Кеча
Самарқандга бориб-келишда шу китобни эшитиб чиқдим.
Китоб номи машҳур тарихчи
Эрик Хобсбаумнинг "Узоқ XIX аср" китобига ўхшатма қилиб қўйилгани кўриниб турибди.
1968 йил жаҳон урушларидан кейинги тарихнинг энг муҳим йилларидан биридир. Аслида воқеалар 60-йилларни қамраб олади, лекин энг шиддатли ҳаракатлар 1968 йилда рўй берган.
Европада,
АҚШда, яна бошқа баъзи давлатларда йирик намойишлар, иш ташлашлар, ижтимоий жараёнлар, талотўплар бўлган. Биринчи галда талабалар ҳаракатга келган, университетларни эгаллаш, норозилик акциялари, анъанавийликка қарши кураш авж олган. Ишчилар, касаба уюшмалари, миллий озчиликлар, айрим католик гуруҳлар фаоллашган. Сўл ҳаракатлар гуллаб-яшнаган. Қаердадир асосан иш ташлаш, университетларни эгаллаш урфга кирган бўлса,
Ирландияда,
Германияда,
Италияда қуролли гуруҳлар вужудга келиб, давлат кучлари билан отишмаларга кирган, терактлар уюштирган.
Урушдан кейинги йилларда иқтисодий ўсиш бўлган, аммо ижтимоий муаммолар тўпланиб қолган. Бундан ташқари, урушдан кейинги бэйби-бум туфайли
Ғарб жамиятларида ёшлар улуши кўпайиб кетган. Бу ёшлар эски анъаналарга қарши чиққан, оиладан, жамиятдан эркинликка интилган, янгича маданият, янгича мусиқа яратган.
Университетларда талабалар кўпайгани билан, уларни иш билан таъминлаш, умуман иш, пул муаммолари ҳам бўлган албатта. Қолаверса,
Совуқ уруш, унинг доирасидаги таҳликали ҳолатлар (
Кариб инқирози)
Вьетнам уруши тинчлик йўлидаги ҳаракатларни кучайтирган. Урушдан сўнг ҳокимиятга келган, қариб қолган сиёсатчиларга (масалан,
де Голлга) қарши норозилик ҳам бўлган.
Маоистлар,
сталинистлар фаоллашган, уларга жавобан консерваторлар ҳам фаоллашган.
Охир-оқибат бу ҳаракат енгилган. Китобда ёзилишича, тилга олинган ҳаракатлар барибир кўпчиликни қамраб ололмаган — уларга қарши чиққан консерваторларнинг намойишларида одам кўпроқ бўлган. Лекин барибир 1968 йил одамлари дунёда туб бурилиш ясаб бера олди. Ўзи ўзгаришларни кўпчилик эмас, озчилик амалга оширади ҳамиша.
Пацифизм — тинчликсеварлик ҳаракати,
хиппи ҳаракати,
яшиллар ҳаракати айнан 1968 йил мевасидир. АҚШда
Мартин Лютер Кинг бошчилигидаги қора танлилар ва ишчилар ҳаракатлари ирқий сегрегацияга якун ясади.
Рок ривожланиб, энг оммабоп мусиқий жанрга айланди.
Контрмаданият вужудга келди. Европада социал сиёсат кенг тарқалди. Вьетнам уруши тугади. Талабалар ҳаракатларининг раҳнамолари кейинчалик катта сиёсатга кириб келди. Бугун жаҳон сиёсатини белгилаётган йирик шахслар орасида ҳам улар бор, баъзиларини танийсиз.
Хуллас, ҳар томонлама буюк, аммо бизда кўпчилик билмайдиган воқеаларга бағишланган китоб. Мавзуга қизиққаним учун шахсан мен китобдан маза қилдим, аммо бирламчи танишув учун ҳам бўлади.
@AsanovEldar