ЮрКонсальт

Форс-мажор ҳолатлари

Ўзбекистон Республикасида икки ташкилот форс-мажор ҳолати келиб чиққанлигини белгилашга ваколатли.

❇️ Ўзбекистон резидентлари ўртасида тузилган маҳаллий хўжалик шартномалари доирасида Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бошланган ёки бўлиб ўтган енгиб бўлмайдиган куч (форс-мажор) ҳолатларини тасдиқлашга – Савдо-саноат палатаси ваколатли.

❇️ Ташқи савдо битимлари, халқаро молия ёки инвестиция келишувлари ва халқаро шартномалар шартларига мувофиқ Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бошланган ёки бўлиб ўтган енгиб бўлмайдиган кучлар ҳолатларини тасдиқлашга – Инвестициялар ва ташқи савдо вазирлиги ваколатли ҳисобланади.

Юқоридаги органлар форс-мажорнинг талабгорнинг шартномасига таъсири, шартнома мажбуриятларининг ўзаро бажарилиши, мажбуриятларнинг муддатлари ва бошқа асословчи ёки тасдиқловчи ҳужжатларни ўрганади.

🗞 Сўров асосли бўлса, форс-мажор ҳолати юз берганлиги тўғрисида сертификат тақдим этилади.

❓Бу нимага керак?

Агар шартномада келишилган бўлса,
✅ форс-мажор туфайли сиз шартноманинг иккинчи томони олдидаги мулкий жавобгарликдан озод бўласиз;
✅ иккинчи томонга етказилган зарар учун жавобгар бўлмайсиз;
✅ шартнома ҳам бекор бўлиши мумкин.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

Иқтисодий йўналиш бўйича Пленум қарорларига ўзгартиришлар

Олий суд Пленумининг 16.12.2024 йилда “Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг айрим қарорларига ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида” 39-сонли қарори қабул қилинди. Унда иқтисодий судларга тегишли бўлган айрим муҳим тушунтиришлар қуйидагича:
➖ кредит қарзини муддатидан олдин ундириш бўйича суднинг ҳал қилув қарори чиқарилгандан кейин банк фоизи, ФК-327 даги фоиз ва неустойка ҳисобланиши тўхтатилиши қўшимча равишда тушинтирилди;
➖ ишда иштирок этишга жалб қилинмаган шахслар янги очилган ҳолат бўйича ариза эмас, қарор устидан шикоят бериши лозим. Акс ҳолда, ариза рад қилинади ёки иш юритиш тугатилади;
➖ шартнома тузилмаган ёки ҳақиқий эмас деб топилганда бундай шартнома бўйича мулкий жавобгарлик чорасини қўллаш тўғрисидаги талабни қаноатлантиришни рад этиш лозим;
➖ харид тартиб-таомиллари ўтказилмасдан тузилган битим ФКнинг 116-моддасига мувофиқ ўз-ўзидан ҳақиқий эмас;
➖ суд ҳужжатини ижро этиш босқичи деганда, суд ҳужжати асосида ижро варақаси берилганидан кейинги босқич тушунилади. Суд ҳужжати қонуний кучга киргунига қадар ишда иштирок этувчи шахслар томонидан тузилган келишув битимини тасдиқлашга йўл қўйилмайди. Суд ҳужжати қонуний кучга киргунига қадар судга тақдим этилган келишув битимини тасдиқлаш рад этилади;
➖ давлат ҳокимияти ва бошқарув органлари ҳамда уларнинг таркибий тузулмалари ҳам ҳакамлик битими тарафлари бўлиши мумкин эмас;
➖ қарздорлик ўз-ўзидан ҳақиқий бўлмаган ёки тузилмаган битимлардан келиб чиққанлигини аниқласа, ИПК 231-моддаси биринчи қисмининг 1-бандига асосан ижро варақаси беришни рад этилади;
➖ ҳакамлик суди томонидан кўриб чиқилмайдиган ишлар янада кўпайди;
➖ ҳал қилув қарори устидан апелляция, кассация шикояти (протести) ва тафтиш тартибидаги шикоят (протест) келиб тушганидан кейин йўл қўйилган ёзувдаги хатолар, ҳарфий хатолар ва ҳисоб-китобдаги янглишишларни тузатишга йўл қўйилмайди.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

Нега ҳозирда фуқаролар банк биноларига ҳеч қандай тўсиқларсиз киритиляпти?

Чунки 23.03.2018 йилдаги ПҚ-3620-сонли қарор билан 2018 йил 1 июлдан дастлабки рухсатларсиз ва шахсни тасдиқловчи ҳужжатларсиз мижозларга банкларнинг бевосита хизмат кўрсатиш ҳудудига тўсқинликсиз кириш тартиби амалиётга жорий қилинган.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

“Умра” тадбирини ташкил этиш ва фирибгарларга алданиб қолмаслик

Бир ҳуқуқий каналда "Умра" сафарини ташкил этиш бўйича фаолиятни ноқонуний амалга оширган шахслар жавобгарликка тортилганлиги ҳақида ўқиб қолдим.

❓Хўш, "Умра" тадбирини ташкил этиш учун нима қилиш керагу, фирибгарларга алданиб қолмаслик учун нима қилиш керак?

Аввало шуни билиб олиш керакки, “Умра” тадбири Ўзбекистон мусулмонлари идораси ва тегишли лицензияга эга юридик шахслар томонидан амалга оширилади.

❗️Лицензиясиз ушбу фаолият билан шуғулланиш базавий ҳисоблаш миқдорининг 200 баравари (75 миллион сўм) миқдорида жарима солинишига сабаб бўлади.

Дин ишлари бўйича қўмита томонидан бериладиган лицензияни олиш шартлари эса жуда оғир. Уларнинг айримлари қуйидагича:
➖ лицензия талабгори Дин ишлари бўйича қўмитанинг «Зиёрат» жамғармасида 1 млн АҚШ доллари эквивалентидан кам бўлмаган миқдорда захира шакллантириши;
➖ зиёратчиларни тоифаси 3 юлдуздан кам бўлмаган меҳмонхоналарга жойлаштириш;
➖ электрон тўловлар, брон қилиш хизматларини кўрсатадиган веб-сайтга эга бўлиш;
➖ халқаро йўналишларда йўловчи ва юк ташиш бўйича 2 йилдан кам бўлмаган тажрибага эга ҳамда ушбу давр мобайнида йўловчи ташишнинг халқаро ва миллий қонунчилик талабларини бузмаган авиакомпаниялар билан ҳамкорлик қилиш, шунингдек, зиёратчиларни юборишдан олдин уларга бориш-келиш авиачипталарини харид қилиш
➖ тадбиркорлик субъектининг фуқаролик жавобгарлигини суғурталашни тасдиқловчи суғурта полисининг мавжудлиги ва ҳоказо.

❗️☝️Ноқонуний фаолият юритувчиларга алданиб қолмаслик учун нима қилиш керак?
✅ Лицензияни талаб қилиб олиш ва ундаги QR кодни сканерлаш орқали унинг ҳақиқийлигини текшириш;
✅ Ушбу ҲАВОЛА орқали кириб, Дин ишлари ишлари бўйича қўмитанинг сайтидаги расмий рўйхатдан мазкур юридик шахснинг мавжудлигини текшириш.

🤝Ушба постни яқинларга улашиб қўйишни унутманг!!!

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

Ғайрат Дўстов озод қилинди-ю, лекин айблилигича қолди.

💰Янги йилда “Давлат божи тўғрисида”ги қонунга ўзгартиришлар киритилиши мумкин

06.12.2024 йилда Ўзбекистон Республикаси Конституциявий судининг КСҚ-4-сонли қарори билан “2024 йилда мамлакатдаги конституциявий қонунунийликнинг ҳолати тўғрисидаги ахбороти” тасдиқланди.

Ахборотда “Давлат божи тўғрисида”ги қонунга қуйидаги мазмунда ўзгартиришлар киритиш таклифи берилди (тўлиқлигича ҳавола қилинади):

““Давлат божи тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикасининг Қонунида бошқа шахсларнинг манфаатларини кўзлаб давлат божини тўлашдан озод қилинган шахслар томонидан киритилган даъволар кўрмасдан қолдирилганда давлат божини тўлаш масаласи бўйича ҳуқуқий бўшлиқни бартараф этиш мақсадга мувофиқ.

Суд ҳимоясида бўлишга оид конституциявий нормани тўлақонли амалга ошириш мақсадида Конституциявий суд “Давлат божи тўғрисида”ги Қонунда бошқа шахслар манфаатини кўзлаб қилинган даъволар юзасидан, хусусан, жавобгарга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатилган бўлса ва даъво кўрмасдан қолдирилганда манфаатдор шахсдан давлат божини ундирмаслик масаласини кўриб чиқишни таклиф этади.”

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

#Биласизми?

Ҳамманинг эътибори учун расмий равишда эълон қилинмаган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар кучга кирмаган ҳужжатлар сифатида ҳуқуқий оқибатларни келтириб чиқармайди ва инвестициявий муносабатларни тартибга солиш, ушбу ҳужжатлардаги кўрсатмаларни бажармаганлик учун инвестиция фаолияти субъектларига нисбатан бирор-бир санкция қўллаш учун асос бўлиб хизмат қилиши мумкин эмас.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

📢 МУҲР ҚЎЙИЛМАГАН БИТИМ (ШАРТНОМА) ҲАҚИҚИЙ ЭМАС(МИ)?

Фуқаролик қонунчилиги бўйича шартнома тузилганлигини билдирувчи муҳим шартлардан бири унинг ваколатли шахс томонидан имзоланишидир. Муҳр борасида бундай деб бўлмайди.

Хусусан, ФКнинг 107-моддасига мувофиқ, ёзма шаклда тузилган битимни, агар иш муомаласи одатларидан бошқача тартиб келиб чиқмаса, тарафлар ёки уларнинг вакиллари имзолаши керак.

✅ Ушбу модданинг 5-қисмини ўқийдиган бўлсак, шартнома муҳр билан тасдиқланиши тўғрисида қўшимча талаб киритиб кетишимиз мумкин, бироқ шартномада бундай талаб мавжуд бўлмаганда имзонинг ўзи етарли бўлади. Мана ўша модданинг қисми:

“Қонунчиликда ва тарафларнинг келишувида битим шакли мос келиши шарт бўлган қўшимча талаблар (муайян шаклдаги бланкада тузилиши, муҳр босиб (муҳр мавжуд бўлган тақдирда) тасдиқланиши ва бошқалар) белгилаб қўйилиши ва бу талабларга риоя этмаслик оқибатлари назарда тутилиши мумкин.”

‼️ Аммо меҳнат қонунчилигида талаб бошқачароқ. Яъни, Меҳнат кодексининг 106-моддасига асосан, иш берувчида муҳр мавжуд бўлган тақдирда мансабдор шахснинг меҳнат шартномасининг барча нусхаларидаги имзоси муҳр билан тасдиқланади. (демак, муҳрнинг вазифаси раҳбар имзосини тасдиқлаш экан, ҳужжатни, ундаги маълумотни эмас!)

❌ Қизиғи, қонунчилигимизда шартномани муҳр билан тасдиқлашни талаб қилишни ТАЪҚИҚЛОВЧИ норма ҳам бор. Масалан, 3420-сонли Низомнинг 5-бандига кўра, банклар томонидан тадбиркорлик фаолияти субъектларидан ҳужжатларга муҳр қўйиш ёки ҳужжатларни муҳр билан тасдиқлашни талаб этиш тақиқланади.

❇️ Хулоса: махсус қонунчилик нормасида кўрсатилмаган ёки ўзингиз шартномада келишиб олмаган бўлсангиз, шартномани имзолаш етарли, муҳр қўйиш шарт эмас.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

Кеча ушбу конференцияда иштирок этдим. Республикамизнинг кўпчилик машҳур адвокатлари келиб қатнашди, ўз фикрларини билдириб ўтишди.

Конференциядагиларнинг кўпчилиги бир тавсияни маъқуллашди: Хитойлик ишлаб чиқарувчи/етказиб берувчи билан шартномада низони ҳал қилиш усули сифатида арбитражни танланг. Арбитраж қарорини Хитойда ижрога қаратиш осонроқ ва кам вақт олади. Ўзбекистон судини танлаганингизда эса тескариси (2 йилдан ошиқ).

Қуйидаги конференциядан расм ва видеоларни улашаман.

Эслатма!

Электрон тижоратдаги ҳужжатда ҳужжатни имзолаган шахснинг розилигини ифодалайдиган ҳамда уни идентификация ва аутентификация қилиш имконини берадиган электрон тасдиқлаш усуллари («SMS», «Face-ID» ва бошқалар) ҳам имзо сифатида тан олинади.

#халқаро_ҳуқуқ

Инвестицион низоларни ҳал қилиш бўйича халқаро марказ (ICSID) 2 кун олдин Bursel Tekstil (Даъвогар) ва Ўзбекистон Республикаси (Жавобгар) ўртасида 7 йилдан ошиқ давом этган инвестицион низо бўйича ўз қарорини қабул қилди.

Арбитраж иши бўйича суд қарорлари ва тарафлар тақдим этган ҳужжатлар очиқ манбааларда мавжуд эмас. ICSID Арбитраж қоидаларининг 62-64-моддаларига кўра, Марказ тарафларнинг розилиги билангина тақдим этилган ҳужжатлар ва қарорни очиқлаши мумкин.

Жавобгарнинг Даъвогардан пахтани пасайтирилган нархда сотиб олиш, экспорт товарларга ҚҚС имтиёзини бериш бўйича ўз вадаларини бажармаслиги ва бунинг оқибатида Даъвогар банкротликка учрагани низога сабаб бўлган.

Арбитраж муҳокамаларида Ўзбекистон манфаатини Адлия вазирлиги ва White&Case адвокатлик фирмасининг Вашингтондаги офиси ҳимоя қилган.

32 vs 32

ИПКнинг 32-моддасига кўра, тарафлардан бири Ўзбекистон Республикаси норезиденти — чет эл шахси бўлган ишларни вилоят ва унга тенглаштирилган судлар кўради.

Ўзи умуман амалиётда аксарият ҳолларда ишда бир тараф чет эл шахси бўлса, унинг резидент ёки норезидентлигига қарамасдан вилоят судида кўрилади. Бироқ, менинг фикримча бундай ҳолларда шахснинг резидент ёки норезидентлиги судловга тегишлиликни аниқлашда асосий мезон бўлиши керак.

Яқинда мен қатнашган бир иш бўйича даъвогар Ўзбекистон Республикаси резиденти (яшаш гувоҳномасига эга) – чет эл фуқароси бўлган корпоратив низо бўйича суд ишни вилоят судига юборди. “Валютани тартибга солиш тўғрисида”ги қонуннинг 6-моддасида Ўзбекистон Республикасида яшаш гувоҳномасига эга бўлган чет эл фуқаролари резидент ҳисобланиши келтирилган. Бундан ташқари, катта эҳтимол билан даъвогар Солиқ кодексининг 30-моддаси талабига мувофиқ солиқ резиденти ҳам ҳисобланса керак.

Энди мазкур ишда вилоят суди ИПКнинг 32-боби қоидаларини қўллаши керак бўладими?

Кўриниб турганидек, суд кодекс қоидаларини тўғри қўллаб, бир тараф резидент – чет эл шахси иштирокидаги ишларни туман/шаҳарда кўриб, умумий қоидаларни қўллаши мақсадга мувофиқ.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat

Бугундан бошлаб,

❇️ меҳнатга ҳақ тўлашнинг энг кам миқдори (МРОТ)— ойига 1 155 000 сўм;
❇️ базавий ҳисоблаш миқдори (БРВ) — 375 000 сўм.

☝️Давлат божи ва почта харажатларини тўлашда БХМ миқдори ўзгарганлигини эътиборга олиб қўямиз.

Каналга уланиш 👉 @yuridikmaslakhat