bakiroo

Қувончли хабар: Туркманистон билан эркин савдо режими кучга кирипти

Ўзбекистон ва Туркманистон ўртасида 2025 йил 25 февралдан эркин савдо режими жорий этилгани айтилмоқда.

Режимнинг жорий этилиши натижасида, айрим турдаги маҳсулотлардан ташқари икки мамлакатда ишлаб чиқарилган товарларга нисбатан божхона божлари бекор қилиниб, ўзаро товарлар савдосидаги мавжуд чекловлар бартараф этилади ва савдо тартиботлари соддалаштирилади.
Масалан, Туркманистонга олиб кирилаётган маҳаллий цемент маҳсулотлари (божхона тўлови 100%), тўқимачилик матолари (50%), мебел (50%), шиша идишлар (50%), сув иситиш қозонлари (15%), пластик ва полипропилен маҳсулотлар (10%), колбаса ва гўшт маҳсулотлари (1 кг учун 2 доллар), пахта ёғи (1 кг учун 1 доллар) божхона тўловлари бекор қилинади.

Туркманистон МДҲ ҳудудидаги Эркин савдо зонасига кирмаган. Қўшнилар билан икки томонлама эркин савдо режими амал қила бошлаши жудам муҳим воқеа, айниқса экспортчиларимиз учун.

Айтинг, айтинг, қардошлар билан виза режими ҳам бекор бўп кетсин!

Кредитларни қайта молиялаштириш бозори тиниқлашадими?

Марказий банк кредитларни қайта молиялаштириш бозорини ривожлантириш бўйича қатор ўзгартиришларни анонс қилмоқда.
Ўзгартиришларга кўра:

- қарз юки кўрсаткичи ҳисоб-китобида қайта молиялаштирилаётган кредит бўйича тўловлар инобатга олинмаслиги;

- қарз олувчиларнинг бошланғич қарзини қайтариш мақсадида уни мақбул шартларда бошқа кредит шартномасини тузишга рағбатлантириш инсофсиз хизмат кўрсатиш амалиёти сифатида кўриб чиқилмаслиги;

- қайта молиялаштириш натижасида 30 кундан ошмаган муддат учун ҳисобланган фоизлар капитализация қилинган кредитлар шартлари қайта кўриб чиқилган кредитлар сифатида баҳоланмаслигини назарда тутилмоқда.

Кредитларнинг қайта молиялаштириш шу пайтгача ҳам соф банк маҳсулоти сифатида мавжуд бўлган бўлсада, амалда уни ё кредитни кредит билан сўндириш ёки кредит шартларини қайта кўриб чиқиш билан чалкаштириш кўп учрайди, яъни жараёнда кўп масалаларда тиниқлик йўқ. Энди регулятор бу бўйича қатъий мезонлар ва пруденциал чоралар белгилаши керак бўлади.

Кутилаётган ўзгартиришларни соддароқ тушунтирсак, айтайлик, фуқаро ё тадбиркор аввал олган 30%лик кредитини бозордаги қулай конъюнктуравий вазиятдан келиб чиқиб, масалан, 27%дан ё сузиб юрувчи ставкада ўзининг банкида ёки бошқа банкда қайта молиялаштириб олиши мумкин бўлади. Банклар ўртасида рақобатнинг ошиб бораётгани ва фоиз ставкаларининг пасайиш тенденцияси мавжудлигида бу қарздорларнинг қарз юкини самарали бошқариш имкониятларини яратади.

​Инфляция хатари туфайли Қозоғистон Миллий банки асосий ставкани кескин оширди

Қозоғистон Миллий банки бугун асосий ставкани 1,25 фоиз бандига, 16,50%гача кўтарди. Регулятор ўз қарорини ошиб бораётган инфляцион хатарлар билан боғлаган.

2025 йил учун инфляция прогнози 6,5-8,5%дан 10-12%гача ёмонлашган.
Регулятор ёқилғи ва коммунал хизматлар қимматлашиши, ҚҚСни ошириш кўзда тутилган Солиқ ислоҳоти ва Россияда тезлашаётган инфляция босимни оширишидан хавотирда.
ЯИМ ўсиши 4,2-5,2% (-0,3%)гача секинлашиши кутилмоқда.

Қозоғистон бизнинг учинчи савдо ҳамкоримиз ҳисобланади. Россия ва Хитойдан фарқли равишда Қозоғистондаги макроиқтисодий қарорлар ва ўзгаришларнинг бизга синхрон ва проекцион таъсир ўтказиши эҳтимоли юқорироқ.

“Ер бермоқ - жон бермоқ”

Халқимиз учун жонажон ватанимизнинг ҳар бир қаричи муқаддас. Азалдан, уч минг йиллик давлатчилик тарихимизда ер масаласидаги қарорлар доим оғриқли ва баҳсли қабул қилинган, ерга келганида ҳар бир ўзбекистонликнинг адолатга бўлган эҳтиёжи ва ҳиссиёти дарҳол жонланади.

Шу маънода турли спекуляцияларни бир четга йиғиштириб қўйган ҳолда, хорижликларга ер ажратиш билан боғлиқ хавотирларни тўғри тушуниш лозим.

Албатта, Ер кодексида чет эллик фуқаролар ва юридик шахслар, фуқаролиги бўлмаган шахслар, чет эл инвестициялари иштирокидаги корхоналар ер участкаларига фақат ижара ҳуқуқи асосида эга бўлиши мумкинлиги белгиланган.

Айни пайтда тобора мураккаблашиб бораётган глобал реалликларда, янги ва янги чақириқлар яратаётган хатарлар тўлқинида бу мезон етарли эмаслигини тушуниш лозим. Ижтимоий кайфият ҳам қабул қилиши қийинлашиб бораверади.

Шу маънода, 2021 йилда бошланган Ер ислоҳотининг навбатдаги босқичларида Ер участкасига талабгор чет эл инвестициялари иштирокидаги корхона бўлса, унинг камида 51%и Ўзбекистон фуқароларига бевосита ёки билвосита тегишли бўлишини назарда тутувчи, шунингдек, чет эл юридик шахслари ва чет эл фуқароларининг ер участкаларига ижара ҳуқуқини кескин чекловчи қоидалар киритилиши зарур.

Ерга нисбатан хорижликларга оид алоҳида қаттиқ қоидалар қатор мамлакатларда мавжуд ва умумммиллий консенсус ҳисобланади. Ерга оид дискуссия инвестиция муҳитига салбий таъсир кўрсатиши мумкинлиги ҳақидаги хавотирлар ўринга эга эмас. Зеро Ўзбекистонга келаётган соғлом инвестор, энг аввало инвестицияларидан фойда кўриш мақсадида келади, ер олиб латифундистга айланиш ё ер портфелига эга бўлиш мақсадида эмас. Қолаверса, инвестицион муҳитни (нафақат хорижлик инвесторларга, ўзбекистонликларга ҳам) ўнлаб бошқа омиллар ёмонлаштирмоқдаки, шу ҳақида қайғуриш ўринлироқ бўларди.

Деҳқон учун энг тўғри йўл – бозорда талаб бўлган маҳсулотни етиштириш

Бир неча йил аввал қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини самарали етиштириш учун “Бир контур – бир маҳсулот!” тамойили жорий қилинганди. Унга кўра, маҳалла, қишлоқ ва овуллар аниқ бир турдаги маҳсулотга ихтисослашиши керак эди. Бу эса маҳсулот сифати ва ҳосилдорлигини ошириш билан бирга, уни сотишдаги муаммоларни ҳам камайтириши мумкин.

Давлат раҳбари бу йўналишда ҳақиқий самарадорликка эришиш учун маҳсулотларнинг бозордаги талабини ошириш кераклигини айтиб, 2024 йил 27 декабрда ПФ-229-сонли Фармонни қабул қилди.

Бу ҳужжатга мувофиқ, “Савдони ривожлантириш компанияси” томонидан қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини экспорт қилаётган тадбиркорларга молиявий ресурслар ажратилиши белгиланди. Бунинг натижасида, экспортчиларнинг аниқ бир турдаги маҳсулотни сотиб олишга эҳтиёжи ошади, деҳқон учун эса ишончли бозор яратилади.

Бозорда талабгир бўлган маҳсулотни етиштириш деҳқон учун энг тўғри йўл. Ҳар ким хоҳлаган нарсасини экиб, кейин бекорга зарар кўриш ўрнига, бозорда ўз ўрни бор, харидоргир бўлган маҳсулотни танласа, меҳнатини юз карра оқлайди ҳам, қоплайди ҳам. Экспорт бозори тайёр, талаб юқори. Энг муҳими — тўғри маҳсулотни етиштириш.

"Бухоро туристик маркази" лойиҳаси музлатилдими?

Манбаларга кўра, ўтган йили январь ва февраль ойларида аёвсиз бузилган Бухоро шаҳри маркази ўрнида бунёд этилиши эълон қилинган, "Боқий Бухоро" туристик маркази қурилиши ёки қурилмаслиги тақдири шу кунларда узил-кесил ҳал бўлиши керак.

Хабарингиз бор, Бухоро марказидаги ягона ансамблни ташкил этган шаҳар ва вилоят ҳокимияти бинолари, улкан стадион, кутубхона, коллеж ва бошқа ўнлаб бинолар теп-текис қилиб бузиб ташланганди. Бузилишлардан кейин, худдики қонхўр Чингизхон ва одамхўр Фрунзе босқинидан кейинги яйдоқ биёбонга айланган, 33 гектарлик майдонда қарийб 9 ойдан бери бирон бир қурилиш ишлари амалга оширилгани йўқ. "Боқий Бухоро" дея ном олган макет бутафорияда кўрсатилган биронта объект бўй кўтариши тугул, пойдевордаги изи пайдо бўлгани йўқ.

Манбалар, "сингапурлик инвестор"нинг пули йўқлиги ва оғир молиявий аҳволи лойиҳа бўйича ишлар бошланмаганининг сабаби ўлароқ кўратишмоқда. Эсингизда бўлса, "сингапурлик" дейилган бу "инвестор"нинг лойиҳа учун бир сўм пули йўқлиги, қурилишга ишлатиладиган барча маблағлар бошқа каррасига қимматлаштириладиган пудратлар ёки бюджет каналлари орқали чиқариб берилиши ҳақида аввал бошданоқ ёзган эдик.

Унданам қизиғини айтайми? Сингапурлик инвестор "Олтин бузоқча"даги "Шох ва туёқ" фирмасидан фарқланмаслигини ҳукуматда ҳам билишган бўлишса керак. 2024 йил I чораги инвестиция дастурига киритилган 470 млн.долларлик "Боқий Бухоро" лойиҳаси, II чоракдаёқ инвестиция дастуридан чиқариб ташланган.

Нима бўлгандаям, ҳеч қачон ўз хатоларини тан олмайдиган ва зараркунандаликни доим халқ бўйнига иладиган олигархпарвар бюрократия бўлиб ўтган ишлардан асло пушаймон эмас. Дарвоқе, биёбонга айлантирилган 33 гектар ерда яшил боғ яратиш таклифи ҳам айтилган эмиш (соғ одамлар ҳам йўқ эмас), гўёки шу йўл билан вазиятдан силлиқина чиқишмоқчи. Албатта, ишониш қийин бўлсада, бу хатоларнинг қисман тузатилиши бўлган бўларди.

Лекин бузилган такрорланмас биноларнинг хунини ким тўлайди? Улкан стадионни ким тиклайди? Ëлғон ваъдалар учун ким жавоб беради? Аввалбошдан хато бўлган ва халқнинг ишончи синишига сабаб бўлган авантюра учун ким узр сўрайди?

Яқин йилларда реклама бозори янги ўзгаришларга дуч келади

Ўзбекистоннинг SMM ва PR соҳасида етакчи агентликларидан бири бўлган Eight Media Maker раҳбари Акбар Арзуметов Gazeta.uz'га берган интервьюсида кўпчилик ушбу реклама агентлигидан блогерлар рўйхати ва уларнинг реклама нархларини сўрашини айтиб, соҳадаги ўзгаришлар ва унинг келажаги ҳақида интервью берибди. Қизиқ гаплар бор.

Материални бу ерда ўқишингиз мумкин.

​Камбағалнинг тийинини санаётган иқтисодий блок хусусийлаштирилаётган активлардаги давлат манфаатларига қарши ўйинларга эътибор қаратадими?

Давлат манфаатларига зид равишда давлат улушининг ювилиб кетиши, хусусийлаштиришдан олдин давлат улуши бўйича дивидендларни чиқариб бермаслик, бўлиб тўлаш шартларида "хусусийлаштирилган" активлар токи келишилган эгаси назоратига тўлиқ ўтмагунча давлат улуши бўйича дивиденд тўламаслик одатий ҳолатга, деструктив схемага айланиб бўлган.

На давлат манфаатларини ифода этадиган акциядорлар, на кенгашдаги давлат манфаати учун қўйилган вакиллар бу зараркунанда, очиқ айтиш лозимки, ғирт коррупцион схемаларга қарши турмайдилар.

Йирик хусусийлаштириш жараёнлари ёпиқ кабинетларда, асосий талабгорларни турли усуллар билан четлаштирган ҳолда, сувтекинга ёки сопини ўзидан чиқариш схемаларида, консультантлардан тортиб баҳоловчиларгача "бошини қовуштириб" ўтишига тизим кўниктирилди. Номенклатура ичида бунга қарши турадиган ёки иштирок этмайдиган институтлар қолмади. Очиқ ва рақобатли танловда, эркин ва шаффоф курашда қўлга киритилмаган активлар барибир қайтадан миллийлаштирилади. Буни ўз тарихимизда кўрдик ва атрофимизда яна кўриб турипмиз. Майли, бунга тарих барибир баҳо беради. Тарих жазолайди. Тарих лаънатлайди.

Лекин хусусийлаштирилган давлат улушлари ва давлат улушлари бўйича дивидендларни тўлаттириш бугунги кун масаласи. Бу пуллар халқнинг пули, халқнинг улуши.

Иқтисодий блок бюджетда пул йўқ, борини тежаш керак, дея ижтимоий қатламларнинг нонини яримта қилишни, ўзи қисилган ижтимоий ёрдам каналларини қисишни жуда хуш кўради. Осон шу чунки. Чунки ижтимоий қатламларнинг қарор қабул қилувчилар орасида вакиллиги ва овози йўқ.

Айни шу пайтда бюджетга тушиши керак бўлган, якунда етим-есирнинг, меҳнаткашнинг, пенсионернинг ҳаққи бўлган юзлаб миллиард ва триллионлаб дивидендлар келишилган чўнтакларга ўтиб кетаяпти ёки уларнинг ихтиёрида қолдирилмоқда.

Шуми сизнинг адолатингиз?

Humo'даги давлат олиши керак бўлган 200 млрд.сўмлик дивидендларни Paynet оладиган кўринади

28 февраль ҳолатига эълон қилинган маълумотларга кўра, "PAYNET" АЖ ихтиёрига "Milliy banklararo protsessing markazi" АЖнинг (Humo) 104 927 904 дона ёки 67,5% акцияси ўтган. Бошқача айтганда, Paynet Humo устидан де-юре назоратни қўлга киритган.

"Хусусийлаштирилиши"дан олдин, Humo кетма-кет икки квартал давлатга дивиденд тўламагани, 200 млрд.сўмдан ортиқ тақсимланмаган фойдаси энди Paynet ихтиёрига қолиши мумкинлиги ҳақида ёзган эдик. Амалда ҳам худди шундай бўлиб чиқмоқда.

Демак, давлатга тўланмаган ва Paynet ихтиёрида қоладиган 203,3 млрд.сўмлик дивидендлар ҳисобга олинса, Humo 840,3 млрд.сўмга эмас (65 млн.доллар), 637 млрд.сўмга (49 млн.доллар) бўлиб тўлаш шартларида "тушиши" маълум бўлади. Айтиш керакки, Давактив "хусусийлаштиришнинг" давлат молиявий манфаатларига зид бўлган орқаварот келишувларини очиқлашни лозим топмаган. Давлат манфаатларини ҳимоя этиши керак бўлган Давактив қайси сабаблар билан "дивиденд олишни истамагани" қизиқ.

Бу бўйича йирик "хусусийлаштириш" кейсларида севимли консультантга айланган “Deloitte”, баҳоловчи “KPMG”, Иқтисодиёт ва молия вазирлиги ёки Солиқ қўмитаси ҳам бирон муносабат билдиришмаган. Ҳеч бўлмаса репутацияси учун.

Дарвоқе, 67,5% акцияларга эгаликни расмийлаштирган Paynet аффилланган шахслар қаторига қўшилган. 20 мартга мўлжалланган умумий йиғилишда жамият кенгаши ва бошқарувини ҳам ўзгартириш кун тартибига киритилган.

Қуёшга раҳмат яна

Эртага ҳаво ҳарорати 15 даражадан кўтарилади. Ўтган қишда кўрдикки, ҳарорат 10 дан пасайса, метан заправкалар иши чекланади ёки ёпилади, 15 даражадан кўтарилса, очилади (аввалги қишда ёпилиш минусли ҳароратда рўй берарди).

Шундай экан, яна бобо қуёшга раҳмат.

"ҚҚСни қайтариш учун" энг осон канал Қирғизистонга экспорт бўлиб қолган

Ўзбекистондан Қирғизистонга экспорт статистикасини икки томонлама чуқуроқ ва субъектлар қирқимида, "ҚҚСни қайтариб олиш" схемалари предмети бўйича ўрганса бўлади.

Миркомил Холбоев ёзмоқда:

"2023 йилда Ўзбекистондан Қирғизистонга товарлар экспорти 764 млн долларни ташкил этганлиги кўрсатилган бўлса, қирғиз статистикасида Ўзбекистондан импорт 403 млн долларни ташкил этганлиги келтирилган.  Яъни ўзбек ва қирғиз статистикасидаги фарқ  361 млн долларни ташкил этган. Бундай йирик фарқни табиийки статистик хатолик сифатида қабул қилиб бўлмайди.

Бунда, трикотаж кўйлакларнинг Қирғизистонга экспорти 56,1 млн бўлса, Қирғизистоннинг мамлакатимиздан импорти 12 млн доллар (фарқ 44,1 млн доллар), ип-калава экспорти 40 млн доллар, Қирғизистон импорти эса 2,3 млн доллар (фарқ 37,7 млн доллар),  чойшаб ва дастурхонлар экспорти 39,9 млн доллар, Қирғизистон томонининг импорти 3,4 млн доллар (фарқ 36,5 млн доллар), кийим-кечаклар учун аксессуарлар экспорти 42 млн доллар, Қирғизистон импорти 5,9 млн доллар (фарқ 36,1 млн доллар), ўрик, гилос, шафтоли ва олхўри экспорти 26,8 млн доллар, Қирғизистон импорти 10 млн доллар (фарқ 16,8 млн доллар) бўлган.

Таъкидлаш керакки, Қирғизистонга энг йирик 20 та (4 талик божхона коди бўйича) товар экспорти ва Қирғизистон статистикаси ўртасидаги фарқ  287.5 млн долларни (умумий фарқнинг 80 фоизи ) ташкил этган. Бунда, асосий фарқлар текстил маҳсулотлари ва мева-сабзавотлар ҳиссасига тўғри келиши эътиборга молик".

Ўзбекистоннинг Қирғизистонга экспорти ва Қирғизистоннинг Ўзбекистондан импортидаги фарқликни кўрсатувчи суратни нима деб атаймиз?

"ҚҚСни қайтариш учун" энг осон канал Қирғизистонга экспорт бўлиб қолган

Ўзбекистондан Қирғизистонга экспорт статистикасини икки томонлама чуқуроқ ва субъектлар қирқимида, "ҚҚСни қайтариб олиш" схемалари предмети бўйича ўрганса бўлади.

Миркомил Холбоев ёзмоқда:

"2023 йилда Ўзбекистондан Қирғизистонга товарлар экспорти 764 млн долларни ташкил этганлиги кўрсатилган бўлса, қирғиз статистикасида Ўзбекистондан импорт 403 млн долларни ташкил этганлиги келтирилган.  Яъни ўзбек ва қирғиз статистикасидаги фарқ  361 млн долларни ташкил этган. Бундай йирик фарқни табиийки статистик хатолик сифатида қабул қилиб бўлмайди.

Бунда, трикотаж кўйлакларнинг Қирғизистонга экспорти 56,1 млн бўлса, Қирғизистоннинг мамлакатимиздан импорти 12 млн доллар (фарқ 44,1 млн доллар), ип-калава экспорти 40 млн доллар, Қирғизистон импорти эса 2,3 млн доллар (фарқ 37,7 млн доллар),  чойшаб ва дастурхонлар экспорти 39,9 млн доллар, Қирғизистон томонининг импорти 3,4 млн доллар (фарқ 36,5 млн доллар), кийим-кечаклар учун аксессуарлар экспорти 42 млн доллар, Қирғизистон импорти 5,9 млн доллар (фарқ 36,1 млн доллар), ўрик, гилос, шафтоли ва олхўри экспорти 26,8 млн доллар, Қирғизистон импорти 10 млн доллар (фарқ 16,8 млн доллар) бўлган.

Таъкидлаш керакки, Қирғизистонга энг йирик 20 та (4 талик божхона коди бўйича) товар экспорти ва Қирғизистон статистикаси ўртасидаги фарқ  287.5 млн долларни (умумий фарқнинг 80 фоизи ) ташкил этган. Бунда, асосий фарқлар текстил маҳсулотлари ва мева-сабзавотлар ҳиссасига тўғри келиши эътиборга молик".

Ўзбекистоннинг Қирғизистонга экспорти ва Қирғизистоннинг Ўзбекистондан импортидаги фарқликни кўрсатувчи суратни нима деб атаймиз?

"Давлат хизматчилари даромадини декларациялашга оид қонунни қабул қилиш вақти-соати келган!"

Давлат раҳбари давлат хизматчилари даромадини декларациялашга оид қонунни қабул қилиш вақти-соати келганини таъкидлаган. Мутасаддиларга тез фурсатда ушбу қонун лойиҳасини жамоатчилик муҳокамасига қўйиб, 1 апрелгача киритиш топширилган.

Айтиш керакки, Декларациялаш билан боғлиқ қонун 2017 йилдаёқ қабул қилиниши керак эди, даромадлари ва мол-мулкини мажбурий декларация қилиш тизими Президент фармонига кўра 2022 йил 1 январдан кучга кириши керак эди. Лекин турли поғоналардаги қаршиликлар, айрим амалдорларнинг бизнес манфаатлар билан қоришиб кетилгани туфайли турли важ-корсонлар билан бу вазифа пайсалга солиб келинмоқда.

Шунингдек, Давлат раҳбари томонидан қонунчиликка ноқонуний бойлик орттириш ҳақида модда киритиш таклиф қилинди. Яъни, давлат хизматчиси декларация қилган даромадига мос келмайдиган мол-мулкини қаердан олганини исботлаши керак бўлади.

Айтиш керакки, Ўзбекистон БМТнинг Коррупцияга қарши кураш конвенциясига қўшилган. Конвенциянинг 20-моддасида бундай дейилган:

Ҳар бир иштирокчи Давлат, ўз конституцияси ва ҳуқуқий тизимининг энг муҳим принципларига риоя қилиш шартида, ноқонуний тарзда бойлик орттирилишини, яъни оммавий мансабдор шахс активлари унинг қонуний даромадларидан оқилона асосланиб берила олмайдиган даражада ошиб кетишини, қачонки улар атайин содир этилганда, буни жиноий жавобгарликка тортиладиган ҳаракат сифатида эътироф этиш учун талаб қилиниши мумкин бўлган қонуний ва бошқа чораларни кўриш имкониятини кўриб чиқади.

“Ҳашамат ва дабдаба деган “ўқ илдизларини” қуритишимиз шарт”

Давлат раҳбари:

“Коррупцияни енгиш учун биринчи навбатда унинг ортиқча ҳашамат ва дабдаба деган “ўқ илдизларини” қуритишимиз шарт.

Энг ачинарлиси, бунга таниқли шахслар бош-қош бўлаяпти, одамлар уларга тенглашаман деб, ўзини “ўтга-чўғга” ураяпти.

Бу борада айрим раҳбарлар ўзининг камтарона турмуш тарзи билан барчага намуна бўлиш ўрнига, бундай сохта қадриятлар асирига айланиб, ноқонуний даромад топишга интилаётгани ҳам бор гап”.

Амалдорларнинг ҳашаматга ўчлиги мамлакатни қашшоқликка етаклайди. Ўзбек тилида, адабиётимизда бунинг номи ҳам бор. Жажман.

Халқона таклиф

Давлат раҳбари хизмат транспортида юришни кескин қисқартириб, маҳаллий автомобиль ва мебелдан фойдаланишга ўтиш зарурлигини таъкидлаган.

Ўзи айтайлик, Тошкент шаҳрида вазирлик ва идораларнинг биринчи раҳбарларидан бошқа раҳбарларни корпоратив таксидан фойдаланишга ўтказиш ҳам мумкин. Бу ҳам харажатларни каррасига арзонлаштиради (Бизнес тарифидан фойдаланилган тақдирда ҳам ҳайдовчи, автомобиль ёқилғиси, эрталабдан кечгача ҳаракатсиз туриш, суғурта, таъмирлаш, амортизация, солиқ харажатлари ҳисобга олинганда ўртача харажат 5 каррагача қисқаради), ҳам ҳаракатланишни тўлиқ назорат қилиш (шахсий мақсадларда фойдаланиш) имконини беради.