SHODMONQUL SALOM

ИККИ МУХАММАС ТАРИХИ
(Шоир Аъзам Ўктам фазилати)

Бисмиллаҳир-Роҳманир-Роҳийм.
Шоир халқи мақтанишга мойил, мақтов эшитишга ҳарис, кичик меҳнатини катта қилиб кўрсатишга моҳир бўлади. Биз ҳам шу хислатдан бенасиб бўлмасак керак.

Вақтида, мустамлака даври, тахминан 1995 (1988) йилларда Ҳақ таолодан иноят етиб, ҳазрат Амир Низомиддин Алишер Навоийнинг икки ғазалига ожизона мухаммас битиш насиб этди. Мухаммасда мустамлака ва ёт улусга қарамлик кайфиятлари ҳам акс этган эди.

Дархондаги икки хонали уйда эдим. Мухаммасни ёзишга ёздим-у, энди уни эшитадиган ва англайдиган одам қидириб қолдим. Кўп дўстларимни бир-бир кўз ўнгимдан ўтказдим. Йўқ, бу ожизона битиклар маъносини, тагдор ифодаларни англайдиган одам топиш қийин бўлди. Биласиз, ҳамма итеъдодли шоир биродарларимиз ҳам мумтоз шеъриятни англашга қодир бўлавермайди.
Шунда бирдан шоир Аъзам Ўктам ёдимга келди ва дарҳол телефон олдига ошиқдим.

Аъзам Ўктам яхши шоир бўлиш билан бирга, жуда диёнатли ва ибодатли инсон, заковатли китобхон, жуда зарофатли шеършунос шахс эди. У “Чўлпон” нашриётида (Навоий-30) муҳаррир бўлиб хизмат қилар, заковати туфайли илмий маърифий китобларга муҳаррирлик қилар, муқаддас Қуръони каримнинг устоз Алоуддин Мансур қаламига мансуб ўзбекча таржимасига, яна муборак “Мухтасари Виқоя” китобининг татар туркчасидан табдил қилинган ўзбекча нашрига ҳам муҳаррирлик қилган эди. Диққат-эътиборли мутахассис бўлгани учун нашриёт раҳбари, таниқли адиб Нурали Қобулнинг ишончини қозонган эди.

Бир оз хижолат билан унга қўнғироқ қилдим. Салом-аликдан кейин:
– Аъзамжон, Аллоҳдан иноят етиб, ҳазрат Навоий ғазалларига иккитагина мухаммас ёзилди... – дедим.
– Ҳа, эшитадиган қулоқ йўқми?! – деди.
– Эшитадиган қулоқ кўп, англайдиган қалб йўқ! – дедим. Бу сўзим туғри унинг юрагига борди.
– Ҳозир етиб бораман, Мирзо ака! – деди қатъият билан.
Бир таксига чиқиб, қисқа вақтда Дархонга, 5-қаватдаги кулбамизга етиб келди. Бир оз нафас ростлаб, суҳбатлашгач, икки мухаммасни ўқиб бердим. Бирмунча таъсирланди.

“Балки, олмоқ қасди бирла ғайри эл элдур санга” деган сатрни анча муҳокама қилди. У маҳалда босқинчи ва мустамлакачи “ғайри эл” ватанимизнинг пахтасини, тилласини, пилласини, барча бойликларни талар, яна ўзини халоскор санаб, “бахт-саодат келтирган” улуғ оға деб деб билар эди. Ҳақгўй шоирларнинг қўлларига эмас, тилларига кишан солинган эди. Аъзам Ўктам биродарим: “Неча беркитсанг, кўнгил ганжи яна кўпроқ бўлур, Очилиб оламга, зулм ўтган сари, порлоқ бўлур, Тикса маъно оғзини, Мирзо, бу иш қандоқ бўлур?” – каби сатрлардаги қочиримларни яхши англади.

“Ғам учун шундоқ мусаффо тутса ошиқ оламин, Бас, илоҳий ишқ учун лозим нечоғ покроқ замин”, “Бас, фанони этди йўл аввал бақо аҳлига чарх” сингари сатрлар устида тўхталди.

“Чет элликка мақтаниш” деган тўрт қатор шеърим бўлар эди.

– Ўзи Ўзбекистон қандай юрт эрур?
– Оҳ, унинг бағридан меҳмон аримас:
Келган ўзи қарир, боласи қарир,
Ва лекин сафари ҳечам қаримас”.

Халқимизда “сафарим қариди” деган гап бор. Яъни, меҳмон ўз манзилу маконига қайтгиси келса, “Сафарим қариди, энди мен қайтай”, дейди. Лекин юртимизни ишғол этган босқинчи халқнинг ўзи қариса ҳам, боласи қариса ҳам, сафари қаримас эди. Аъзам Ўктам биродарим бу шеърни кўп такрорлар эди. Шунга ўхшаб, юксак одоби туфайли, менинг кўнглимга қараб, икки ғарибона мухаммасга ҳам яхши баҳо берган бўлди.

Қачон бу ожизона икки мухаммасни очсам, қалби бор инсон – раҳматлик Аъзам Ўктам биродарим ёдимга келади.

Эй қадрдонларим! Шеър эшитиш учун пул сарфлаб, вақт ва куч сарфлаб, бир жойдан бир жойга борадиган дўстингиз борми?

Мирзо Кенжабек
09.02.2025.

@m_kenjabek
┈┈• ❀ 🌷☘️🌷 ❀ •┈┈•