Laziz Hamidov

Internetda bir inson asma kasalligining 4-darajasidan aziyat chekayotgan qizining ahvoli haqida kuyinib, tegishli idoralarga murojaat qilgani haqidagi videoga ko‘zim tushib qoldi. U qizining og‘ir azoblar ichida yashayotgani, biroq shu kungacha na hokimiyat, na mahalla, na ijtimoiy himoya bilan shug‘ullanadigan tashkilotlar tomonidan yordam ko‘rsatilmaganini aytgan.

O‘ylaymanki, mamlakatda yirik loyihalar amalga oshirilayotgan bir paytda, ijtimoiy himoya masalalariga ham katta e’tibor qaratish zarur. Ayniqsa, nogironligi bor, qarovga muhtoj yoki ishlash imkoniyatiga ega bo‘lmagan insonlarga yordam berish tizimini kuchaytirish kerak. Balki bu borada salmoqli ishlar qilinayotgandir ham, lekin iloji boricha yordamga muhtoj aholini katta qismini qamrab olish o'ta muhim. Bunday insonlarning ahvolini yengillashtirish uchun mahalla, davlat va ijtimoiy himoya tashkilotlari faoliyatini yanada samarali qilish lozim.

Masalan, Germaniyada ijtimoiy himoya tizimi qanchalik samarali tashkil etilganini ko'pchilik biladi. U yerda bu soha bir qancha muhim tashkilotlar tomonidan boshqarilmoqda. Eng yirik va asosiy tashkilotlardan biri Bundesagentur für Arbeit (Ish Agentligi) bo‘lib, u ish bilan ta’minlash, ishsizlik nafaqalari va kasbiy qayta tayyorgarlikni boshqaradi. Shuningdek, Sozialämter (Ijtimoiy xizmatlar agentligi) kam ta’minlanganlar, nogironlar va uy-joy yordamlarini ta’minlaydi, Gesetzliche Krankenversicherung (GKV) esa sog‘liqni saqlash xizmatlarini taqdim etadi. Rentenversicherung pensiya va nogironlik yordamlarini nazorat qiladi, Pflegeversicherung esa parvarishga muhtojlarga yordam ko‘rsatadi. Eng asosiysi, ushbu tashkilotlarning umumiy maqsadi faqat "bor" bo‘lishdan iborat emas, balki ular haqiqatan ham fuqarolar va muhtoj insonlar uchun moliyaviy yordam, sog‘liqni saqlash va bandlikni ta’minlashga yo‘naltirilgan.

@lazizhamidov

“Bolalarni zo‘ravonlikning barcha shakllaridan himoya qilish to‘g‘risida”gi qonun prezident tomonidan imzolanibdi.

Qonundagi eng e'tiborli jihat esa O‘zbekistonda hayoti yoki sog‘lig‘i xavf ostida qolgan bolalar ota-onasidan olib qo‘yilishi mumkin ekan.

@lazizhamidov

Parkovka muammosi haqida yozgan edim. Bugun Toshkent shahar hokimligi shahar ko‘chalarida pulli to‘xtash joylari tashkil etish uchun auksion o‘tkazishini e'lon qilibdi. Bu mayondonlar uchun 262,8 ming kvadrat metr maydon taklif qilinib, firma uchun yillik ijara stavkasi 57,2 milliard so‘mdan boshlanadi ekan. Ijarachilar parkovkalarni jihozlash va harakatni tartibga solish uchun kamida 5 million dollar sarmoya kiritishi kerak deb aytilgan.

Lekin, bu maydonlarda yer osti yoki ko‘p qavatli yer usti parkovkalar qurilishiga oydinlik kiritilmabdi. Agar parkovka maydonlari klasik shaklda amalga oshiriladigan bo'lsa, shundoq ham tanqis bo‘lgan joylar yanada cheklanadi afsuski.

@lazizhamidov

Ikkilamchi avtomobil bozorida narxlar biroz pasayibdi. Lacetti 1,5 foiz, Damas 6,3 foiz va Labo 2 foizga arzonlashgan.

Mahalliy ommabop avtomobillarning o‘rtacha narxlari:

- Lacetti: kam foydalanilgan - 15 236 dollar, ko‘p foydalanilgan - 13 300 dollar.

- Damas: kam foydalanilgan - 8 250 dollar, ko‘p foydalanilgan - 7 500 dollar.

- Spark: o‘rtacha foydalanilgan - 10 500 dollar, ko‘p foydalanilgan - 9 200 dollar.

Elektromobillar esa yana ham ko'proq arzonlashgan. Masalan:

- BYD Han 10,2 foizga arzonlashib, ko‘p foydalanilgan variantda 31 450 dollar.

- BYD Song Plus EV Champion esa 7,2 foizga pasayib, o‘rtacha foydalanilgan variantda 27 500 dollardan sotilmoqda.

@lazizhamidov

Men o‘ylaymanki, yaqin kelajakda, ehtimol 5-8 yil ichida Toshkentni ikkita katta muammo kutib turibdi. Bu muammolar hozirdan tashvish uyg‘ota boshladi, ammo hali kech emas. Ulardan biri — ommaviy ravishda qurilgan turar-joy binolarida yetarli parkovkalarning yo‘qligi. So‘nggi 4-6 yil ichida qurilgan ko‘p binolarda umuman parkovkalar mavjud emas. Ikkinchi muammo esa shaharda jamoat transportining ustunligi yo‘qligi, ya’ni yengil mashinalarga nisbatan jamoat transporti qulay va samarali emasligi.

Komil ishonch bilan ayta olaman-ki, kelajakda, aynan yangi qurilgan turar-joy binolarida parkovkalar yetishmasligi sababli, odamlar uylarini sotishni boshlashlari mumkin. Sobiq ittifoq davrida qurilgan to‘rt qavatli binolar atrofidagi davlatga tegishli bo‘lgan va ma’lum xonadonlar tomonidan parkovka sifatida foydalaniladigan joylar ham aholi o’rtasida o’zaro talashuvga aylanishi mumkin.

Toshkent hokimiyati va vakolatli tashkilotlar bu masalalarga radikal yondashishi kerak, deb o‘ylayman. Birinchi navbatda, aholi zich joylashgan hududlarda davlat tomonidan ommaviy tarzda ko‘p qavatli yer usti va yer osti avtoturargohlar qurilishi zarur. Ikkinchi navbatda esa avtobuslar uchun maxsus yo‘llar ajratilishi kerak — bular katta yo‘llarning o‘rtasida bo‘ladimi yoki chetida farqi yo‘q, lekin faqatgina avtobuslar uchun mo‘ljallanib to‘silgan bo‘lishi zarur. Shunday yo‘l bilan, chaspik vaqtida yengil mashinalar svetoforlarda to‘xtab turganda, avtobuslar hech qanday to‘siqsiz o‘tishi kerak. Bu esa hatto shaxsiy mashina egalari uchun ham jamoat transportini tanlash imkoniyatini oshiradi.

Bu muammoni hozirdanoq Toshkentliklar va shahar mehmonlari o‘z tanalarida his qilishni boshlashdi. Kelgusi 2-3 yil ichida ushbu ikki muammoga davlat miqyosida jiddiy e’tibor qaratilmasa juda kech bo‘ladi.

Albatta, bu mening shaxsiy fikrlarim bo‘lib, mutlaq haqiqatga davo qilmayman.

@lazizhamidov

Yo‘l harakati qoidalarining qanday paydo bo‘lganligi haqida bir maqolani o‘qib qoldim. Aslida, bu qoidalar avval boshda odamlarning avtomobilni bemalol haydashlari uchun yirik avtomobil kompaniyalari tomonidan ishlab chiqilgan va ularning bosimi ostida joriy etilgan ekan. Bu, albatta, barcha qoidalar noto‘g‘ri degani emas, lekin ba’zi holatlarda ushbu qoidalarni mantiq va ustuvorlik nuqtai nazaridan qayta ko‘rib chiqish kerak, deb o‘ylayman. Chunki ayrim qoidalar yo‘lovchilar uchun xavf tug‘dirsa, boshqalari haydovchilar uchun xavfli bo‘lib, ba’zida halokatli oqibatlarga olib keladi.

Masalan, yo‘l-transport hodisasi sodir bo‘lgan joyni tark etishni taqiqlash qoidasi: yo‘lda 80-120 km tezlikda harakatlanayotgan mashinalar yo‘l o‘rtasida turgan avariyali mashinaga urilib ketishi mumkin. Bu esa yana ham yirik avtohalokatlarning sodir bo‘lishiga sabab bo‘lishiga olib keladi. Buning o‘rnaklari juda ham ko‘p.

Yana bir misol — piyodalar faqat piyodalar o‘tish joylaridan o‘tishi kerakligi haqidagi qoida. Ammo shahar ko‘chalarida shunday joylar borki, piyodalar uzoqdagi o‘tish joyiga borishdan ko‘ra, duch kelgan joydan o‘tishga majbur bo‘lishadi. Sababi esa ba’zi hollarda o‘tish joylari noqulay joylashgan yoki juda uzoqda bo‘ladi, bu esa piyodalar uchun qiyinchilik tug‘diradi.

Dunyo tajribasiga qarasak, masalan, Germaniya va Angliya kabi ko‘plab davlatlarda piyodalarga har joyda yo‘lni kesib o‘tishga ruxsat berilgan. Britaniyada piyodalar hatto qizil chiroqda ham yo‘lni kesib o‘tishi mumkin. To‘g‘ri, Germaniyada kichik istisno bor: uch polosadan ortiq yo‘lni istaganizdek kesib o‘tish mumkin emas. Yaqinda Nyu-York shahrida har qanday joydan, hattoki qizil chiroqda ham yo‘lni kesib o‘tishga ruxsat berildi. Biz ham yo‘llarimizni piyodalar uchun yanada qulay qilish haqida o‘ylab ko‘rishimiz lozim. Yo‘llar, avvalo, mashinalar uchun emas, piyodalar uchun mo‘ljallangan bo‘lishi kerak.

@lazizhamidov