Tramp AQSH prezidentligiga saylandi. Ha, hali endi
Kuni kecha AQSH saylovlarining ikkinchi, yakuniy bosqichi boʻlib oʻtdi. Yaʼni, maxsus saylovchilar oʻz shtatlari nomidan ovoz berdi.
Koʻpchilik AQSH prezidenti saylov tizimi haqida eshitgan boʻlsa kerak. Bu yerda aholi prezidentni toʻgʻridan-toʻgʻri saylamaydi, balki prezidentni saylash uchun maxsus saylovchilarga ovoz beradi. Gʻolib chiqqan saylovchilar esa prezidentni saylaydi.
Noyabrda amerikaliklar Harris va Trampga emas, demokratlar va respublikachilar partiyasi taqdim etgan saylovchilariga ovoz berdi. Endi ular tegishli shtat nomidan oʻz partiyasi nomzodiga ovoz berdi.
Saylovchilar ikkinchi bosqichda uni qoʻllagan partiyaga xoinlik qilib, dushman nomzodiga ovoz berishi mumkinmi?
Ha, aslida, maqsad ham shunday boʻlgan. Bunday murakkab tizimni AQSH asoschi-otalari xalq har doim ham toʻgʻri tanlov qilmasligi faktidan kelib chiqib yaratgan. Yaʼni, saylovchilar shtatning eng bilimli va zodagon odamlari orasidan tanlangan va ular xalq fikrini inobatga olib, mustaqil qaror chiqarishi lozim boʻlgan.
Biroq tez orada AQSHʼda deyarli ikki partiyaviy hokimiyat qaror topgach, har bir partiya faqatgina oʻziga sodiq odamlarni saylovchilikka tavsiya qila boshlagan. Kimga ovoz berishi mavhum boʻlgan bilimli va obroʻli insonlar ikki tomonga ham kerak boʻlmagan. Shunday qilib, Kamala Harris biron shtatda yutdi deganda, shu shtatda demokratlar partiyasi maxsus saylovchilari koʻproq saylangani nazarda tutiladi. Chunki, ular ikkinchi bosqichda Harrisga ovoz berishi aniq.
Albatta, “xoin” saylovchilar ham boʻladi. Masalan, 2016-yilda Hillari Klintonga 5 ta, Trampga ikkita saylovchi xoinlik qilgan. Lekin ikki yuz yildan beri maxsus saylovchilar asosiy raqibga emas, uchinchi nomzodga ovoz berib, noroziligini ifodalaydi. Oxirgi marta 1796-yilda maxsus saylovchi asosiy dushmanga ovoz bergan.
Qolaversa, AQSHda prezidentlar 70-80 ta ovoz farqi bilan gʻalaba qozonadi. 5-10 ta maxsus saylovchi voqealar yoʻnalishini oʻzgartira olmaydi. 1876-yilda, respublikachi Xeys demokrat Tilden ustidan bir ovoz bilan gʻalaba qozonganda ham saylovchilar xoinlik qilmagan. Amaldagi prezident respublikachi Uilis Grant Tilden yutgan shtatlarga qoʻshin kiritib, ovozlarni qayta sanatgan va maxsus saylovchilarni oʻz partiyadoshi foydasiga oʻzgartirgan. Shundan beri AQSH prezidentlari oʻrtacha 30-40 ovoz ustunligi bilan yutib keladi.
Bu safargi saylovlarda “xoin” saylovchilar boʻlmadi. Xuddi oldingisi (2020-yildagi) kabi.
AQSH prezidentlarining inauguratsiya kech boʻlishining asosiy sabablaridan biri ham shu.
@pan_diplomat
Kuni kecha AQSH saylovlarining ikkinchi, yakuniy bosqichi boʻlib oʻtdi. Yaʼni, maxsus saylovchilar oʻz shtatlari nomidan ovoz berdi.
Koʻpchilik AQSH prezidenti saylov tizimi haqida eshitgan boʻlsa kerak. Bu yerda aholi prezidentni toʻgʻridan-toʻgʻri saylamaydi, balki prezidentni saylash uchun maxsus saylovchilarga ovoz beradi. Gʻolib chiqqan saylovchilar esa prezidentni saylaydi.
Noyabrda amerikaliklar Harris va Trampga emas, demokratlar va respublikachilar partiyasi taqdim etgan saylovchilariga ovoz berdi. Endi ular tegishli shtat nomidan oʻz partiyasi nomzodiga ovoz berdi.
Saylovchilar ikkinchi bosqichda uni qoʻllagan partiyaga xoinlik qilib, dushman nomzodiga ovoz berishi mumkinmi?
Ha, aslida, maqsad ham shunday boʻlgan. Bunday murakkab tizimni AQSH asoschi-otalari xalq har doim ham toʻgʻri tanlov qilmasligi faktidan kelib chiqib yaratgan. Yaʼni, saylovchilar shtatning eng bilimli va zodagon odamlari orasidan tanlangan va ular xalq fikrini inobatga olib, mustaqil qaror chiqarishi lozim boʻlgan.
Biroq tez orada AQSHʼda deyarli ikki partiyaviy hokimiyat qaror topgach, har bir partiya faqatgina oʻziga sodiq odamlarni saylovchilikka tavsiya qila boshlagan. Kimga ovoz berishi mavhum boʻlgan bilimli va obroʻli insonlar ikki tomonga ham kerak boʻlmagan. Shunday qilib, Kamala Harris biron shtatda yutdi deganda, shu shtatda demokratlar partiyasi maxsus saylovchilari koʻproq saylangani nazarda tutiladi. Chunki, ular ikkinchi bosqichda Harrisga ovoz berishi aniq.
Albatta, “xoin” saylovchilar ham boʻladi. Masalan, 2016-yilda Hillari Klintonga 5 ta, Trampga ikkita saylovchi xoinlik qilgan. Lekin ikki yuz yildan beri maxsus saylovchilar asosiy raqibga emas, uchinchi nomzodga ovoz berib, noroziligini ifodalaydi. Oxirgi marta 1796-yilda maxsus saylovchi asosiy dushmanga ovoz bergan.
Qolaversa, AQSHda prezidentlar 70-80 ta ovoz farqi bilan gʻalaba qozonadi. 5-10 ta maxsus saylovchi voqealar yoʻnalishini oʻzgartira olmaydi. 1876-yilda, respublikachi Xeys demokrat Tilden ustidan bir ovoz bilan gʻalaba qozonganda ham saylovchilar xoinlik qilmagan. Amaldagi prezident respublikachi Uilis Grant Tilden yutgan shtatlarga qoʻshin kiritib, ovozlarni qayta sanatgan va maxsus saylovchilarni oʻz partiyadoshi foydasiga oʻzgartirgan. Shundan beri AQSH prezidentlari oʻrtacha 30-40 ovoz ustunligi bilan yutib keladi.
Bu safargi saylovlarda “xoin” saylovchilar boʻlmadi. Xuddi oldingisi (2020-yildagi) kabi.
AQSH prezidentlarining inauguratsiya kech boʻlishining asosiy sabablaridan biri ham shu.
@pan_diplomat