Sanitariya-epidemiologiya qo'mitasi | Vaksina oling!

Gigiyenaga rioya qiling va qoʻlingizni mikroblardan asrang!

Mikroblar hamma joyda mavjud - tuproqda, suvda, havoda, oziq-ovqatlarda, bizning tanamizda va terida. Ular zararsiz va zararli boʻlishi mumkin. Zararli mikroblar (patogenlar) turli infeksiyalarni keltirib chiqarishi mumkin, masalan:

🚨ichak infeksiyalari — dizenteriya, gepatit A, salmonelloz, rotavirus, enterovirus infeksiyasi va boshqalar;

🚨oʻtkir respiratorli infeksiyalar — adenovirus, gripp, koronavirus va boshqalar;

🚨arazitar kasalliklar — gijjalar – ostritsa, askarida, lambliya va boshqalar;

🚨yuqumli teri va zamburugʻli kasalliklari.

💧Qoʻl yuvish — kasalliklarni oldini olishning eng oson va arzon usuli. Qoʻllarni sovun bilan yuvish — zararli mikroblarning inson tanasiga kirib, infeksiyaning kelib chiqishini oldini oladi.

Qoʻllarni qachon yuvish kerak?

✈️Jamoat joylarida boʻlgandan soʻng.
✈️Ovqat pishirishdan oldin, pishirish vaqtida va keyin (ayniqsa, xom goʻsht bilan ishlagandan keyin).
✈️Ovqatlanishdan oldin.
✈️Hojatdan keyin.
✈️Burunni qoqqandan, yoʻtalgandan yoki aksirgandan keyin.
✈️Jonzotlar bilan oʻynagandan yoki ularga qaragandan keyin.
✈️Chiqindilarga qoʻl bilan tekkandan keyin.
✈️Infeksiya belgilari boʻlgan odamlarni parvarish qilishdan oldin va keyin.
✈️Yara va jarohatlarni davolashdan oldin va keyin.
✈️Taglikni almashtirgandan oldin va keyin hamda bolalar tuvagini tozalagandan soʻng.
✈️Kir kiyimni ushlagandan soʻng.
✈️Kimyoviy va tozalash vositalari bilan ishlagandan keyin.
✈️Pulni ushlagandan soʻng.
✈️Kontakt linzalarni taqish yoki olib tashlashdan oldin.
✈️Qoʻllaringiz iflos ekanligini payqaganingizda.

❓Qoʻllarni qanday yuvish kerak?

Koʻpchilik qoʻllarini notoʻgʻri yuvadilar: sovundan foydalanmaydilar, yoki qoʻllarini qisman (faqat barmoq uchlarini) yoki chala yuvadilar.

Qoʻllarni togʻri yuvish uchun:

✔️qoʻlingizni suv ostida xoʻllang;
✔️qoʻllarni sovunlab, barcha yuzalarini, shu jumladan kaftlarning orqa tarafi, barmoqlar orasi va tirnoq ostini kamida 40-60 soniya davomida yaxshilab ishqalang;
✔️qoʻllarni suv bilan chayib tashlang;
✔️qoʻllarni toza, quruq sochiq yoki qogʻoz salfetka bilan yaxshilab quriting.

⚡️Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Telegram| Instagram| Facebook| YouTube

Biologik faol qo‘shimchalar (BFQ/BAD) to‘g‘risida aholini qiziqtirgan savollarga javob olish uchun Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasining Sanitariya-epidemiologiya tizimida ruxsatnoma berish bo‘limi boshlig‘i Shavkat Aripov bilan suhbatlashdik.

- Aytingchi biologik faol qo‘shimchalar, aholi o‘rtasida ko‘pincha BADlar deb ataladigan preparatlar qanday mahsulotlar turiga kiradi?

O‘zbekiston Respublikasining 1997 yil 30 avgustdagi «Oziq-ovqat mahsulotlarining sifati va xavfsizligi to‘g‘risida»gi Qonunning 2-moddasida BFQ/BADlar quyidagicha ta’riflangan:
Biologik faol qo‘shimchalar — oziq-ovqat xom- ashyosini qayta ishlash yo‘li bilan yoki sun’iy usulda hosil qilingan hamda bevosita ovqat bilan birga iste’mol qilishga yoki oziq-ovqat mahsulotlari tarkibiga qo‘shishga mo‘ljallangan tabiiy yoxud tabiiyga aynan o‘xshaydigan biologik faol qo‘shimchalarning konsentratlari hisoblanadi.

- BFQlarga ruxsatnomalar qanday tartibda beriladi?

Respublika hududiga yangi biologik faol qo‘shimchalarni (BFQ/BAD) chetdan olib kirish hamda ishlab chiqarishga ruxsatnomalarni rasmiylashtirish O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 30 apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi sanitariya-epidemiologiya xizmati tizimida ruxsat berish tartib-taomillaridan o‘tish tartibi to‘g‘risidagi nizomlarni tasdiqlash haqida”gi 131-sonli qarori talablariga muvofiq amalga oshiriladi.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2024 yil 18- dekabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi Hukumatining ayrim qarorlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kirtish to‘g‘risida” gi 847-sonli qarori qabul qilinishi munosabati bilan, joriy yilning mart oyidan boshlab maxsus elektron tizim orqali ruxsat etish xususiyatiga ega ayrim hujjatlarni berish tartib-taomillari to‘g‘risidagi yagona nizom bilan tasdiqlanayotgan maxsus kiritiladigan biologik aktiv moddalarni olib kirish hamda ishlab chiqarish uchun ruxsatnoma pasportiga asosan jismoniy va yuridik shaxslarga ruxsatnoma berish tizmi joriy etiladi. Bunda tadbirkorlik subektlariga ruxsatnoma berish muddati qisqaradi (46-kundan 15 kunga), bundan tashqari ruxsatnoma pullik asosida, BHMning 3 barobari miqdorida amalga oshiriladi.

- Ijtimoiy tarmoqlar orqali sotilayotgan BFQlar haqidagi reklamalar qanchalik ishonchli?

OAV va ijtimoiy tarmoqlar orqali turli yolg‘on va aldovlar bilan, masalan: bizning mahsulot zo‘r davolaydi, 3 oyda foydasini sezasiz agar mahsulot foyda bermasa pulingizni qaytaramiz kabi aholini chalg‘ituvchi yo‘llar bilan sotilayotgan mahsulotlardan ehtiyot bo‘ling, agar shunday firibgarlik yo‘li bilan sotilgan mahsulotlarga duch kelsangiz “O‘zbekiston Respublikasi Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi huzuridagi Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish agentligi”ga hamda huquq tartibot organlariga murojaat qiling.

- BFQlarni sotib olmoqchi bo‘lganlar nimalarga e’tibor berishlari kerak?

BFQ/BADlarni sotib omoqchi yoki ular haqida aniq ma’lumotga ega bo‘lishni istagan fuqarolar savdo xodimlari yoki dorixonalar provizorlaridan mahsulotga tegishli bo‘lgan, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil 30 apreldagi 131-sonli qaroriga muvofiq olingan “Ruxsatnoma”ni talab qilishlari yoki to‘liq ma’lumotlarni O‘zbekiston Respublikasi Sanitariya-epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi qo‘mitasining rasmiy sanepid.uz veb saytidagi ochiq ma’lumotlar bo‘limidan olishlari mumkin.

⚡️Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Telegram| Instagram| Facebook| YouTube

OIV virusi tanadan tashqarida qancha yashaydi va quruq qondan yuqadimi?

Infeksiyalangan qonga tegib ketish, OIV infeksiyani yuqtirib olish uchun yetarli emas. Infeksiyaning yuqishi uchun, qon bilan muloqotda boʻlgan teri qismida yara yoki jarohat boʻlishi kerak.

OIV infeksiyasi odam organizmidan tashqarida joylashgan muhitiga koʻra ma’lum bir vaqtgina faolligini saqlay oladi.

Masalan:

⌛️ochiq havoda OIV virusi bir necha soat ichida faolligini yo'qotadi;

♨️56°C dan yuqori haroratda 30 daqiqa ichida, qaynatilganda darhol nobud bo'ladi;

☀️quritilganda (mutlaqo namlik boʻlmagan holda) darhol nobud bo'ladii;

⚠️dezinfeksiya va tozalovchi vositalar ta’siridan bir necha daqiqa davomida, ichimlik suvida esa bir necha soatda halok boʻladi;

🏠xona haroratida qurib qolgan qonda bir hafta davomida faolligini saqlashi mumkin;

💉shpritslarda 7 kungacha saqlanib qoladi;

🩸transfuziya (qon quyish) uchun saqlangan qonda 10 yilgacha saqlanadi;

🥶virus sovuqdan oʻlmaydi – harorat qancha past boʻlsa, OIVning yashab qolish ehtimoli shunchalik yuqori boʻladi.

✔️Quvonarlisi shundaki, hozirgacha qurib qolgan qon bilan muloqot tufayli OIV infeksiyasini yuqtirish holati qayd etilmagan.

⚡️Sanepidqo‘mita Axborot xizmati

Telegram| Instagram| Facebook| YouTube