab-quvvatlash uchun infratuzilma yaratishni maqsad qiladi.
Boltiqbo‘yi mamlakatlari Yevropadagi eng katta mudofaa sarmoyalarini amalga oshirayotgan davlatlar sirasiga kiradi. Bu hatto Trampning yangi jamoasi tomonidan ham e'tirof etildi, ular G‘arbiy Yevropa davlatlarini o‘z majburiyatlarini bajarmaslikda tanqid qilishdi.
Aksincha, Polsha, Skandinaviya mamlakatlari va Buyuk Britaniya xavfsizlik bo‘yicha kelishuvlarni muhokama qilishni boshladi. CEPA eksperti Jessika Berlin ta'kidlaganidek, Markaziy va Sharqiy Yevropa hamda Boltiqbo‘yi davlatlari koalitsiyasini shakllantirish g‘oyasi endi ochiq muhokama qilinmoqda.
Boltiqbo‘yi davlatlari Rossiyaga qarshi urushda Ukrainani qo‘llab-quvvatlash Yevropa xavfsizligini mustahkamlashning eng yaxshi yo‘li ekaniga ishonadi. Estoniyaning sobiq bosh vaziri Kaya Kallas aytganidek, Ukrainaga harbiy, moliyaviy va gumanitar yordamni davom ettirish birinchi darajali vazifa bo‘lib qoladi.
Umuman olganda, Boltiqbo‘yi mamlakatlari noaniqlik davriga qadam qo‘ymoqda, ammo ular pragmatizm va strategik rejalashtirishning yorqin namunasi bo‘lib qolmoqda. Mintaqa mudofaa imkoniyatlarini kuchaytirib, transatlantik aloqalarni mustahkamlayapti va Ukrainani qo‘llab-quvvatlashga asosiy urg‘u bermoqda. Global kuchlar muvozanati o‘zgarayotgan bir paytda, Boltiqbo‘yi mintaqasi xavfsizlik birlik, strategik qarash va qat'iyatli harakatlarni talab qilishini ko‘rsatmoqda.
G’arbiy alyans