Oʻzbekistonlik

Birinchi rad etilmaydigan haqiqat. Harakatsiz maqsad 0 ga teng. Xuddi pishirilmagan xamirdek. Qorongʻulikda yonmayotgan shamdek. Batareykasi oʻtirib qolgan soatdek. Yoki oʻqilmagan kitob — ilm isrofidek. Menimcha, tushuntira oldim.

Ikkinchi rad etilmaydigan haqiqat — buni esa ustozimdan oʻrganganman: “If you fail to plan, you plan to fail”. Tasavvur qiling sizda 24 soat bor — 8 soatini uyquga, 5-6 soatini maktabga, oʻrtacha 3 soatini ovqatlanishga, 1 soatini transportatsiyaga, 1-2 soatini oila davrasida, 2-3 soatini repititorlarda, oʻzingiz uchun 2-3 soat vaqt qoladi va shuni ishlata bilish katta kuch va intizomni talab qiladi. Toki reja va masʼuliyat boʻlmas ekan, eshkaksiz kemada turgandek gap!

Lekin intizom hammasi ham emas... Nega? Oxirgi rad etilmaydigan haqiqat: “Tavakkal va Allohga ishonch”. Har bir narsani boshlashda, davom ettirishda, hattoki natijaga erishasizmi, erishmaysizmi, sizda umid va tavakkal bo‘lsin. Chunki xohlaydigan narsasi uchun inson barcha imkoniyatlarni ishga soladi, lekin natija har doim Allohning qo‘lida.

Tavakkal — sizni qo‘llab-quvvatlaydigan kuch. Reja tuzasiz, harakatni qilasiz, intizom bilan ishlaysiz, potensialingizga yetkazib tugatasiz. Qolgani esa Allohni qoʻlida va boriga rozi boʻlasiz. Hayot shunda osonroq. Oldin bu haqida yozgandim, “maqsadgacha boʻlgan masofani oʻzingiz oʻlchaysiz” deb.

Maqsadga erishishdan oldingi masofa sizning sahroi choʻlingiz va mevali bogʻingiz boʻlishi mumkin. “Yoki” demadim, ikkalasi ham boʻlishi mumkin. Qat’iyatli boʻlish. Tavakkal qilish. Gapirdingmi bajar! Resurs bormi? Foydalan. Nasib. Rizq Allohdan.

Borough of Manhattan Community College talabasi Saidamir Egamberdiyev

@uzbekistonlikuz

Bu narsa ochiq oydin, lekin ko‘pchilik noto‘g‘ri qiladi.

Dasturchi sifatida kuniga juda ko‘p qarorlar qabul qilamiz. Qanday qilib shu kodni yozish kerak, qanday qilib bu dokumentga o‘zgartirish kiritish kerak, qanday qilib bu loyihaning arxitekturasini yaratish kerak va hokazo.

Natijada bu qarorlar hamkasblarimiz bilan muhokamalarga olib keladi. Bu tabiiy holat. Siz o‘z fikringizni bildirasiz, ular esa o‘z fikrlarini bildiradi. Mana shu vaziyatda o‘zingizni fikringizni to‘g‘ri tarzda bildirish juda nozik masala.

O‘zingizni noto‘g‘ri ifodalasangiz yoki hamkasblaringiz sizning fikringizga qo‘shilmagani uchun jahlingiz chiqib ketsa, bu yaxshi bo‘lmagan natijalarga olib kelishi mumkin. 

Shuning uchun ham muhokama qilishning eng zo‘r usuli bu shaxsiy fikrdan ko‘ra ko‘proq “data” ga ya’ni aniq ma’lumotlarga asoslangan holda yuritish. Bildirayotgan fikringizni data orqali isbotlab bera olsangiz, shundagina rostdan ham sizning argumentlaringiz kuchli bo‘ladi. Hech kim sizdan xafa bo‘lish huquqiga ham ega bo‘lmaydi. Chunki sizning fikrlaringizni isbotlab beradigan dalillar mavjud.

Amazonda dasturiy ta'minot muhandisi Jahongir Rahmonov

@uzbekistonlikuz

Men bilgan muaffaqiyatli odamlarda ummiy bir odat bor. Ularning hammalari note-taking (eslatma yozib olish) qilishadi.

Kunlik yumushlar, kelajakka maqsadlar, bazida kelib qoladigan “aaa-ha” momentlar, ularni qiynayotgan ichki oʻylar va nimaiki miyani band ushlab tursa ular yozib qoʻyishadi. Bu oddiy telegramdagi saqlangan xabarlar, Notion, yoki maxsus ilovada boʻlishi mumkin.

Bundan asosiy maqsad oʻylarni tartiblash. Bir ishni diqqat bilan qilayotganingizda ikkinchi oʻy jarayoni yoki ish jarayoni fikringizga kelganda uni chekkaga vaqtingcha surib qoʻyish birinchi ishni oxirigacha tugatishga yordam beradi. Bu oʻz yoʻlida bizning miyamiz uchun qiyin va qimmatga tushadigan context switching’ni kamaytiradi.

Yana, note-taking sizga yaxshi gʻoyalarni vaqtincha “chotkiy” boʻlib koʻringan gʻoyalardan ajratib olishga yordam beradi. Men hamma gʻoyalarimni yozib boraman, 2-3 kun davomida qaytib “reassess” qilaman. Xuddi boshqa odamni fikrlariga baho berayotgandek. Koʻp holatda bu gʻoyalar foydasiz va oʻrinsiz boʻlib chiqadi. Ba’zida ular yaxshi gʻoya boʻlib chiqadi. Menga oʻsha vaqt sinovidan oʻtganlari muhim.

Sizning fikringiz qanday? Siz ham note-taking qilasizmi?

Vohid Karimov

@uzbekistonlikuz

Bir sportchimiz olimpiadada gʻolib boʻlib efirga chiqqanda shunchaki oʻz ona tilisi boʻlgan rus tilida gapirishni tanlaganda “Nimaga oʻzbekcha gapirmaydi! Oʻzbek-ku axir. Oʻzbekiston sportchisi-ku” deb ta'na qildik.

Boshqa bir sportchi esa dunyoning eng top klublaridan biriga oʻtib oʻzbekcha gapirganda esa “Ingliz tilini oʻrgan. Unga oʻxshab qiynalib yurma” degan mazmunda reklamalar chiqarib tashladik.

Ajoyib xalqmiz...

Musayev Qudratxoʻja

@uzbekistonlikuz

Yarim orzu qilib boʻlmaydi.

Akamning talabalik yillari yangi talaba boʻlganning ertasi kuni 40 kunlab paxta kutib turadigan vaqtlarga toʻgʻri kelgan. Ana shunday kunlar birida akamning oʻqituvchisi bilan boʻlgan suhbatini aytib bergani esimda turadi. Akamning “Paxtada rosa qiynalyapmiz” degan gapiga oʻqituvchisi “Yaqindagina shu kunlarni orzu qilib yurardingiz-ku” deb javob bergan ekan...

Rostdan ham biz odatda biror narsani orzu/tasavvur qilishda uning faqat yaxshi taraflari haqida oʻylaymiz. Oʻqishga kirishdan oldin kutubxonalarda darslar qilishni, doʻstlar bilan loyihalar qilishni, chim ustida kitob oʻqishni. Chet elga borishda safarlar qilishni, rasmlarga tushishni, yangi ajoyib odamlar bilan tanishishni. Oila qurishda birga maroqli vaqt oʻtkazishni, suhbatlar qurishni, bir-biringizga yordam berishni. Farzand haqida orzuda uning kulgularini, yangi narsalar oʻrganishini kuzatishni, chiroyli kiyimlarda yurishini. Yangi ishga kirgandan keyin yaxshi pul topishni, kuchli jamoa bilan birga ishlashni, ishdan tashqari qoʻshimcha loyihalar qilishni.

Albatta, bu inson tabiatiga xos tabiiy jarayon. Lekin orzu qilishda faqatgina yaxshi taraflarni oʻylab orzu qilish xuddi yarimta orzu qilishga oʻxshaydi. Akam menga aytib bergan yuqoridagi suhbat qaysidir ma'noda menga keyinchalik orzularimga erishganimdan keyingi qiyinchiliklardan depressiyaga tushmasdan oʻtishimga yordam bergan. Toshkentga birinchi marta kelib koʻchada qolib ketay deganimda, yotoqxona ololmay sarson boʻlib yurganimda, “Semestrni qanday yoparkanman?” deb oʻylab yurgan vaqtlarimda oʻzimga-oʻzim tez-tez “Yaqindagina shu kunlarni orzu qilib yurarding-ku” deb takrorlardim.

Hattoki hozir ham ishdagi, loyihalardagi yoki shaxsiy hayotdagi mana shunday qiyinchiliklar bilan deyarli har kuni kurashishga toʻgʻri keladi. Faqat hozir bu qiyinchiliklarni ham shunchaki orzularim bir qismi deb qarayman. Orzularimiz esa mana shular bilan toʻliq boʻlishini tushunaman. Shu sababli keyingi safar uzoq vaqt orzu qilib erishgan narsangizning nimasidir sizga yoqmasdan, u sabab qiynalib, siqilib va oʻzingizni qayerga qoʻyishni bilmay qolsangiz, siz ham oʻzingizga bir qator takrorlab oling

Yaqindagina shu kunlarni orzu qilib yurardingiz-ku.

Irlandiyadagi University College Cork magistr talabasi Musayev Qudratxoʻja

@uzbekistonlikuz

Yosh o‘tgani sari uyqum yomonlashyapti. Mana, qirqniyam urdim…

Atigi 5-6 yil avval ham betonday, toshday, ayiqday uxlardim. Hech qanaqa shovqin, to‘polon, baqir-chaqir uyg‘otolmasdi. 10—12 soatlab uxlardim dam olish kunlari. So‘nggi ikki yilda uyqum sezilarli yomonlashdi. Avvalo, tiq etgan tovushga uyg‘onib ketaman, kechasi tinchlikda ham bir necha marta uyg‘onaman, tongda uyqum pishmasidan uyg‘onib ketaman.

So‘nggi uch yildan beri uyqumni Olmasoat bilan monitoring qilib kelaman. Masalan, kechagi uyqum grafigiga koʻra, to‘qqiz soatdan ortiq uxlaganimga qaramasdan kuni bilan mudrab yurdim. Chunki tunda olti marta uyg‘onibman, tiniqib uxlamabman. Buning sabablaridan biri qorin ochmasdan uxlash bo‘ldi. Kecha Umida chuchvara qilgan ekan, bir kosasini urib olgandim.

So‘nggi bir necha oyda o‘zim uchun quyidagi qoidalarni joriy qildim:

— Eng uzog‘i kechki soat 7gacha ovqat yeb bo‘lish. Undan keyin hech narsa yemaslik (mayda-chuyda, chips, pista va hokazolardan tiyilish qiyin bo‘ldi);
— Kechki ovqatni to‘yib yemaslik, me'yorni bilish;
— Kechki soat 7dan keyin hech narsa, hatto suv ham ichmaslik. Chanqaganda og‘izni ho‘llab olish mumkin;
— Iloji boricha bir paytda yotish. So‘nggi paytlarda kechki 10lar atrofida yotyapman.
— Xona haroratini 20 daraja atrofida saqlash. Eshikni ochib yotish (toza havo aylanishi uchun).

Mana shu qoidalar uyquni sal yaxshiladi, ammo avvalgi holatga qaytara olgani yo‘q. Endi bularga muntazam sport bilan, kuniga kamida 30 minut shug‘ullanishni qo‘shishim kerak.

Ushbu postni qirqdan oshgan do‘stlaringizga yuborib qo‘ying.

Farhod Fayzullaev, Kanada

@uzbekistonlikuz

Boshqa bir olamlarda boshqa bir Asalkhonlar yashaydi. Kurashadigan, erkin, xohlagan ishini qiladigan, xohlaganini kiyadigan va ularning oilasi insonlar nima deyishiga tupurgan boshqa Asalkhonlar.

Hayotini oʻzi xohlagan ishlarga sarflagan va har doim atrofdan yordam olgan. Sharmanda boʻlishidan, xato qilishidan, uyatga qoʻyishidan qoʻrqmagan boshqa bir Asalkhonlar.

Bu olamdagi Asalkhon esa barcha stereotiplarni yelkasiga qoʻyib, faqat yashab qolish uchun harakat qiladi. Uning na bir erki va na birini tanlash huquqi bor. Uning mustahkam bir mentaliteti va hech sindirolmagan stereotiplarga toʻla bir hayoti bor…

Asalkhon Otakhonova

@uzbekistonlikuz

Universitetlarimizdagi diplom ilova shaklini oʻzgartirish kerak. Har safar eng qiynaydigan hujjatlardan biri shu. Joy qarzga olingandek bitta A4 qogʻozga bir dunyo ma'lumotni 2-3 xil tilda yozib tashlangan. Ochgan odam nimadirni tushunaman deguncha sochi oqarib ketadi.

Jahon standartidagi hujjatda baholar semestrlarga boʻlingan holda, tartibli va oʻqishga oson tarzda berilishi kerak va diplomsiz ham asl hujjat sifatida qaralashi shart. Hujjatning hozirgi holati bilan umuman chetga topshirishni tavsiya qilmayman. Eng kamida chiroyli qilib tarjima qildirib olish kerak. 2-3 kun vaqt va ozroq mablagʻ ketadi.

“Ingliz tilida ham ma'lumot borku” deb topshirib yuboravermang. Hatto shu ilovani deb hujjatlar qabul boʻlmagan holatlarni ko'rdim. Oʻzingizning emas sizning hujjatlaringizni koʻrib chiqadigan odam ishini osonlashtirish haqida oʻylang!

Irlandiyadagi University College Cork magistr talabasi Musayev Qudratxoʻja

@uzbekistonlikuz

2023-yilda Turkiyadan delegatsiya kelgan payti Samsung yoki Iphone sovgʻa qilishimiz mumkinligini bildirgan edik. Kompaniya hisobidan. Ammo ular rad etishgan edi.

Keyin, men nima sababdan olmadingiz? deganimda ular: Turkiyada telefonga solinadigan boj soligʻi juda qimmat. Deyarli xuddi oʻsha telefon summasi 2 barobarga aylanar edi degandi. Men boʻlsam, bu kabi qonunni qaysi “aqlli” chiqargan ekan deb hayron qolgan edim.

Yaqin kunlarda amin boʻlyapmanki, bu kabi aqllilar oʻzimizda ham bor ekan. Havo uchun soliq solinishi qoldi xolos.

Elyor Nurdinov, Koreya

@uzbekistonlikuz

Teskari madaniy shokka tushgan doʻstimga xat

Chetda oʻqib keyin Oʻzbekistonga qaytgan, qadrdonim. Siz hozir katta ehtimol bilan teskari madaniy shokni boshingizdan oʻtkazyapsiz. Oʻzingiz tugʻilib oʻsgan yurt, odamlar endi sizga begonadek. Yana oʻsha olislarga qaytgingiz kelib yuribdi.

Sizni tushunaman. Umuman boshqa muhitda uzoq vaqt yashab, keyin yana oldingi muhitga qaytish rostdan ham qiyin. Ayniqsa, hamma narsa sizga qarshidek, hamma sizni muhokama qilayotgandek, odamlarning sizdan koʻra muhimroq ishi yoʻqdek boʻlib turgan muhitga. Lekin bu tarzda davom etsangiz, oʻzingizni yeb bitirishdan uyogʻiga oʻtmaysiz. Shuning uchun men sizga bu vaziyatdan yengil chiqish uchun kichik sirni aytmoqchiman: Siz ham atrofingizdagilarni muhokama qilish oʻrniga, vaziyatdan rohat oling!

Atrofdagi yuzlab odamlar birdaniga oʻzgarib sizni tushunishlarini kutish bu holatda qilish mumkin boʻlgan eng ahmoqona ish. Bundan tashqari bu yerda hisobga olish kerak bir muhim jihat bor. Dunyoqarashini kengaytirish, boshqalarni tushuna olish va ularning qarash va fikrlarini qabul qila olish chetga borib kelgan odamning, ya'ni sizning vazifangiz. Ularniki emas!

Oʻzi aslida shuning uchun ham chetga chiqqandingiz-ku, esingizdami? Oʻz xatlaringizda turli madaniyatlarni koʻrmoqchi, ular bilan fikr almashmoqchi va ularni tushunishni xohlashingiz haqida va'dalar bergandingiz. Men esa sizga shunchaki turli madaniyatlar faqatgina sizga yoqadigan va sizning qarashlaringiz bilan mos keladigan chetdagi madaniyatlardan iborat emasligi, tushunish eng avvalo oʻzingizning yon-atrofingizdan boshlanishi kerakligini eslatib yubormoqchiman.

Shunday ekan atrofingizdagilarga oʻz qarashlaringizni singdirishga urinishni toʻxtatib, ularni tushunishga, nima uchun shunday vaziyat kelib chiqqanini oʻrganishga va eng asosiysi har qanday vaziyatdan rohat olishga harakat qiling. Atrofingizdagilarni chinakamiga tushunishni oʻrgangan paytingizdagina ular ham sizni qabul qilishni boshlashlari mumkin.

Hurmat bilan,
doʻstingiz Qudratxoʻja Musayev

@uzbekistonlikuz

80 ga kirgan bir bemor nolib qoldi. Vaqt juda tez oʻtyapti deydi. Bugun 21 yilga qamalgan qotil bilan suhbatlashdim. Qamoqdagi hayoti haqida biroz soʻradim. Qiziq javob berdi. Vaqt juda tez oʻtadi deydi. Sizda ham vaqt tez oʻtayotgandek hissi bor boʻlishi mumkin. Kecha oʻtgan hafta yoki oy juda tez oʻtib ketgandek. Kimdir bizdan shu vaqtimizni qanday oʻtganini soʻrasa aniq javobimiz yoʻq. Bularning sababi hayotimizning har kuni bir xil, ya’ni monoton hayot. Ertaman turish, ishga yoki oʻqishga borish, bir xil odamlar, bir xil dardlar, bir xil suhbat va gʻiybatlar.

Yangi tajribalarga erishishga harakat qiladigan, yangi gʻoyalar haqida oʻylab yashaydiganlar kam atrofimizda. Bolalikda vaqt juda sekin oʻtgandek boʻladi. Sababi hamma narsa yangi. Bola har kuni hayotida yangi narsalarga duch keladi va xotiralar quradi. Katta boʻlganimizda esa vaqt juda tez oʻtadi. Sababi kunimizda yangilik yoʻq. Bir xillikdan iborat. Bir xillik vaqt tez oʻtishi asosiy sababi. Oʻtgan yili Azamat bilan 3 kunga velosayohatga chiqqan edik. Norvegiyadagi Dovre togʻi atrofini aylandik. Azamat uchun birinchi marta boʻlgan tajriba edi u. 3-kun yakunida “Aka xuddi bir oy vaqt oʻtgandek his qilyapman” degan edi. Haligacha eslaymiz. Zoʻr xotiralar qolgan.

Vaqtni tez oʻtmasligini ta’minlash uchun nima qilish kerak? Hayotni sekin oʻtishi va yangi tajribalar koʻp boʻlishiga harakat qilish kerak. Odam boy yashashi uchun puldor boʻlishi shart emas.

Boy xotiralar orqali ham inson boylikka erishadi. Nima qilish kerak?
- monoton kunlar zerikarli hayot garovi. Undan imkon qadar voz kechish kerak
- turli xil yangi tajribalarni qilib koʻrish kerak
- sayohat qilish kerak
- yangi tajriba va sayohatlarni imkon qadar hujjatlashtirib borish kerak, jurnalga yozib borish, video yoki rasm shaklida tasvirga olish kerak
- oʻtmishni eslash, ikki marta yashash imkonini beradi
- nostalgiya stresga qarshi yaxshi davo
- nostalgiya = yaxshi xotiralar - ogʻriqli damlar
- xotiralarni hikoyalarga aylantirish kerak. Hayotimiz bir hikoya. U mazmunli boʻlishi muhim.

Bularni amalga oshirish eng yaxshi, arzon va sogʻlom yoʻli bu sekin sayohat qilish. Tabiatga sayohat qilish eng arzon usullardan biri. Velosayohat ham yaxshi variant. Qiziq jihati shuki bu guruhdagi 90% odamda ana shularni qilish imkoniyati albatta bor, ammo qiluvchilar 10% boʻlsa ham katta gap. Nega unday? Sababi komfortdan chiqqimiz kelmaydi. Hammamiz yaxshi tabiat doʻppi otsa yetadigan masofada yashaymiz. Norvegiyada mingtacha oʻzbek bor. Tabiat aylangani chiqadigani esa barmoq bilan sanoqli. Vatanda ham shunday. Juda borsa 2 soatlik yoʻl yurib juda zoʻr tabiatli joylarga borsa boʻladi. Puli ham qimmat emas aslida. Mayli vaqt yoʻqdir, pul yoʻqdir. Koʻcha borku, dala borku. Hech boʻlmasa koʻchaga chiqib yugurish mumkinku.

Biz odatda nima qilamiz, biz choyxona variantini tanlaymiz. Biz nima qilamiz, uy quramiz, mashinani zoʻrini olishga harakat qilamiz. Bular uchun esa umrimizni sotamiz. Umrni sotsak ham insofni sotmay qolsak biz eng katta natijaga erishgan his qilamiz oʻzimizni. Aslida ikkisini ham sotmaslik kerak. Yugurish kerak desang, “eee qoʻysangchi, reels koʻryappan” degan javob beradi miya. Dangasalik bu hayot dushmani. Yashashdan maqsad komfort emas. Komfort insonni ojiz, nimjon qiladi, qiyinchiliklarga tayyor boʻlmasligini kafolatlaydi. Qanchalik koʻp komfortda oʻtirsak har qanday mayda qiyinchilik ham chidab boʻlmasdek tuyuladi.

Yumshoq kursidan turish qiyinroq.

Bek Olimjon, Norvegiya

@uzbekistonlikuz