Uzbekonomics

Bu haftaniki.

@uzbekonomics

Bu haftaniki.

@uzbekonomics

Kripto yana qanday harakatlar uchun foydali vosita?

Startap qiyofasiga kirib firibgarlik va g'ayrioddiy sxemalar orqali odamlardan pul o'g'irlash uchun, deydi kecha Bloomberg, Birlashgan Arab Amirliklaridagi vaziyatni yoritib.

@uzbekonomics

Kripto bu spekulyativ aktiv. Dollar o'rnini valyuta va rezerv valyuta sifatida egallamaydi, kripto promouterlar va kripto lobbistlar qanchalik bunga qo'shilishmasa ham. Masalan, AQSh hukumati dollarga bir necha milliardlik bitkoyn sotib olib rezervga solib qo'yishi mumkin, ramziy harakat uchun. Lekin bu bitkoyn rezerv valyutaga aylanganligini emas balki hukumat ahmoqona qaror qabul qilganidan dalolat bo'ladi. Lekin, yangi administratsiyadan kutsa bo'ladi.

Lekin, men hozir boshqa narsa haqida aytmoqchi edim: kriptovalyutalarning real qo'llanmasi yo'q deyish albatta katta xato. Chunki "pulni yuvish", sanksiyalarni cheklab o'tish, noqonuniy savdo uchun kripto yaxshi vosita. Kecha Financial Times chop etgan maqola: Britaniyada rossiyalik ayg‘oqchilar va yevropalik giyohvand moddalar savdogarlari yurg'izadigan milliardlab dollarlik sxemalar fosh qilinibdi.

Aslida, bitkoyn bundan noqonuniy tranzaksiyalar uchun naqd shakldagi dollardan ham unchalik afzalroq emas. Chunki, naqd pulda qilingan tranzaksiyaning izi bo'lmasligi mumkin, lekin bitkoyndagi barcha tranzaksiyalar ommaga ko'rinadigan daftarda yozilgan. Shunchaki, logistik nuqtai nazardan chemodanlab naqd pulni noqonuniy tashish qiyinroq, albatta.

@uzbekonomics

Oq uyga kelgan mafiya.

"PayPal mafiya" haqida bilsangiz kerak, aks holda o'qib ko'ring. To'g'ridan-to'g'ri ma'noda kriminal mafiya emas, shunchaki bir payt PayPal korxonasiga ta'sis solgan va unda ishlagan bu bir guruh tadbirkorlar PayPaldan keyin ham Kremniy vodiysida bir qancha katta startaplarga ta'sis solishgan.

Trampning navbatdagi bugungi tayinlovi venchur kapitalist Deyvid Saks ham PayPal mafiasining katta o'yinchilaridan biri. AQShda kripto va sun'iy intellekt masalalari bo'yicha Oq uydagi rahbari (tsar) bo'lar ekan. Deyvid pro-rossiyalik. Deyvidni AQShda, ayniqsa texnologik sektorda, Kremlning mikrofoni desa bo'ladi. Ukrainadagi urushning birinchi kunidan to kechagi kungacha "Ukrainani Rossiyaga berib yuboraylik, taslim bo'lsin, Rossiya jaxlini chiqarmaylik, knopkasi bor" ma'nodagi gaplarni targ'ib qilib keladi.

Xullas, PayPal mafiyasining uchta kattasi Trampning atrofida endi. Vitse prezident JD Vance "PayPal mafiya"sining kattasi Piter Thiel qo'lida ishlagan. Hukumat xarajatlarini qisqartirishga rahbar Elon Mask. Amerika raqobatbardoshligi uchun muhim bo'lgan soha - AI sohasi "kuratori" Deyvid Saks.

Deyvidning tayinlovi AI sohasi uchun yaxshi yangilik desam bo'ladi. Kamida, Yevropa kabi AIni davlat nazoratga olish kerak, uni cheklash kerak degan g'oyalardan yiroq. Menimcha, AI hamjamiyati bu tayinlovdan xursand. Aytgancha, Deyvid har hafta muntazam chiqadigan "All-In" podkasti ishtirokchilaridan biri. Podkastni tinglab turishni tavsiya etaman, qiziq gaplar bo'ladi, ba'zan g'alati teyklar bo'lib tursa ham.

@uzbekonomics

​​Aytgancha, El Salvador mayli, AQShniki ham bitkoynchi.

@uzbekonomics

​​El Salvador prezidenti mamlakat pulining bir qismini bitkoynga tikib yuborgandi. Oxirgi oyda telefonidan bitkoyn portfeli skrinshotini ijtimoiy tarmoqqa joylashdan charchamadi.

Qiziq paytda yashayapmiz.

Aytgancha, 100 mingdan oshibdi narxi.

@uzbekonomics

Podkast - bu yangi media.

Bu postda Jo Rogan fenomeni; Donald Tramp va bro-madaniyat; va saylovdan navbatdagi xulosa va fikrlarim bilan Substackdagi postimda bo'lishdim:

https://botir.substack.com/p/podkast-bu-yangi-media

@uzbekonomics

​​Populizm va dezinformatsiya zamoni. Fakt emas vayb muhimroq bo'lgan zamon.

Bular avval ham bo'lgan, ya'ni qo'rquvni uyg'otadigan noto'g'ri ma'lumotlar eng kuchli vositalardan biri bo'lib, asrlar davomida targ'ibotda qo'llanilgan. Lekin, hozir faktlar emas balki inson his-tuyg'usini o'ynatib, tez ishontira oladigan yolg'on ma'lumot tarqatish g'oyasi endi yangi texnologiyalar, jumladan, ijtimoiy tarmoqlar, sun'iy intellekt, internet va bularning barchasi bilan kuchaymoqda. Xarajat nuqtai nazardan ham osonlashmoqda. Ijtimoiy tarmoqlar yolg'on tarqatish xarajatini deyarli nolga yoki nolga juda yaqinlashtirdi. AI esa endi dezinformatsiya yaratishni deyarli bepul qilyapti. Shu ikkala faktor bu muammoni tezlashtiryapti. Esingizda bo'lsa, yozda mana buni ulashgan edim. Ijtimoiy tarmoq, AI va qasddan manipulyatsiya qilish kesishgan misol.

Noto'g'ri ma'lumotlarning kuchi uning faktual mazmunida emas, balki u keltirib chiqaradigan hissiy munosabatdadir. G'azab yoki adolatsizlik tuyg'usini uyg'otadigan kontent, haqiqatdan qat'iy nazar, tez tarqalib, insonlarning tushunchalariga, qarashlariga va harakatlariga ta'sir etishi mumkin.

Inson his-tuyg'ularini ma'lum manfaatlar uchun o'ynatib, insonlarning ma'lumotlar maydonini yolg'on va feyk bilan to'ldirib, algoritmlar bilan aynan kerakli bo'lgan ma'lumotlarga yo'naltirishning real ta'sirlari ko'z oldimizda. Saylovlarda g'olib bo'linyapti [1,2,3]; ba'zi mamlakatlar aholisi orasida nafrat, ayniqsa immigrantlarga qaratilgan nafrat kuchaymoqda.

Misol uchun, AQShda ko'p odamlar jinoyat darajasi hozir har doimgidan yuqoriroq, inflyatsiya darajasi juda baland, iqtisodiyot va bozor eng pastki darajada, va janubiy chegarani noqonuniy kesib o'tish har doimgidan balandroq deb o'ylashadi. Ularning hech biri to'g'ri emas - aksinchasi to'g'ri. Ammo bu noto'g'ri fikrlar saylovda qanday ovoz berishga ta'sir qiladi.

@uzbekonomics

​​Savdo naqadar global ekanligi va tariflarning ta’siriga bir misol.

AQShda supermarketdan (Costco) keshyu yong’oqlarini sotib olaman. Qadoqlash belgisiga yaxshi ahamiyat bermagan ekanman. Ma’lum bo‘lishicha, dunyodagi keshyu savdosining 50 foizi mana shu Costcoga to’g’ri kelarkan. Ammo eng muhim tomoni shundaki, ushbu savdo tarmog‘i keshyu yong‘oqlarini dunyoning turli mamlakatlaridagi fermerlardan sotib olar ekan. Qadoqdagi mamlakatlar ro‘yxatiga bir nazar soling. Bir kichik tovarni rastaga qo’yish uchun u qancha mamlakatlarni kezib o’tadi. Savdo bu global fenomen.

Endi, tariflar oshsa, Vyetnam, Gana, Indoneziya fermerlaridan AQShga keladigan keshyu narxi oshadi. Narxni albatta, iste’molchi to’laydi.

@uzbekonomics

​​Ahmoqlik yoxud AQShda kutilayotgan keng ko'lamli deportatsiyalar va tariflarning iqtisodiyotga ta'siri haqida.
2-qism.

To'g'risi, Elon Mask ahmoqligining chegarasi yo'q ekan (hech qo'pol so'zlarni ishlatmasdim, bu safar ma'zur tutasizlar). Yuqorida aytilgan Donald Trampning Meksikadan keladigan barcha tovarlarga bojlar oshiriladi degan xabariga "endi AQSh sotiladigan fentanil, giyohvand moddaning narxi oshadi" debdi. Elon Mask aytmoqchiki, agar fentanil narxi oshsa, AQShda unga kamroq talab bo'ladi va uni olib kelish qimmatlashadi. Nimaga ahmoqlik? Birinchidan, AQShga Meksikadan kirib kelyapti deb aytilayotgan fentanil bu norasmiy kontrabanda bo'lib kelayotgan bo'ladi. Rasmiy ravishda va rasmiy kanallar orqali giyohvand modda kirib kelmaydiku, to'g'rimi? Import bojlari esa tabiiyki kontrabanda, qora bozorda, ko'chadan kirib kelayotgan tovarlarga qo'yilmaydi. Shunga Meksikadan kelgan tovarlarga bojlar oshirilsin degan qarorda fentanil bo'lmaydi.

Ikkinchidan, faraz qilaylik Maskning gapi to'g'ri - ya'ni narx oshadi. Lekin, bu xabari bilan Mask berayotgan messedj bu "hurmatli, obunachilar, fentanilning narxi 20 yanvardan boshlab oshadi, shuning uchun unga hozirdan sarmoya kiritinglar"

Uchinchidan, faraz qilaylik Maskning gapi to'g'ri - ya'ni narx oshadi. Mana shu gapi bilan Elon Mask mening yuqoridagi postimga dalilni o'z qo'li bilan yozib bermoqda: import bojlari mahalliy bozorda iste'molchilar to'laydigan narxni oshiradi! Ya'ni, import boji iste'molchi bo'yniga tushadi. Shuni Mask tasdiqlab beribdi.

To'rtinchidan, AQShga fentanilni Meksika orqali kelayotgan immigrantlar emas, asosan AQSh fuqarolarining o'zi olib kiradi. Bu hukumat idorasi beradigan fakt. Lekin, saylovoldi va saylovdan keyingi narrativ esa teskarisi, qo'rqutuv orqali ovoz olish uchun faqat immigrantlar Meksikadan giyohvand modda tashishyapti deyiladi. Xuddi, Ogayo shtatida Gaitilik immigrantlar mahalliy aholining kuchuklari va mushuklarini tutib olib, qovurib yeyishmoqda deb aytilgan uydurma kabi.

Menga farqi yo'q edi, masalan qandaydir bir tadbirkorning yoki ijtimoiy tarmoqdagi bir foydalanuvchining xato gapiga, lekin bu hozirda dunyoda eng faol yangilik manbasidagi eng ko'p kuzatiladigan akkount va shu manbaning egasi tomonidan, va defakto Trampning maslahatchisi/donori/yordamchisi tomonidan yozilgan bo'lgani uchun e'tiborga molik.

@uzbekonomics

​​Ahmoqlik yoxud AQShda kutilayotgan keng ko'lamli deportatsiyalar va tariflarning iqtisodiyotga ta'siri haqida.
1-qism.

Donald Tramp iqtisodiy-siyosiy dasturining o'zagini ikkita narsa tashkil etadi: AQShga import bo'lib keladigan barcha tovarlarga tariflarni oshirish va AQShdan immigrantlarni (nelegal) keng ko'lamli deportatsiya qilish. Qolganlari ikkilamchi. Tramp mana shu dastur bilan 10 yillardan beri tanilgan va shu dastur bilan bu yil prezidentlik saylovida yutdi. Endi, Oq uyga qaytib kelganda shu va'da qilgan ishlarni amalga oshirishni boshlasa hayron bo'lishi kerak emas demoqchiman.

Bu ikkala qarorlarning oqibati iqtisodiyotga ayanchli bo'ladi. Agar iqtisodiyotga ziyon keltirmaylik, yoki iqtisodiy o'sishni ta'minlaylik degan niyat bo'lganda bu ahmoqona qarorlarga kelinmas edi. Chunki, bu nafrat, ksenofobiya va iqtisodiy saviyasizlikka asoslangan dastur iqtisodiyotga ziyon keltiradi. Agar to'liqligicha amalga oshira olsa, albatta.

Xullas, bugun D. Tramp (kutilganidek) prezident bo'lishi bilanoq birinchi qiladigan ishini e'lon qildi: Meksika va Kanadadan AQShga kiradigan istalgan tovarga 25 foizlik, Xitoydan keladigan tovarlarga esa qoʻshimcha 10 foizlik boj qoʻyishni talab qilar ekan. Rasmda uning e'loni, o'qib ko'ring.

Aytaylik, tariflar oshdi, ba'zi immigrantlar deportatsiya bo'ldi. Bu nima degani? Hamma narsaning narxi oshadi degani. Mutlaqo. Kanadadan keladigan gaz ham, Meksikadan keladigan mashina ham, Xitoydan keladigan cho'mich ham va eng muhimi AQShning o'zida yetishtiriladigan va yaratiladigan tovarlarning narxi ham, qurilayotgan uylarning narxi ham oshadi. Ba'zilari keskin oshadi. Ayniqsa qishloq xo'jalik tovarlarining. Nimaga? Butun AQShning qurulish sektorida ishlaydiganlarning 14 foizi, va qishloq xo'jaligida ishlaydiganlarning 13 foizi nelegallar. Shular deportatsiya qilindi deylik, faraz shundaki, bu muttaxam (MAGAchilarning so'zi, mening emas) nelegal immigrantlar oq amerikaliklarning ishlarini tortib qo'ymoqdalar. Lekin, bu mutlaqo xato gap. AQShda tug'ilgan amerikaliklarning ishsizlik darajasi tarixiy minimum, 3 foiz darajada. Ya'ni, ishsiz amerikalikning o'zi deyarli yo'q, ayniqsa shartli qurilishda g'isht tashish yoki tarvuzlarni polizdan terib Walmartga yetqazib berish uchun. Tramp va'da qilgan 10-15 million nelegal immigrantlarni deportatsiya qilinishi mehnat bozorida katta bo'shliqni yaratadi, shu nelegallarni ishlatayotgan ba'zi korxonalar (shu jumladan Trampga ovoz berganlari) ham kasod bo'ladi. Ba'zi, mahsulotlarga taqchillik paydo bo'ladi. Va, narxlar oshadi. Buni AQShdagi eng katta oziq-ovqatni sotadigan korxonalar ham, ishlab chiqaruvchilar ham aytib turibdi. Tramp tariflarni oshirgan daqiqadan boshlab biz qimmatlashgan tovarlarning xarajatini iste'molchilarga yo'naltiramiz deb.

Donald Trampga "5 yil oldin tuxumimiz narxi 2024 yildan ko'ra arzonroq edi" deb ovoz berganlarning ana o'sha tuxumi D. Tramp Oq uyga qaytganida qimmatlashsa qimmatlashadi lekin arzonlashmaydi. Tabriklayman.

@uzbekonomics

​​Aslida, hozirda kriptoning eng katta targ'ibotchisi (promouteri) bu Donald Tramp.

Uning orbitasida kripto sohasiga sarmoya qilgan, va shu sohadan kun ko'radigan badavlat donorlar bor. Esingizda bo'lsa, saylovoldi kampaniyasi arafasida Tramp kriptoni targ'ibot qilishni, o'zi ham qandaydir kripto tokenlarni sotishni boshlagandi. Bu yerda ikkita sabab bor edi: birinchisi kripto sanoati orqali donorlik pullarini yig'ish va ikkinchisi ovozlar. Kriptoga aralashib uni targ'ibot qilishi, UFC janglariga to'dalashib borishi orqali ham mana shu elektoratning bir qismini o'ziga jalb qilish edi deb o'ylayman.

Xullas, prezidentlik saylovida yutganidan beri bitkoyn narxi 40%ga ko'tarildi.

Menimcha, Trampning kelishi, Genslerning ketishi, moliya bozoridagi (bank sanoati ham, kripto ham) yengillashadigan regulyatsiya kutilmalari, natijasida Ponzi sxemalar, aldangan investorlar, g'ayritabiiy sxemada ishlaydigan instrumentlar ko'payadi.

@uzbekonomics