📚QAMASHI TAKM📚

Ikki vafodor yor hikoyati (Ikki vafodor yor bir-biriga vafo qilib, boshlaridan kechgani, ularning sharofati bilan yuz ming bosh qilichdan va qilich qindan qutulgani, hatto qayta qinga kirgani) Eshittimkim, baxtli podshoh, to‘rt ulusning xoni Temur Ko‘ragon iqlimlarni fath etishga kirishganda, Hindistonda qattiq jang bo‘ldi. Unga g‘alaba yuz ko‘rsatib, taqdir dushman lashkariga shikast soldi. Dushmanlarning hammasi dinsiz bo‘lgani uchun (Temur) bek: «Hammasini qilichdan o‘tkazinglar!» - dedi. O‘liklarning ko‘pligidan dashtlar to‘lib ketdi. Qizil qon Nil bo‘lib oqdi. O‘sha soy toshicha kallalar uchdi; har kishi o‘zboshimchalik bilan bosh oldi. O‘tkir tig‘lar har tomonda qon to‘kib, butun olamga g‘avg‘o soldi. Shu payt ikkita bechora sevishgan nogoh ushbu qotillarga duch keldi. Shohning jazosidan omon qolish uchun askarlardan biri ularning birini chopmoqchi bo‘lib otidan tushdi. Uni o‘ldirish uchun askar yonidan tig‘ini chiqargan edi, unisi o‘z sherigini tig‘ ostida ko‘rib, uni himoya qilish uchun qotilga o‘z boshini tutdi. - Agar sening maqsading bosh olish bo‘lsa, uni qo‘y, uning o‘rniga bu boshni ola qol! -dedi u. Askar uning boshini olmoqchi bo‘lgan edi, unisi ham xuddi shu so‘zni aytdi. U qaysiga o‘z zulmini ko‘rsatmoqchi bo‘lsa, boshqa biri o‘sha gap bilan oyog‘iga yiqilar edi. Burgut panjali qotilning jahli chiqib: - Paysalga solmay ikkalangizni ham chopaman! - dedi. U qaysi birini o‘ldirishga oshiqsa, ikkinchisi toqatsizlik bilan der edi: - Tez bo‘l, oldin meni o‘ldira qol, to men o‘lguncha loaqal u tirik tursin! Ular bir-birlariga o‘z boshlarini in'om qilardilar. Boshlarini kesdirish uchun tig‘ni talashar edilar. Shu munosabat bilan orada birpas xayallash yuz bergan edi, birdan xalq orasida omon-omon bo‘lgani haqida nido ko‘tarildi. Chunki bu ikki yor bir-biri uchun jonidan kechgan edi, shoh ham xalqning gunohidan o‘tdi. Bu ikki yor do‘stlik, sadoqat tuyg‘ularini namoyish qilib, elni ham, o‘zlarini ham xalos qildilar. Ey Navoiy, Xudo senga ham yor bersa, sen ham unga boshingni va joningni fido et. Ey soqiy, mehr-u vafo shartlariga sodiq bo‘lsang, chin do‘st bo‘lsang, bir qadah keltir. Jonim xalqumimga keldi, menga davo qil, qachongacha va'da berasan, endi va'dangga vafo qil!

#СЎНГГИ_НАФАСГАЧА

Сабоҳат остонада ўзига ҳайрат билан боқиб турган тўрт яшар қизчаси Мукаррамхонга кулимсиради:
- Ҳа қизим. Бу ҳам сенинг уканг. Айтганча Абдулатиф қани?
- Ҳовлида, ойижон. Лойдан пақ-пақ ўйнаяпти.
-Ҳоммомпишми? Бор қизим, укангга қара. Кўпам лой ўйнамасин. Ҳали бурни битиб пинғиллаб қолса аданглардан икковимиз гап эшитамиз.
- Униям шу ерга олиб келаман. Чақалоқни укам ҳам кўрсин,- деди Мукаррамхон изига қайтар экан,- қўлини ювиб келаман укамни.

Чақалоққа Турдибой дея исм қўйдилар. У қирқ кунлик чилласи чиққунча Сабоҳатнинг бағрида бўлди Раҳиманинг ўзи гўдагини кўришга чиқиб турар, бироқ қайнонасининг талаби билан унинг ёнида узоқ қолмас эди. Турдибойнинг чилласи чиқадиган куни Фароғат опоқи унга лойиқлаб ўз қўллари билан тиккан кўйлак, иштончасини кийдириб хонани бир айлантирди-ю, сўнгра кўйлак, иштончани набирасининг устидан ечиб олиб ташқарига чиқиб кетди.
Буви куйлакнинг енг ва этакларини ёпиб чатди-ю, ичига буғдой тўлдирди. Сўнгра бўйин қисминиям тикиб бўлгач, худди шундай буғдой тўлдирилган иштонча билан бир қилиб одамча шаклини берди. Шом кирган вақт ўзи ясаган "қўғирчоқ одамча"ни йўргаклаганча кўчага йўл олди. Фароғат опа шу йўл олганча маҳалла тўридаги ҳовузга яқинлашди. Бу вақтда анча қоронғилик тушиб қолган, одам беш қадам наридаги одамни танимайдиган бўлиб қолганди.
Фароғат опа ҳовуз бўйига яқинлашиб у ёқ, бу ёққа аланглади-ю, ҳеч ким йўқлигига ишонч ҳосил қилгач қўлидаги соҳта гўдакни ҳовузга улоқтирди.
- Турдибой чўкиб кетди.. - деди у овози титраганча паст овозда ўзига ўзи ва қайта такрорлади,- Турдибой чўкиб кетди...
             /6

#СЎНГГИ_НАФАСГАЧА

Муаллиф: Гулбаҳор Рахматуллаева (Хазонрезги)


Ҳар қайси синов ҳам бир умр бўлмайди.  Ҳар қайси қора туннинг оппоқ отар тонги бор.

    Болам...
  
    Болажоним...

    Кетма...

    Ҳеч бўлмаса шу сафар кетмагин.  Мана кўрасан,  Худоим юзингни ёруғ қилади.Буни мени кўнглим айтиб турибди. Юрагимнинг тўри ёп-ёруғ.
     Титраб-қақшаганча кўз ёш тўкаётган Фароғат опоқи шундай дея  туриб ўзини келинининг оёқлари остига ташлади

     -Онажооон...,- шу вақтгача тош қотиб ҳиссиздек турган Раҳима қайнонасини ўрнидан турғазишга кучи етмас,  унга қўшилиб ўзи ҳам юм-юм йиғлар эди,- туринг, ойижон.  Хўп кетмайман,  фақат сиз йиғламанг...

    Шу кўйи Раҳима яна келин бўлиб тушган хонадонида яшаб қолди.
    Кўп ўтмай бошига эски паранжи ёпиб уйма-уй бир бурда нон тиланиб юрган Фароғат опани  қишлоқдошларининг бири таниб,  бирлари эса танимай ҳайрон бўлишди.  Кечга бориб ҳориб-толиб уйга қайтган Фароғат опа халтасидаги нонларни дастурхонга тўкиб ҳар бир бурдадан бир тишлам ушатиб келинига ихлос билан ейишгв буюрди. "Бу нонларда ҳосият кўп,-деди Фароғат опа ўзига жовдираб боққан келинига,-улар қўли қадоқ, ютган луқмаси ҳалол,  дуоси ижобат инсонлар дастурхонидан олинди.  У дастурхонларда қанчадан қанча дуолар қилинмаган дейсан.Насиб қилса  бу еганларинг ичингга шифо бўлиб киради.  Сендаги бор-йўқ зиён-зарарни бартараф қилади".
      Орадан бир йил ўтгач Раҳима яна юкли бўлди   Бу вақтга келиб Раҳиманинг  ортидан келин бўлиб  тушган овсини Сабоҳат икки болалик бўлган эди...
     Бу сафар Фароғат опоқи  елиб-югуриб Раҳиманинг кўзи ёриш вақтигача ёши улуғ онахонлардан маслаҳат олиб барча урф-одат, ирим-сиримларга тахт бўлиб турган эди.
      Ёзнинг ланғиллама чилласида Раҳиманинг кўзи ёриди.  Навбатдаги  туғилган гўдак ҳам ўғил эди.  Фароғат опа янги туғилган гўдакни дарровда йўргаклатди-ю,  остонада турган кичик келини Сабоҳатга  тутқазди:  "Олинг болангизни"  .  Сабоҳатларнинг уйи овсинининг уйига чап ёнбош қўшни эди. У гўдакни олди-ю, ўртадаги девордан очилган бир тавақвли эшиқдан  илдамлик билан чиқиб кетди.  Сабоҳат янги туғилажак гўдакга кўкрак тутиш учун анча аввал эри Абдуҳошимдан изн сўраб, руҳсат олиб қўйган эди.  У уйига кириб гўдакнинг йўргагини очиб ҳайрон бўлиб қолди. Гўдак ниҳоятда хушсурат эди.
   Сабоҳат "Бисмиллаҳ... " деганча гўдакга кўкрак  тутди.  Гўдак инжиқлик қилмай Сабоҳатни миқ-миқ эма кетди
   - Вой ойижон,  чақалоқ олиб келдингизми?

/5

#СЎНГГИ_НАФАСГАЧА

.  " Туф,  туф, туф,- ўйлади онаизор ўғлига гўёки бегона кўзларнинг назари тегадигандек,- илойим назардан,  нафасдан,  ўт балоси,  сув балоси,  туҳмат балосидан ўзи асрасин. Аллоҳим, ўзи шу ёлғизгина боламни кўрар кўзларимнинг қувончи қилиб бердинг. Илойим омонатингга ҳиёнат қилмагин. Болажонимни тоълеини ёруғ қилгин. Бахти камолини адаси иккимиз кўриб юрайлик"  
Раҳима хола аста калавотдан тушиб ичкари уйга йўл олди. Хона шинам ва сариштагина. Тўрда иккита сандиқ, уларнинг бирини устига кўрпа, иккинчисининг устига кўрпача ва ёстиқлар тартиб билан тахланган, хонанинг чап тарафи деворига бўйдан-бўй тахмон ишланган бўлиб у ерда турли рўзғор ашёлари чиройли жойлаштириб қўйилган эди.

Раҳима хола енгил ҳаракатлар билан кўрпалар тахланган сандиқ устини бўшатиб унинг ичидан тушадиган келин учун орзулаб олиб қўйган матолар тугилган тугунларни олиб очиб кўра бошлади. Бир зумда хонани нафталин ва қуриган ёнғоқ баргининг енгил ачимтир ҳиди тутди.
Раҳима хола набватдаги сандиққв энгашганида унинг бурчагида турган тугунчага кўзи тушиб меҳр билан қўлига олди.
Бу Абдужабборнинг уч-беш ёшлик чоғларида кийган кийимчалари эди. Тугуннинг энг бошига икки дона дўппи тахлаб қўйилибди. Раҳима хола тугунчадан бир-бир чиройли нимча, булутларнинг расми туширилган чит кўйлак, беқасам тўнча ва энг оҳирида ичига ғарч солинган этикчани олиб жилмайганча томоша қилди.

"Илойим болагинамнинг боласига насиб қилсин бу кийимчалар... - энтикканча ўйлади Раҳима хола,- илойим ёлғизгинам ўзидан кўпайсин.Ортимизда қолишсин барчалари... Ризқи-насибамиз узилиб дунёдан ўтганимизда тепкилаб, тепкилаб кўмишсин илойим. Дарди доғини кўрмайлик"...

Раҳима хола эри Абдуқаюм ака билан Абдужаббордан аввал туғилган уч ўғлининг дарди доғини ҳўпам тортганди.

Фароғат опоқи Раҳимани келин қилганда қиз ўн саккизни эндигина қаршилаган нозик-ниҳол, хушбичим қиз эди. Фароғат опоқи тўиғич ўғли Абдуқаюмни аёли Раҳимани бош келин бўлгани учунми айрича суяр эди. У келинини ер-у кўкга ишонмас, айниқса тўйларидан уч ой ўтиб ҳомиладорлиги маълум бўлгач авайлагани авайлаган эди. Халқда" Асраган кўзга чўп тушар" деган гап бежизга айтилмаган экан-да.
Вақти соати билан кўзи ёриган Раҳиманинг тўнғич ўғли икки кун яшади. Пойқадами билан уйга бир олам файз олиб кирган гўдак иккинчи куннинг адоғида онасини эма туриб "ғийқ" этиб ўқчиди-ю, онаизори нима бўлганини тушунгунча жон таслим қилди, қўйди.
Ўшанда биров у деди, биров бу, бироқ ҳеч ким гўдак ўлимининг асл сабабини топа олмади. Раҳима ҳам, Абдуқаюм ҳам, оиланинг бошқа аъзолари ҳам тақдир олдида чорасиз қолгандилар.
Фарзанд қандай ширин неъматлигини ота-она бўлганлар яхши биладилар.
Вақти келиб иккинчи, учинчи фарзанди ҳам тўнғичи каби нобуд бўлгач Раҳима Абдуқаюмга "Жавобимни беринг, кетаман" га тушиб қолди. Маҳалла-куйдаги аёл-жувонлар Раҳимани кўришса йўлни терс олиб кетишлари, боёқишнинг хаёл билан кўришгани қўл узатиб қолса узатган қўли ҳавода муаллақ қолиб кетган пайтлари жувоннинг ҳаётдан безиб ўзини барчага нокеракдек ҳис қилиб қолишига сабаб бўлганди.

Ўғли билан келинининг ўртасига биринчи бўлиб Фароғат опа тушди:

- Мангина ўлай жон, болам,- деди у кўкрак бурма кўйлагини ёқасини йиртгудек бўлиб ўзини муштлаб,- барчамизни бир олам умидсизлик гирдобига ташлаб кетмоқчимисан? Мангина нима қиламан кейин? Ўзи шундоғам одамларни гап-сўзлари юрагимни бурда-бурда қилиб ташлади-ю? "Бу келин қайнонасининг иссиқ ўрнига ўтириб қўйган, Фароғатойнинг бутун зиён-заҳмати келинига уриб кетган. Фақат Фароғатойнинг қиз фарзандлари нобуд бўлган бўлса, келинининг ўғил фарзандлари нобуд бўляпти" деган сўзларни ҳар сафар эшитганда ўзимни ҳуддики ўша набираларимнинг ўлимларига сабабчидек ҳис қилаяпман. Ўзимга боғлиқ бўлмаган айбдорлик ҳисси мени адои тамом қилмоқда, болам. Жоним қизим... Ҳеч ким Худоимнинг қадаридан устунмас... Сен бу кунларни ўзинг тилаб олмагансан. Мен ҳам бу шўришларни бошимга ўзим тилаб олмаганман. Буларнинг бари Худованди каримнинг синовлари болам...

📌@qamashiakm /4

#СЎНГГИ_НАФАСГАЧА

   - Аданглар нимаям дердилар,  болам?  Аслида тўй қилиш таклифи улардан чиққанди. Аҳмаджон аканг куёв сарполарини кийиб, от миниб тўйга айтиб келганда айтгандилар "Биз ҳам шу йилдан қолмай тўй қилиб юборайлик"  деб.  Сени бахтингни кўриш икковимизни ҳам орзуимиз ахир.

   - Ҳаа,шунақами, ойи? Маслаҳат оши аллақачон  пишган денг?

    - Шундоқ, болам. Фақат қиз топилса бўлгани. Қани энди ўзингни олиб қочмай жавоб берчи? Шаҳарда кўнгил қўйган қизинг борми? Бор бўлса айт?

    - Йўқ, ойи. Шаҳарда фақат ўқиш билан овораман мен.  Жуда келин қилгингиз келса ўзингиз таниган,  билган шу қишлоғимизнинг қизларидан  қидирақолинг.

   - Вой тилингга шакар-а,  болам?-юзи ёришиб кетди Раҳима холанинг, - ўзим ўргилай сендан. Ўзим ҳам  қишлоғимиз қизларидан уч-тўрттасини кўз остимга олиб  қўйгандим

-Оббо ойи-ей, сира бўш келмайсиз-а? -Абдужаббор Раҳима холага шундай деди-ю, кўнглидан "У қизларни рўйҳатида Барно ҳам бўлсин-да ишқилиб" деган хаёл кечди.

-Ҳа-да болам, энг аввал кўнглингга қўл солмоқчи эдим. Сўнг ҳар эҳтимолга қарши яхши ният билан совчиликни бошлаб юбормоқчи эдим. Ҳолбуки кўз остингга олганинг йўқ экан совчиликни энг аввало Азиз муаллимникига боришдан бошлайман.

- Қайси Азиз муаллимни айтяпсиз, ойи? - сўради Абдужаббор юраги дупурини онаси сезиб қоладигандек базўр ўзини босиб

-Нимага довдираяпсан, болам?-ажабланди Раҳима хола соддадиллик билан, қишлоғимизда ўзи битта Азиз муаллим бор-ку? Паст кўчада турадиган?! Шу муаллимнинг қизи Барнохонни айтаяпман. У қиз сенлардан бирми, иккими класс қуйида ўқиган?

- Ҳаа, -деди Абдужаббор ўзини базўр эслагандек кўрсатиб,-гапираверинг, ойи, ёдимга тушгандек бўляпти у қиз.

-Хуллас, ўша Барнохон бир қиз бўлган, бир қиз бўлган. Сочлари нақд тақимини ўпади. Тилини ширинлигини айтмайсанми? Ҳар кўришганда қўнғироқдек овози билан шунақа салом беради, шунақа салом беради, бутун жонинг эриииб битади,- Раҳима хола сўзини тўхтатиб ўйланиб қолди-ю, сўнгра яна орзумандлик билан сўзлай кетди,-агар бу қиз бўлмаса нариги кўчадаги Одил қассобнинг қизини ҳам мақташаяпти. Борган жойини тиндирадиган қиз дейишяпти уни. Ундан кейин Наби устанинг ҳам ўзи бир жаҳон, ҳусни бир жаҳон қизи бор эмиш.

-Бўлди, ойи, ҳозирча шу жойда тўхтайлик. Тўғрисини айтсам бошим айланиб кетди,- онасига оғир ботмайдиган қилиб кулимсиради Абдужаббор,-келинг яхшиси совчиликни шу қизларнинг уйи энг яқинидан бошлай қолинг. Ҳарна бир қадам бўлса ҳам яқин яхши-да, нима дедингиз?

-Жонинг соғ бўлсин-а, болам,-деди кулимсираганча Раҳима хола,-сен нима десанг шу. Ўзи кўнглим ҳаммадан ҳам шу қизга чопиб турганди.

- Ойи, дастурхонга бир фотиҳа қилиб юборинг. Юсуф даладан қайтган бўлса бир суҳбатини олиб келай.

Раҳима ҳола мўлгина кенг кўйлагининг енгини шошилмай шимариб дуога қўл очди:

- Қани овмин. Илойим тинчлик, омонлик, ҳотиржамлик доимий ҳамроҳимиз бўлсин. Ман ҳам аданглар билан сени роҳатингни кўрайлик. Илойим чиройли гўшангаларга куёв бўлгин. Ўқишларингни беш баҳоларга битириб олгин. Эл-юрт корига ярайдиган каттакон дўҳтир бўлгин. Аданглар иккимиз қариган чоғимизда невара, эвара,чевараларини чувур-чувуридан бошимиз ачиииб юраверайлик. Овмин, аллоҳу акбар...

Абдужаббор кафтларини юзига суртди-ю, дастурхонни йиғиштиришга тутинди.

- Ҳай, ҳай, болам. Сен дўстингникига боравер. Мен ўзим йиғиштириб оламан дастурхонни.
Абдужаббор Раҳима холага жилмайди:

- Ойи, сиз бироз чўзилиб дамингизни олиб олинг. Ўзи неча кундан буён холамларникидаям тўйни чоп-чоплари билан тинимингиз бўлмади. Мен кечга барвақтроқ қайтиб ўзим қулинг ўргилсин шўрва пишириб бераман.

Раҳима хола Абдужабборга "хўп, болам"деди-ю, ўзи зимдан ўғлининг бўй-бастига қараб юраги орзиқди.

/3