Mubaşşir Ahmad

🔹Жонли эфир | Azon Global`да янги лойиҳа!

"Истанбул суҳбатлари"

🔺 19-апрел, соат 18:00 да Azon Global YouTube каналида

Мавзу: "Биз билган ва билмаган Европа"

Суҳбатдош: Нуриддин Низомиддин

©️Azon Global

Марокаш арслони: Муҳаммад Ибн Абдулкарим ал-Хаттобий

Риф тоғлари бағридан эсаётган шамолнинг узоқдаги шивирлашини ҳисобга олмаганда, тун сукунатга чўмган эди. Порох ва қатъият ҳиди еру кўкни тутган. Муҳаммад Ибн Абдулкарим ал-Хаттобий қояли тепалик четида туриб, мустамлакачи қўшинлар тўпланаётган пастдаги водийни кузатарди. У душман кучларининг сон ва қурол-яроғ жиҳатидан ундан устун эканини билса-да, бир нарсага шаксиз амин эди: у ҳеч қачон таслим бўлмайди. Унинг ватани сотиладиган ёки музокара қилинадиган матох эмас, у қон ва пўлат билан ҳимоя қилинажак!

Томоша қилинг 👉 https://youtu.be/nP1FyZSGlqE

©️Azon Global

Ўзбекистонда коррупция: бу тизимми ёки тасодифми?
(Мамлакат ривожига тўсиқ бўлаётган иллат таҳлили)

Коррупция — бу шунчаки конвертдаги пора эмас. Бу — қарорлар қонунга асосланмайдиган, балки таниш-билиш, шахсий манфаатларга боғлиқ бўлган тизим. Ўзбекистонда коррупция — ора чора учраб турадиган эпизод эмас, балки бошқарув моделига айланган иллат. У нафақат иқтисоднинг ривожланишига тўсқинлик қилади, балки давлат билан халқ ўртасидаги ишончни йўқолишига олиб келади.

Ўзбекистонда коррупция қандай ишлайди?

Ўзбекистондаги коррупция вертикал тизимли иллатдир. У бутун тузилмани қамраб олган:

– маҳалла инспекторидан тортиб юқори мансабдорларгача,
– давлат харидларидан ер ва субсидиялар тақсимотигача,
– олий таълим муассасалари ва ҳуқуқ-тартибот органларигача.

Бизда ҳалигача қонунлар эмас, таниш-билиш, уруғ-аймоқчилик ва телефон орқали ишни ҳал қилиш тизими устун туради.
Бу тасодифий ҳодиса эмас — бу параллел бошқарув тизими.

Нега бизда коррупция ҳалигача мустаҳкам? Бунинг сабаблари қуйида келтирилади:

1. Институтлар заифлиги.
Суд, полиция, парламент — булар ё ижро ҳокимиятига боғлиқ, ёки ўз вазифасини тўлиқ бажармайди. Назорат ва жавобгарлик бўлмаса — коррупция ривожланади.

2. Сиёсий рақобатнинг йўқлиги.
Эркин матбуот, мустақил партиялар ва ҳақиқий сайловлар бўлмаса, ҳокимиятдаги тизим ўзини хатар остида ҳис қилмайди. Шу боис, ўзгаришга эҳтиёж сезилмайди.

3. Ижтимоий одат.
Одамлар: “пули ёки таниш-билиши бўлмаса, иш битмайди” - деб ўйлайди. Бу одатга айланган. Болани боғчага жойлаш, иш топиш, маълумотнома олиш — деярли ҳаммаси учун пул талаб қилинади.

4. Юқори даражадаги ҳимоя.
Агар юқорида сидқидилдан ислоҳ қилиш истаги бўлмаса, ҳар қандай “коррупцияга қарши кураш” шунчаки кўзбўямачилик ва селектив бўлиб қолади.

Коррупция нима билан мамлакат равнақи учун хатарли ҳисобланади?

– Иқтисодиёт секинлашади: инвесторлар “таниш-билиш” орқали иш юритиладиган мамлакатга келмайди.

– Ёшлар адолатга ишонмай қўяди: ақл билан эмас, таниш билан масала ҳал бўладиган жойда — таълимдан мақсад қолмайди.

– Ижтимоий тенглик йўқолади: бойлар “қонунни” сотиб олади, камбағаллар умидсизликка тушади.

– Давлатнинг обрўси тушади: халқ ҳокимиятни ҳалқ манфаати учун хизмат қиладан аппарат эмас, балки фақат бойиш воситаси сифатида кўради.

Коррупцияни енгиш мумкинми?

Тубдан йўқотиш — жуда қийин,
аммо камайтириш мумкин. Бу учун қуйидигилар зарур:

– Мустақил судлар ва ҳақиқий қонун устуворлиги.

– Эркин оммавий ахборот воситалари ва журналистлар ҳимояси.

– Давлат хизматларини рақамлаштириш (инсон омилини камайтириш).

– Салоҳиятли кадрлар учун йўл очиш.

– Жамоатчилик назоратини таъминлаш ва фаол фуқаролик жамиятини қуриш

@alitoshkandi

ДУЁНИ КИМ БОШҚАРАДИ?
(Ва нега бу ҳатто Илон Маск эмас…)

Сиз ҳар куни фойдаланаётган маҳсулотлар, хизматлар, брендлар (Apple, Alphabet (Google, Youtube), Microsoft, Amazon, Meta (Facebook, Instagram, Whatsapp), Tesla, Nvidia, ExxonMobil, JPMorgan Chase & Co., Johnson and Johnson, Berkshire Hathaway, Coca-Cola, Pepsi …

Уларнинг ортида ким туради?

Жавоб: BlackRock

BlackRock — сиз эшитмаган, лекин дунёдаги энг қудратли компания.
Асос солинган йил: 1988
Асосчиси: Ларри Финк
Активлар қиймати: $11 трлн
Сунъий инетеллект тизими: Aladdin
Жами назоратдаги маблағ: $20 трлн

Қандай қилиб бу даражага эришди?

Компания ташкил топган йилдан бошлаб Ларри Финк автоматик савдо роботларидан фойдаланган ва бу молия бозорларининг келажаги эканига ишонган. 1988-йилдан 2008-йилгача BlackRock босқичма-босқич нуфуз орттирди. Кўплаб кичик ва катта компаниялар активларини қайта тартибга солишда ёрдам сўраб BlackRock компаниясига мурожаат қиларди.

Бурилиш нуқтаси

Компания ташкил топган дастлабки йилларида BlackRock инвестиция хавфларини таҳлил қилиш ва бозордаги даромадли имкониятларни аниқлаш учун “Алладин” номли сунъий интеллект яратди.
2008-йил — глобал молиявий инқироз вақтида, АҚШнинг Федерал Резерв Тизими (ФРС) BlackRock’га мурожаат қилади. У билан шартнома тузилади ва энди BlackRock’нинг энг ақлли мутахассислари ФРСни иқтисодий таназзулдан чиқариш бўйича ёрдам беришни бошлашади.

Ҳокимиятга келиш

Шундан сўнг BlackRock катта машҳурликка эга бўлди ва ўзини иқтисодий муаммоларни ҳал қилувчи “санитар” компания сифатида кўрсата бошлади. Ҳар бир мижозни, албатта, Алладин тизимига улайди.

Шу вақт мобайнида компания $11 триллиондан зиёд миқдоридаги активларни бошқара бошлади. Улар дунёдаги деярли ҳар бир йирик компаниянинг акцияларига эгалик қилади. Том маънода — ҳаммасига.

Vanguard ва State Street

BlackRock — ягона йирик гигант инвестицион монополист эмас. Яна икки гигант мавжуд: Vanguard ва State Street. Ушбу учала компания кўпинча бир хил компанияларда акцияларига эга ва биргаликда глобал бозорни бўлиб олган.

Қизиқ факт:

Vanguard — BlackRock ва State Street’нинг 33% акциясига эга

BlackRock — Vanguard ва State Street’нинг 33% акциясига эга

State Street — BlackRock ва Vanguard’нинг 33% акциясига эга

Жаҳон ҳукмронлигини амалга ошириш

— BlackRock’нинг собиқ ва амалдаги ходимлари АҚШ ҳукумат тизимида фаолият олиб боришади.

— 2020 йил, пандемия пайтида, “керакли жойлардаги яхши танишлар” BlackRock’га яна бир бор катта фойда олиш имконини берди.

— ФРСга ҳанузгача маслаҳат бериб келади.

— ОАВга бутунлай таъсир қиладиган компания ҳам BlackRock, чунки барча глобал ОАВларда (CNN, WarnerMedia, Discovery, Washington Post, Comcast, Disney, AT&T, Viacom CBS, News Corp) улушлари ва акциялари мавжуд.

— Вакцина ишлаб чиқарувчи ва йирик фармацевтика компанияларини (Pfizer, Johnson & Johnson, Novartis, AstraZeneca, Roche, Abbie) бошқаради, чунки барча компанияларда улушлари ва акциялари мавжуд.

— Озиқ овқат соҳасини ҳам бошқаришади, чунки йирик озиқ овқат компанияларда (Nestle, Coca-Cola, Pepsi Co, Danon, Walmart) улушлари бор.

Ҳозирги ҳолат

Бугунги кунда BlackRock ва унинг Алладин тизими назоратида $20 триллион маблағ мавжуд. Бу қанчалик улкан рақам эканини тушуниб олишингиз учун:
дунёдаги энг бой одам Илон Маскнинг бойлиги — $200 миллиард. Бу BlackRock назоратидаги маблағнинг атиги 1 фоизи.

@alitoshkandi