Ma'rufjon Blogi

#travma

Yodingizda bormi, har bir sinfda doimiy kamsitilishlarga, kulgularga qoladigan bitta bola bo‘lardi. U bola doimiy masxaralar nishoni, “krug”ga qo‘shilolmaydigan bola. U o‘z fikrini bayon etishdan qo‘rqadi, yana kulguga qolmay deya. Afsuski, ana shunday bolalar juda katta travma bilan katta bo‘ladi. Ular nafaqat sinfida, balki boshqa joylarda ham o‘zini noqulay vaziyatdagidek his qilib yashaydi. Ular doimiy qo‘rquv va taxlika ostida yashaydi.

Ichida ko‘p narsalar yig‘ilib qoladi. Vaqt o‘tgach esa...

Ular sekin-asta o‘zini bunday emasligini isbotlashga urinadi. Qo‘lida bor imkoniyatlari bilan odamlarga zug‘um qilishga urinadi, axir bir paytlar o‘zi shundan jabr chekkan. Agressiyasini namoyon etadi, o‘zini kuchli ekanligini ko‘rsatib qo‘yishga urinadi. Ha unday bo‘lmasa-da, xuddi shunday ko‘rinishga urinadi. O‘zini bir paytlardagidek masxaralar nishonidagi bola emasligini ko‘rsatishga tirishadi. Bu esa undan anchagina energiyani sug‘urib oladi. Maslahatim, bunaqa bo‘lib ko‘rinishga harakat qilmaslik kerak.

Ota-onalar ham bolalariga jiddiy e’tibor qaratishi zarur. U bolalikda olgan ozgina travma keyingi hayotda juda salbiy iz qoldirishi mumkin. Psixologiyada “Синдром самозванца” degan termin bor. U bola yoshligida atrofidagilar tomonidan ulug‘langan, doimiy ko‘p narsa kutilgan bolalarda kuzatiladi. Natijada bola katta bo‘lgani sari o‘zidan ko‘ngli to‘lmaydi. Nimaga erishsa ham kamdek, atrofidagilar undan yanada ko‘prog‘ini kutayotgandek yashaydi. Bu bola ham o‘zini o‘zi charchatadi.

Ha, biz uchun oddiy ko‘ringan ba’zi narsalar juda murakkab va mashaqqat talab qiladigan narsalardir.

@marufjonblogi

📖 Fentezi (inglizcha: fantasy — „fantaziya“) sehrli elementlarni qambrab olgan janrdir. Odatda, fantastik (xayoliy) olamda mavjud boʻlgan (baʼzida mifologiya va folklorlardan) ilhomlanadi. Uning ildizlari ogʻzaki anʼanalarga borib tarqaladi, keyinchalik fentezi adabiyot va dramaga aylandi.

Fentezi janri ilmiy fantastika va horror janrlaridan ilmiy va qo‘rqinchli mavzular yo‘qligi bilan farqlanadi, biroq qaysidir ma’noda bularni bir-biriga o‘xshash janrlar desak ham bo‘ladi. Ommaviy madaniyatda, fentezi janri asosan O‘rta asrlarga doir tabiat muhitini o‘z ichiga oladi. Keng ma’noda esa fentezi janri qadimgi mif va afsonalardan tortib, ko‘plab yozuvchilar, musavvirlar, kinoijodkorlar va musiqachilar asarlarini o‘z ichiga oladi.

🔹 Asosiy xususiyatlari:

✅ Sehr va g‘ayritabiiy hodisalar
✅ O‘ziga xos dunyo va qoidalar
✅ Afsonaviy mavjudotlar (elflar, ajdarlar, orklar)
✅ Yaxshilik va yomonlik o‘rtasidagi kurash

🔹 Fentezi janrining ham turlari mavjud:

📌 Epik fentezi – Katta urushlar, qahramonlik sarguzashtlari (Tolkin. “Uzuklar hukmdori”)
📌 Qora fentezi (Dark fantasy) – Zulmat, qo‘rquv va sirli kuchlar Jorj Martin. “Muz va olov qo‘shig‘i”)
📌 Shahar fentezisi – Sehr real dunyo bilan aralashgan (Nil Geyman. “Amerika ilohlari”)
📌 Yoshlar fentezisi – O‘smirlar uchun mo‘ljallangan, sodda, ammo qiziqarli (Bunga esa Roulingning “Garri Potter”ini kiritishimiz mumkin)

@marufjonblogi

🏃‍➡️ Ertalabdan o‘qishga, ishga shoshib ketamiz. U yerdan chiqib esa yana qanaqadir qo‘shimcha mashg‘ulotlar, repetitorlar, til kurslariga ham boramiz. Qarabsizki, bir zumda kun o‘tib, uxlashga yaqin bo‘lgan tun kirib keladi. Juda tez sur’atlarda o‘tayotgan kunimizda kitob o‘qishga qanday vaqt topish mumkin deb so‘rashadi. Albatta, vaqt tig‘iz paytda ulkan romanlar, seriyali kitoblarni o‘qishga imkon topish mushkul. Ana shunday tig‘iz vaqtli do‘stlarimizga kichik, ammo ma’no jihatdan zalvorli kitoblardan qolishmaydigan asarlar ro‘yxatini keltiraman.

📌 Aslida bunday kitoblar juda ko‘p, ro‘yxat katta bo‘lib ketishi ham mumkin. Lekin o‘zim o‘qigan, tavsiya qilingan ba’zi kitoblarni shu yerda qoldiraman:

📒 Ernest Heminguey. “Chol va dengiz”. Insonning o‘z qobiliyatiga ishonchi va mehnatning qadri haqida ajoyib qissa.

📕 Virjiniya Vulf. “Shaxsiy xona”. Vulfning fikriga ko‘ra, “yozuvchi bo‘lmoqchi bo‘lgan har bir ayolning shaxsiy puli va shaxsiy xonasi bo‘lishi lozim”.

📘 Albert Kamyu. “Begona”. Hayot absurdligi va insoniyatning o‘zligiga oid falsafiy asar.

📗 Jorj Oruell. “Molxona”. Siyosiy satira.

📙 Doris Lessing. “Beshinchi farzand”. Lovattovlar oilasida beshinchi farzand dunyoga keladi. Uning tug‘ilishi bilan oiladagi mashmashalar boshlanadi.

📒 Joys Kerol Outs. “Qora suv”. Siyosat va pop-madaniyatga bir qancha belgilar tashlab ketilgan ajoyib qissa.

@marufjonblogi

📚 Patrik Zyuskindning “Ifor” romani ko‘pchilikka tanish. Kitobga o‘xshash bo‘lgan boshqa asarlar ham bor.

Ushbu kitoblardagi qahramonlar ham Grenuyga o‘xshab qotil, manyak va gunohkorlardir.

1. Jon Faulz “Kolleksiyachi” (Коллекционер). Kapalaklarni kolleksiya qiladigan inson haqidagi hikoya. Psixologik trillerda qadimgi Yunoniston afsonalaridagi Auda va Persefondan to Shekspirning asarlarigacha bo‘lgan syujetlar qamrab olingan.

2. Oskar Uayld “Dorian Grey Portreti” (Портрет Дориана Грея). Irlandiyalik faylasuf, yozuvchi va shoir Oskar Uayldning mashhur asari oltinsochli Dorian Grey haqida hikoya qiladi. U o‘zining yoshligidan faxrlanadi, abadiy yosh qolishni xohlaydi. Lord Genrining gedonistik g‘oyalari Greyni xarob qiladi.

3. Erik Delaye “Kitob muqovachisi” (Переплётчик). Parij. XVII asr. Buyuk Lyudovik davri. Sharl de Grezi odam terisidan kitobga muqova tayyorlaydi. Bir kuni go‘zal ayolni uchratib qoladi, undan shedevr kitob muqovasi tayyorlasa bo‘ladi. Ammo Sharl uni sevib qoladi.

4. Dot Hatchinson. “Kapalaklar bog‘i” (Сад бабочек). Barcha uni shunchaki bog‘bon sifatida taniydi. Ammo bu qizlar uchun bog‘ jannat emas, jahannamning o‘zi. Ularning umri kapalakka qiyos. Faqatgina bog‘bon bola ularni qancha yashashini hal qiladi.

Mana shu kitoblar “Ifor” romaniga o‘xshab ketadi. Agar sizda ham shunga o‘xshash asarlar bo‘lsa, yozib qoldiring.

@marufjonblogi

💭 shunchaki o‘ylar

— Marvel filmlari yildan yilga yomonlashib boryapti, deymizu, lekin baribir yangi film-seriallari chiqsa ko‘raveramiz. Muxlislik qursin;

— Eng jumboqli rejissyor David Linch ham vafot etdi;

— Har safar gugldan yuzta eng yaxshi kitob, BBC talqiniga ko‘ra eng yaxshi asarlar ro‘yxatini ko‘rsam, siqilib qo‘yaman. Dunyoda biz o‘qishimiz shart, lekin ulgurishimiz gumon bo‘lgan kitoblar bisyor;

— Hayotda hech narsaga shoshmaslik kerakligini, barchasining o‘z vaqti borligini tushunib yetyapman;

— Bizda bookblogerlarni qo‘llab-quvvatlash yaxshi ishlamaydi. Agar ularga ham e’tibor qaratilsa, jamiyat rivojiga anchagina katta hissa qo‘sha olishiga ishonaman;

— Bizda rostdan ham kitob o‘qiydigan insonni qanday tasavvur qilish shabloni bor, ishoning, hamma kitobxonlar ham stereotipga mos kelavermaydi;

— Bugun Jim Kerri 63 ga kirdi. Uyam katta bir epoxa;

— Haqiqatan ham Tom Kruz Temir Odam rolini o‘ynarmikan? )

— Kinoni birga ko‘rib, uni muhokama qiladigan insoning bo‘lsin;

— Ichingdagi qo‘rquvni yenga olsang, ko‘p narsalarga qodirsan, do‘stim;

— Instagramimdagi reelslarda chiqib keladigan “blogerlar”ga qarab, har safar bundan ortiq tubga tushmasak kerak deyman. Lekin har safar gapim xato bo‘lib chiqaveradi;

— Aslida hammasi oddiy, lekin biz uni murakkablashtirib tashlashga ishqibozmiz;

— Kitob o‘qi, do‘stim, boshqalar gapiraveradi. Seni, meni, bizni qutqaradigan narsa — ilm.

@marufjonblogi

📋 1185-yilda Yaponiya imperatorligi taxtiga 7 yoshli Antoku ismli bola keladi. U Xeyke nomli samuraylar sulolasining rasmiy vakili edi. Bu sulola Gendzi atalashmish boshqa sulola bilan uzoq va qonli urush olib borgan. Har ikki sulola ham imperatorlik taxtiga vorislik huquqini da’vo qilgan. Hal qiluvchi jang esa 1185-yil 24-aprelda Dannoura degan joyda bo‘lib o‘tadi. Jangda Xeyke sulolasi yengiladi. 7 yoshli imperator esa o‘zini suvga tashlab, halok bo‘ladi.

Baliqchilarning aytishicha, Xeyke sulolasi samuraylari qisqichbaqaga aylanib, dengiz tubida suzib yurarkan. Ba’zan dengizdan tutilgan qisqichbaqalarning orqasida samuray yuziga o‘xshash g‘alati bo‘rtma belgilar topilgan. Bunday qisqichbaqalar iste’mol qilinmagan va Dannouradagi qayg‘uli voqea yodga olinib, dengizga qayta qo‘yib yuborilgan.

Bu nima degani? Borib, borib, oddiy qisqichbaqalar iste’mol qilinavergan va qandaydir tasvirni eslatuvchi belgiga ega bo‘lganlari esa dengizga qaytarilavergan. Bu jarayon sun’iy tanlov deyiladi. Xeyke samuraylarini eslatuvchi qisqichbaqalar beixtiyor ravishda iste’mol qilinmagan. Ming yillar mobaynida insonlar qaysi o‘simlik va hayvonlarning yashashi, qaysilari esa nobud bo‘lishi kerakligini ongli ravishda tanlab kelgan.

@marufjonblogi

Har bir kanaldan o‘zingiz uchun muhim bo‘lgan “ozuqa”ni olishingiz tayin. Kirib obuna bo‘ling.

https://t.me/addlist/XGlRyyVuTIljNjYy