Дунёда урушлар, иқтисодий инқирозлар, давлат тўнтаришлари ва инқилоблар доимо бўлиб келган. Лекин кўпинча бу жараёнлар табиий эмас, балки пухта режаланган бўлади. Катта давлатлар ўз манфаатларини ҳимоя қилиш учун нозик сиёсий механизмлар орқали бошқаларга таъсир ўтказади.
Бугунги кунда катта давлатлар очиқ урушга киришмайди. Ўрнига, улар иқтисодий санкциялар, ахборот урушлари, киберҳужумлар ёки ички ихтилофларни қўзғатиш орқали таъсир кўрсатади. Масалан, айрим давлатларда норозилик намойишлари ва сиёсий инқирозлар ташқи кучлар томонидан молиялаштирилиши ёки бошқарилиши мумкин.
Кўп ҳолларда мамлакатлар мустақил қарор қабул қилаётгандек кўринади, лекин аслида уларнинг сиёсий йўналишини ташқи кучлар белгилайди. Катта давлатлар ўзлари учун қулай бўлган етакчиларни қўллаб-қувватлайди, молиявий ёрдам беради ёки керак бўлса, уларни алмаштиради.
Бугунги дунёда урушлар нафақат жанг майдонида, балки оммавий ахборот воситаларида ҳам олиб борилади. Ким ахборотни назорат қилса, у одамларнинг фикрини ҳам назорат қила олади. Фейк хабарлар, пропаганда ва ижтимоий тармоқлардаги махсус операциялар орқали катта давлатлар ўз рақибларини обрўсизлантириши ёки хоҳлаган фикрни оммага сингдириши мумкин.
Кўпчилик уруш қуроллар билан олиб борилади деб ўйлайди, лекин энг кучли қурол – иқтисодиёт. Катта давлатлар рақибларини иқтисодий босим остида ушлаб туриш учун халқаро банк тизимлари, савдо санкциялари ва энергетика ресурсларидан фойдаланади. Бирор давлат халқаро молиявий тизимдан узиб қўйилса, у ўз-ўзидан инқирозга учрайди.
Ҳозирги дунёда бирор давлат мустақил бўлиб қолиши жуда қийин. Ҳар қандай сиёсий жараён ортида геосиёсий манфаатлар ётади. Шунинг учун бугун халқаро майдонда содир бўлаётган ҳар бир воқеага чуқурроқ қараш керак: бу ҳақиқий халқ истаги натижасими ёки катта давлатларнинг ўйиними?
@o'ylashimcha