📜Mulohazalarim

​Lev Nikolayevich Tolstoy (1828-1910).

Rossiyada XVlll-XlX asrlar mobaynida haqiqiy yozuvchilik videoni hamda insoniylik imonini hayotining so‘ngi daqiqasiga qadar saqlab qola bilgan odam edi u. Uch imperatorni mudom insof-u imonga chaqirgan, oddiy va ezilgan xalq tarafida turgan va qayg‘urgan butun shaxs va tom ma’nodagi yozuvchi Lev Nikolayevich Tolstoy edi.

XX asr boshida, birinchi rus revolyutsiyasi to‘lqini bilan dunyo larzaga kelganida Rossiyada tek to‘g‘ri va odil fikrlab, adolat tarafida sobit tura olgan tek kishi-Lev Nikolayevich Tolstoy edi. U haqiqiy yozuvchi sifatida bu fikrga kelmadi. Jahon urushi, Rossiya imperiyasining janub xalqlarga nisbatan qilgan bosqinchiliklari va xunrezliklarining guvohi hamda ishtirokchisi bo‘lgach, adli adolatning dunyoviy yo‘lini tanladi.

Lahad yoqasida ham umid yashaydi naqliga amal qilgan Lev Nikolayevich haqsizlik qarshisida susgan tilsiz shaytonga aylanmaslik uchun, bobo-ota va o‘g‘il imperatorlarga xalqning og‘ir ahvolini bayon etib, maktublar yozib charchamadi. Bir oz ruhiyati qusurli va zadalangan, asli kelib chiqishi tatar bo‘lgan Fyodor Dostoyevsky ham imperatorga maktublar bitgan. Biroq Lev Tolstoy kabi xalq va odamlarni himoya qilib emas, negadir Turkistonning falon shahri qachon olinadi va tugun viloyati fathi bilan tabriklayman deb yozgan.

Lev Tolstoy dastlab 22-avgust 1862-yilda Aleksandr ll ga dehqonlarning og‘ir ahvolini arz etib, maktub bitdi. So‘ngra, Aleksandr lll ga 8-15-mart 1881-yil va 2-3- yanvar 1894-yilda murojaat etdi. Vaziyat og‘irlashayotganini, erta bir kun och va yarim yalang‘och xalq ko‘chaga chiqib ketib, butun milliy boyliklarni oyoq osti qilajagini sezgan daho shaxsiyat va yozuvchi tepsa tebranmas Nikolay ll ga bir emas, besh marotaba maktub bitdi. 1897-yili uch marta xat yozdi. 1900-yili 26-mart va 16-yanvar 1902-yili uni ogohlantirdi.

Ammo birorta maktubiga na og‘zaki, na yozma ravishda javob ola bilmadi. Obro‘si va sharafi imperatornikidan oshib ketgan, dunyo og‘ziga qarab turgan buyuk shaxsiyat va yozuvchining taklif, tanqid va tanbehlari Lev Nikolayevichning kimligini anglab yetmagan, yeta olmaydigan va anglashi mushkul bo‘lgan chalasavod hukmdorning g‘ashini keltirar, ensasini qotirardi…

Lev Nikolayevich Tolstoy haqida postlar qiziqarli bo‘lsa ❤️ bosamiz.

📚Oq poshshoning qora tuni

#iqtibos #Rossiya

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​Maryam Sultonmurodova (1905-1971).

O‘zbek jurnalisti.U 1905-yili 13-fevralda Xorazm viloyati Urganch tumani Chandirqiyot ovulida Xorazm "К(б)П МК" kotibi Jumaniyoz Sultonmurodova oilasida tug‘ilgan. Urganch va To‘rtko‘ldagi tatar maktabida, (1911-1918), Toshkentdagi tatar Maorif institutida (1919) so‘ng Orenburgdagi pedagogika institutida o‘qigan (1919-1921). Ta’tilga kelganda, komsomolga so‘ng firqaga qabul qilingan va Xorazm "КП МК" da xotin-qizlar bo‘limini boshqargan (1920-1922). Respublika rahbariyati tomonidan o‘zbek talabalari qatori Germaniyaga o‘qishga yuborilgan. Xususiy tartibda Berlinda nemis tili maktabida o‘qigan. Darmshtat shahri hamshiralar tayyorlash bilim yurtida hamda o‘qituvchilar tayyorlash seminariyasida tahsil olgan (1924-1926).

Berlinda amaliy tajriba o‘tagan (1926-1928). 1928-yilda Vataniga qaytib kelgach, "Yorqin turmush" (1928-1930) va "Guliston" tahririyatlarida ishlagan (1930-1937). NKVD tomonidan "Ozod Turkiston" tashkilotiga a’zolik va nemis fashistlar josusi deb ayblangan holda qamoqqa olingan (1937.10.09). SSSR Oliy Sudi Harbiy hay’ati tomonidan 10 yilga mehnat tuzatish lageriga surgun qilingan (1938.10.09). Jazoni "Дальстрой"ning Shimoliy-Sharq mehnat tuzatish lagerida (УСВИТЛ) va Magadanda o‘tagan. 1947-yil jazoni o‘tab kelgan.

DXM tomonidan eski ish bo‘yicha qayta olingan (1949-yili 30-mart). Bu safar Berlinda yashagan paytlari dugonasi Xayrinisa (Majidxonova) bilan birga Mustafo Cho‘qay bilan aloqada bo‘lgan deb ayblanadi. 1949-yil 3-avgustda "Красноярск"ga ko‘chirma qilingan. Jazoni 1954-yilda o‘tab kelgan Maryam Sultonmurodova adolatni qayta tiklash uchun 1956-yili 10-mayda SSSR bosh prokuroriga "Ariza" bilan murojaat qilgan. 1957-yili 23-sentyabrda SSSR Oliy Sudi Harbiy kollegiyasi ariza bilan tanishib, taftish qilgach, uning faoliyatida jinoyat yo‘qligini aniqlagan va "Jinoiy ish" harakatda to‘xtatilgan, ya’ni reabilitatsiya qilingan. M. Sultonmurodova 1971-yilda Urganch shahrida vafot etgan.

📚Qizil mustamlaka e’lon qilmagan urush.

#Tarix #iqtibos #SSSR

Xayrinisa Majidxonova hikoyasi esa bundanda ayanchli. Xayrinisa Majidxonovaning hayoti sizlarga qiziqarlimi?

Ha-👍
Yo’q-👎

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​Nuriddin Akramovich Muhitdinov (1917-2008).

Nuriddin Muxiddinov O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy qo‘mita byurosi a’zolari orasida eng savodli, hamkasblariga nisbatan o‘qigan, adabiyot va san’atni tushunadigan ko‘zi ochiqroq, osmondan kelib so‘zlovchi shovinist Sovet rahbariyati bilan ularning ona tilida teng-teng gaplasha oladigan shaxs va arbob edi. O‘qishga ketayotganida esa otasi bilan birgalikda Abdulla Qodiriyning duosi-yu oq fotihasini olgan edi.
- Buyuk yozuvchi Abdulla Qodiriy shu kishi bo‘ladilar. Shu paytgacha hech kim Turkistonda roman yozmagan.Biz "to‘planishib o‘qiydigan "O‘tkan kunlar"ni ustoz yozganlar. Bu esa mening o‘g‘lim Nuriddin, a’lochi sifatida olti nafar yoshni Moskvaga oliy o‘quv yurtiga o‘qishga yuborishmoqda. Bir duo fotiha berasiz-da, ustoz, - deya Qodiriyga murojaat etdi o‘shanda otasi.

Nuriddin yozilgan oshloqqa non va qand-qurslarni keltirib, navbatdagi choynakni keltirganida. Qodiriy yoqimli tabassumda uni yoniga o‘tirishga ishora etdi.
- O‘qishlaring yaxshimi? Maktablaringga O‘rta Osiyo Kommunistik universiteti rektori Abdulla Avloniyning tashrif buyurganlarini eshitdim. Moskvaga borsang xam, ana shunday ulug‘ olim va yozuvchilarning davrasiga intil. Avvalo, o‘z ona tilimizni yaxshilab o‘rgan. O‘z millati tilini bilmagan kishi bora-bora xalqidan ajralib, millatsiz, vatansiz va e’tiqodsiz kishiga aylanib qoladi. Xar qanday vaziyat-u sharoitda haq-u-haqiqat, adl-u-adolatga amal qilishni hayot qonuni, deb bilgin…Qaytib kelganingda o‘zim seni imtihon qilaman,- dedi Qodiriy mayin va hazin ovozda otalarcha g‘amxo‘rlik bilan.
..Ammo... Nuriddin Toshkentga qaytib kelganida Qodiriy va u bilan birga o‘nlab, yuzlab asl vatanparvar,millatparvar va adolatparvar ulus oydinlari otilgan edilar.

Nuriddin Moskvada Akmal Ikromov va Fayzulla Xo‘jayevlar qatl etilgan sud jarayonida ishtirok etgan va bu fojia qalbida ayanchli iz qoldirgandi.

Bu voqeadan qattiq ta’sirlangan Nuriddin institut rahbariyatidan hukm e’lon qilinadigan so‘nggi kunga xam ruxsatnoma berishni so‘radi. U Akmal Ikromov va Fayzulla Xo‘jayevlarning so‘nggi so‘zlarini eshitmoqchi edi.Ayniqsa, Akmal Ikromovning sud jarayonida o‘zini mardona va sharafini saqlagan xolda tutishidan hayratlanib faxrlangan, boshini mag‘rur tutgan xolda so‘roqlarga javob berganidan tasavvuri o‘zgarib ketgandi. Fayzulla Xo‘jayev xam mantiqli va mardona gapirdi.

📚Ishtonsizlar inqilobi
🖊️Nurali Qobul

#iqtibos #Tarix

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​Abu Nasr Forobiy-Qomusiy-Tabiiy ilmlar ustozi (873-950).

Forobiy uning taxallusi bo‘lib, to‘liq aytsak, Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn O‘zlug‘ Tarxon-jahon madaniyatiga katta hissa qo‘shgan Markaziy osiyolik mashhur faylasuf, qomusiy olim. O‘rta Sharq mamlakatlarida taraqqiyparvar ijtimoiy-falsafiy tafakkur rivoji uning nomi bilan bog‘liq. Forobiy o‘z zamonasi ilmlarining barcha sohasini yaxshi bilganligi va bu ilmlar rivoji ha katta hissa qo‘shganligi, yunon falsafasini sharhlab, dunyoga keng tanitganligi tufayli Sharq mamlakatlarida uning nomi ulug‘lanib, "Al-Muallim as-soniy"-"Ikkinchi muallim" (Aristoteldan keyin), "Sharq Arastusi" deb yuritilgan.

Forobiy turkiy qabilalardan bo‘lgan harbiy xizmatchi oilasida, Sirdayo qirg‘og‘idagi Forob-O‘tror degan joyda tug‘ilgan. U tug‘ilgan hudud Somoniylar tomonidan boshqarilib, arab xalifaligining shimoliy chegarasi hisoblangan. Forobiy boshlang‘ich ma’lumotni ona yurtida oldi. So‘ng Toshkent(Shosh), Buxoro, Samarqandda o‘qidi. Keyinroq o‘z ma’lumotini oshirish uchun arab xalifaligining madaniy markazi bo‘lgan Bag‘dodga keldi... U bu yerda O‘rta asr fani va tilning turli sohalari, yunon falsafiy maktablari bilan chuqur tanishib, o‘zga diniy e’tiqod, falsafiy fikrdagi kishilar bilan ilmiy muloqotda bo‘ldi. Shahar chekkasidagi bog‘da qorovul bo‘lib, kamtarona kun kechirib, ilm bilan shug‘ullangan. So‘nggi yillar u Halab (Aleppo) hokimi Sayfuddavla Hamdamid (943-967) iltifoti sazovor bo‘lib, saroyga taklif qilinadi, lekin Forobiy bunga ko‘nmaydi. Tadqiqotchilar uning Halabdagi hayotini eng samarali davr deb hisoblashadi. Chunki bu hokim hurfikrlikligi, ilm-fanga e’tibor berganligi bilan ajralib turgan. Forobiy 949-950-yillarda Misrda, so‘ng Damashqda yashab, shu yerda vafot etgan va "Bob as-sag‘ir" qabristoniga dafn qilingan.

📚Birinchi renessans allomalari

#Tarix #iqtibos #Forobiy

Abu Nasr Forobiy haqida postlar qiziqarli bo’lsa ⚡️qoldiring.

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​Millatning aql-zakovati uning tepasidagi kimsaning fahm-farosati bilan o’lchanmaydi.

Nikolay ll yillar davomida shakllanib kelgan, barcha rus imperatorlarining xonimlari mamlakat bo‘lmish Germaniya bilan bo‘lgan siyosiy muloqot va munosabatlar narxini Parij tomon burib yubordi. Xuddi ana shu, o‘ylanmagan qadam Rossiyaning birinchi Jahon urushiga kirib, Antanta davlatlari, Fransiya va Buyuk Britaniyaning yonida turib Germaniya bilan urishishga olib keldi.

Nikolay ll Romanov taxtga o‘tirgan kunidan boshlab, ikki ayol-volidasi, Daniya malikasi Mariya Aleksandrovna bilan xotini olmon malikasi Aleksandra Fyodrovna orasida imperatorni boshqarish uchun ochig‘-u pinhona kurash boshlangandi. Bu shunchaki qaynona va kelin o‘zaro mavqe talashuvi emas, haqiqiy ma’nodagi siyosiy kurash edi. Imperatorning kuchsiz xarakteri, ichlikka ruju qo‘yganligi, bunday yuksak rutbani munosib ravishda eplab ketishiga ishonchsizlik har ikki malikani tashvishga solar, ikkovida sulolani yashab qolishi uchun o‘zini o‘t-u cho‘qqa urardi. Nikolay ll taxtga ilk o‘tirgan kezlari vazir va mas’ul kishilar bilan uchrashuvda " men onamdan so‘rab ko‘rayin" degan iborani ko‘p takrorlardi.

Nefrit xastaligi bilan vafot etgan imperator Aleksandr lll romanovlar taxtida 13 yil o‘tiradi. O‘g‘li pakana Nikolay ll esa 23 yil mobaynida sulola va saltanat surib, uni yemirilishiga olib keldi. Mutaxassislar va es-hushi joyida, sog‘lom hamda to‘g‘ri fikrlash salohiyatiga ega olimlarning fikriga ko‘ra Aleksandr lll o‘g‘li kabi uzoq yashab taxtda turganida Rossiya imperiyasi inqilobdan qutulib qolishi mumkin bo‘lardi.

📚Sinalgan va Sinalmagan farishtalar
🖊️Nurali Qobul

#Tarix #iqtibos #Rossiya

Romanovlar mavzusidagi postlar davom etsinmi?
Ha-👍
Yo’q-👎

👉 https://t.me/mulohazalarim_m

​ Rossiya imperatori Nikolay Ikkinchining taxtdan ag‘darilishi va fevral inqilobining g‘alabasi

-Sizning 20 yillik oilaviy do‘stingiz Aleksandr Parvusdan shifrogramma oldim. Germaniya bosh shtabi janob Parvusga 10 million marka miqdorda pul beradi. Parvusning Kopengagendagi firmasi bu pulga kamyob tovarlardan sotib olib, Rossiyaga jo‘natadi. Bu mollarni sizning bolshevichkangiz madam Simenson olib sotadi va bu pul shved Olaf Ashbergning "Nia Banken" banki orqali sizning hisobingizga borib tushadi. Bundan tashqari maxsus xizmat vakili Moor xam 20 million marka pul o‘tkazadi. Germaniyaning Shvetsariyadagi elchisi fon Bergenning tashki ishlar vazirligidan siyosiy propagandalaringiz uchun so‘ragan 15 million markalik yordam masalasi xam ijobiy hal bo‘ldi. Sizlarning Rossiyada revolyutsiyani tayyorlash va amalga oshirishingiz olmon xazinasi uchun 400 millionga tushdi-

-AQSH prezidenti Tomas Vudro Vilson boshda Lev Trotskiyga 10 ming dollar (Bu hozirgi hisobda 200 million dollar demak) bergan. Biroq Lev Trotskiy ularning odami. Uning kimligini mendan yaxshi bilasiz. Vilson va Amerika hukumati yangi Rossiyaning tepasida uni ko‘rmoqni istaydi. Biz esa sizni. Bizning odam sizsiz-

Nemis sotsialisti Robert Grimmning Vladimir Ilich Ulyanovga aytgan so‘zlari.

-Biz, boylarda neki mulk bo‘lsa, uni olib, kambag‘allarga beramiz. Ana shuning o‘zi buyuk inqilobdir, va bu inqilobni butun jahonga yoyamiz. Ana shunda ko‘rasiz, bizning g‘oyamiz va kuchimizni. Siz bizga moliyaviy ko‘mak bering. Rossiyadagi revolyutsiyani esa bizga qo‘yib bering-

deb chap qo‘lini nimchasi cho‘ntagiga tikib, o‘ng qo’lini paxsa qilgancha, anglatardi Vladimir Ilich Lenin.

📚Oq poshshoning qora tuni
🖊️Nurali Qobul

#Tarix #iqtibos

Aleksandr Parvus haqida ma’lumotlar qiziqmi bo’lsa 200 ta 🔥 bosamiz.

👉 https://t.me/mulohazalarim_m