therealniyozov


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Politics


Javohir Niyozov
Iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy mavzularda o‘z qarashlarim va fikrlarimni berib boraman.
Aloqa uchun: @FabriziouzbBot
©️ Kanaldan ma‘lumot olganda manbani keltirib o‘tishingizni so‘raymiz.

Related channels  |  Similar channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Politics
Statistics
Posts filter


Forward from: LEGIST
Oila kodeksi, 229-modda.

@LEGISTUZ

338 0 11 10 23

Bolsheviklar neoreaksioner bo'lishganmi?

Neoreaksionerlik — bu amerikalik bloger Kertis Yarvin tomonidan ishlab chiqilgan o‘ng mafkura bo‘lib, bugungi kunda AQSh siyosatida tobora ko‘proq muhokama qilinmoqda. Ba’zi konservatorlar bu g‘oyaga qiziqib, uni qo‘llab-quvvatlasa, liberallar uni Tramp siyosatini tushuntirish uchun ishlatadi.
Yarvinning asosiy tanqid nishoni zamonaviy demokratiyalar. Ularni samarasiz va sotsializm tomon og‘ib borayotgan tuzum sifatida ko‘radi. Uningcha, saylovchilar doim johil, siyosatchilar esa sotqin. Shu sababli Yarvin demokratiyadan voz kechib, eski tartibga — monarxiyaga qaytishni taklif qiladi. Lekin bu an’anaviy qirollik hokimiyati emas, balki zamonaviy kapitalistik kompaniya prinsipiga asoslangan davlat bo‘ladi. Ya’ni, davlat — bu korporatsiya, uning aksiyadorlar kengashi esa yirik mulkdorlardan iborat bo‘lib, ular monarxni — kompaniya direktoriga o‘xshash boshqaruvchini tayinlaydi.

Davlatni korporatsiya shakliga o‘tkazish g‘oyasi faqat neoreaksionerlarga xos emas. Qizig‘i shundaki, bu fikr tamomila teskari qarashlarga ega bo‘lgan—bolsheviklar orasida ham mashhur edi. Kommunistlar uchun kapitalistik firma nimasi bilan jozibali edi?
Bunga javob oddiy—bolsheviklarga korporativ tuzumning avtoritar va ierarxik tabiati yoqardi. Falsafa doktori Jerald Hausning fikricha, bozor iqtisodiyoti va korporatsiya logikasi o‘rtasida katta farq bor. Bozorda ishlab chiqaruvchi va iste’molchilar o‘zaro kelishuv asosida harakat qiladi. Ishlab chiqaruvchining daromadi mijozlarning ehtiyojini qondira olishiga bog‘liq. Korporatsiyada esa hamma narsa direktorga bo‘ysunadi: u vazifalarni taqsimlaydi, topshiriqlar beradi va umumiy jarayonni boshqaradi.
Hausga ko‘ra, korporativ qadriyatlar bozor qadriyatlariga qarama-qarshi. Bozorda erkinlik, shartnomalar va foydaga asoslangan talab ustuvor bo‘lsa, korporatsiyada rahbarga bo‘ysunish, jamoaviy ish va yuqoridan pastga buyruqlar asosiy tamoyillar hisoblanadi.

Kapitalistik firmalardagi bu boshqaruv uslubi sovet kommunistlariga juda yoqardi. Direktor bitta korxonani rejalashtirganidek, ular butun mamlakatni rejalashtirishni xohlashgan. Ular kapitalizmdagi "bozor xaosidan" nafratlanishgan, lekin ierarxik korporatsiyani yoqtirishgan. Shu bois ularni butun davlat boshqaruviga joriy qilishni maqsad qilishgan. Buxarin va Preobrajenskiy o‘zlarining Kommunizm alifbosi kitobida shunday yozishgan:
"Agar barcha fabrikalar, zavodlar, qishloq xo‘jaligi bitta katta artel sifatida ishlasa, demak, hamma narsa oldindan hisoblab chiqilishi kerak: qaysi sohalarga nechta ishchi kerak, qanday mahsulotlar va qancha ishlab chiqarish lozim, texnika qayerga yo‘naltirilishi kerak—bularning barchasi rejalashtirilishi va boshqarilishi shart. Umumiy reja va rahbarlarsiz, aniq hisob-kitoblarsiz hech qanday tashkilot bo‘lishi mumkin emas. Kommunistik tizimda bu reja mavjud bo‘ladi".
Xuddi bolsheviklar singari, neoreaksionerlar ham "samarali menejer" hokimiyatini erkinlik, raqobat va tabiiy tartibdan ustun qo‘yishadi. Ular bizga sovetcha korporativ avtoritarizmning o‘xshash versiyasini o‘tkazishmoqchi, faqat uni o‘ng mafkuraga xos bezaklar bilan o‘rab olishgan — biroz ko‘proq bozor elementlari va monarxik estetika. Monarx o‘rniga bosh kotib, siyosiy byuro o‘rniga aksiyadorlar kengashi.

@therealniyozov


Forward from: Martin Eden
Martin Eden 02.pdf
3.4Mb
Jurnalning yangi soni chiqdi. Oʻqing, fiklaringizni yozing va doʻstlaringiz bilan ulashing.

“Martin Eden” — iqtisodiyot, siyosat va ijtimoiy masalalarga bag‘ishlangan jurnal bo‘lib, erkin bozor, shaffof boshqaruv va mantiqiy tahlil tamoyillariga asoslanadi. Tafakkur va g‘oyalar olamidagi muhim asarlarning tarjimalari hamda mustaqil tadqiqotlar orqali ilmiy va falsafiy tafakkurni rivojlantirishga xizmat qiladi degan umiddaman.


Jurnalni oʻqib, undagi maqola va tarjima asarlar toʻgʻrisidagi fikr va mulohazalaringizni izohlarda yozishingiz mumkin. Agar loyiha davom etishiga hissa qoʻshmoqchi boʻlsangiz, quyidagi link orqali donat qiling va jurnal ijodkorlarini qoʻllab quvvatlang!

https://tirikchilik.uz/martineden
_______________________
@economist_Martin


Dunyo bugungi kunda global reaksiya davrining faol bosqichiga kirdi. Bu jarayonning ildizi 2007-yilda Vladimir Putinning Myunxendagi xavfsizlik konferensiyasidagi nutqiga borib taqaladi. Aynan shu paytda xalqaro maydonda G‘arbning liberal demokratik qadriyatlari va globalizatsiya siyosatiga qarshi ilk ochiq norozilik bildirildi. Ushbu reaksiya jarayoni 2016-yilda Donald Trampning AQSh prezidenti etib saylanishi bilan sezilarli darajada kuchaydi, 2025-yilda esa u hokimiyatga qaytishi reaksiyaning to‘liq shakllangan bosqichga o‘tishini anglatadi.

1990-yillarda boshlangan globalizatsiya jarayoni dunyoda liberal qadriyatlarning kengayishiga olib keldi. Ammo oxirgi o‘n yilliklarda ayrim davlatlar va jamiyatlar ushbu yo‘nalishga qarshi turib, ortga qaytishni afzal ko‘rmoqda. Buning asosiy sababi millatchilik va realpolitik tamoyillarining qayta tiklanishidir. Bugungi dunyo hozirga kelib, aynan ushbu jarayonning eng muhim bosqichiga kirganini ko‘rish mumkin.

Siyosiy tarix shuni ko‘rsatadiki, har qanday dominant ideologiya muqarrar ravishda unga qarshi reaksiya keltirib chiqaradi. XX asrda inqilobiy g‘oyalar qanday qarama-qarshi kuchlarni yuzaga chiqargan bo‘lsa, bugungi dunyoda ham liberal demokratik tartibga nisbatan reaksion harakatlar shakllanmoqda. Bu jarayonning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• Reaksiya konstruktiv emas, balki destruktiv xususiyatga ega

Asosiy maqsad yangi siyosiy tizim yaratish emas, balki mavjud global tartibotga qarshi chiqish, uni zaiflashtirish yoki yo‘q qilishdir. Shu bois reaksiya tarafdorlari yangi dunyo barpo etish o‘rniga eski tartibotni tiklash yoki globalizatsiya jarayonini sekinlashtirishni afzal ko‘rmoqda.

• Putin va Tramp reaksiyaning sababi emas, balki natijasi.

Ularning rahbarlikka kelishi jamiyatlarda allaqachon shakllanib bo‘lgan tendensiyalarning sirtga chiqishidan dalolat beradi. Tramp va Putin bo‘lmagan taqdirda ham, ushbu jarayon boshqa yetakchilar bilan davom etgan bo‘lardi.

• Reaksiya natijasida yangi normal holat yuzaga kelishi mumkin.

Siyosiy reaksiyalar doimiy emas va ular yangi siyosiy paradigmalar shakllanishi uchun sharoit yaratishi mumkin. Tramp va unga o‘xshash yetakchilarning siyosati liberal g‘oyalarning cheklanishiga olib kelsa ham, kelajakda bunday qarashlarga qarshi yangi yondashuvlar shakllanishi ehtimoli yuqori.

Reaksiya jarayoni uzoq davom etishi mumkin, chunki bunday jarayonlar ko‘pincha bir necha avlodga cho‘ziladi. Ammo Sergey Kapitsaning nazariyasiga ko‘ra, zamonaviy dunyoda tarixiy jarayonlar ancha tez kechadi. Bu shuni anglatadiki, reaksiya o‘z cho‘qqisiga tezroq yetishi va undan keyin yangi normal holat shakllanishi ehtimoli yuqori.
Reaksiyaning tugashi uchun ikki asosiy ssenariy mavjud:

• Agar reaktsiya o‘zining barcha resurslarini sarflab bo‘lsa, u tabiiy ravishda o‘z-o‘zidan yo‘qoladi.

• Agar unga qarshi yangi siyosiy va ijtimoiy harakat shakllansa, reaksiya davri kutilganidan tezroq yakunlanishi mumkin.

Ushbu reaktsiya liberal g‘oyalarning pasayishiga olib kelayotgan bo‘lsa-da, uzoq muddatli nuqtayi nazardan, aynan shu jarayon keyinchalik yangi siyosiy paradigmaga o‘tish uchun zamin yaratishi mumkin. Shu bois, kelajakdagi yangi normalizatsiya aynan ushbu reaksiyaga berilgan javob sifatida shakllanadi.

@therealniyozov


Bugun sizga turli yoʻnalishdagi foydali kanallarni tavsiya qilaman.

@nota_bene1 - shunchaki yaxshi kanal

@Uzbekchilik17 - Asosan kayfiyatni ko‘taruvchi kontent

@blogdilshoda - Xalqaro va O'zbekistondagi grantlarni yutmoqchilar uchun maxsus kanal

@Economics_ITE - Iqtisod va marketingga oid ma'lumotlar, fikrlar hamda sohaga aloqador boʻlmagan qiziq ma’lumotlar

@engengeng888 - eng zo'r ma'lumotlar - hammasi faqat obunachilar uchun

@Azizbekh17mem - Ijtimoiy, siyosiy muammolar kulgu orqali olib chiqiladi

@Kinovat - Kino olami haqida barchasi

@sharqshunos_tarixchi -
Tarix | Siyosat | Madaniyat. Yaponiyadan Ispaniyagacha. Sharq xalqalari boʻyicha ilmiy ommabop resurslar yig‘indisi

@bilimdon_zakovatchi - Yangi faktlar, savollar, zakovat haqida va xullas ideal kanal

@legal_mind — sarkazm, yumor va xalq tushunadigan tilda huquqiy fikrlar

@economist_martin - iqtisodiyot, siyosat, jamiyat hamda hayotimizdagi oʻzgarishlar haqida

@santuagaraoflibrary - falsafaning bugungi kunga evrilishi va uning kelajakka ta'siri xususida

@korinmas_qol - ijtimoiy-iqtisodiy mavzularda tahlil hamda AQSHdagi ta’lim va hayot haqida

@therealniyozov - siyosat maydoni shaxsiy qarash va tahlillarda

@ZakovArt - tasviriy sanʼat: rassomlar va kartinalar

@jahon_statistikalar – statistikalar, raqamlar va faktlar olami

@Fan_choyxonasi - Fan haqida, osh kelgunicha

@req404 - Sun’iy intellekt, startaplar, iqtisodiyot va biroz falsafa

Barcha kanallarni bitta havolaga toʻpladik, u orqali istalganiga yoki barchasiga obuna boʻlishingiz mumkin.

Marhamat havolaga!


Merostakratiya – nega meros mehnatdan muhimroq bo‘lib bormoqda?

The Economist nashriga ko‘ra, bugungi kunda G‘arb mamlakatlarida kapital ko‘proq meros orqali o‘tmoqda va bu merostakratiya – moliyaviy muvaffaqiyat mehnatga emas, balki tug‘ilgan oilaga bog‘liq bo‘lgan jamiyatni shakllantirmoqda. 2010-yillarning oxiriga kelib, merosning umumiy qiymati YaIMning 10 foiziga yetdi. Bu XX asrning ikkinchi yarmiga nisbatan ancha yuqori bo‘lib, asta-sekin XX asr boshidagi ko‘rsatkichlarga yaqinlashmoqda. 2025-yilda esa boy mamlakatlarda meros sifatida 6 trillion dollar qoldirilishi kutilmoqda.

Nega bunday bo‘lmoqda?

The Economist bu jarayonning uchta asosiy sababini keltirib o‘tgan:

• Aktivlar narxining o‘sishi. Ayniqsa, ko‘chmas mulkning qimmatlashuvi katta rol o‘ynamoqda. Hukumat tartibga solish choralarini kuchaytirgani sababli taklif cheklangan, natijada uy-joy narxlari tez o‘smoqda. Masalan, Britaniyada aholiga tegishli uy-joylarning umumiy qiymati 1990-yillar o‘rtalarida 1 trillion funt sterling bo‘lgan bo‘lsa, hozirda 7 trillion funtga yetgan.

• Demografik omillar. "Bebibumerlar" avlodi katta boylik to‘pladi va endi uni meros sifatida qoldirmoqda. Masalan, AQShda 65 yoshdan oshgan kishilar mamlakat boyligining 50 foiziga (82 trillion dollar) egalik qiladi.

• Iqtisodiy o‘sishning sekinlashishi. So‘nggi yillarda rivojlangan davlatlarda iqtisodiy o‘sish pasaydi. YaIM o‘sishi qanchalik sust bo‘lsa, jamiyatda avval to‘plangan boylik shunchalik muhim ahamiyat kasb etadi. Masalan, iqtisodiy o‘sish yuqori bo‘lgan Irlandiyada merosning roli unchalik katta emas, lekin Germaniya va Italiyada u ancha sezilarli.

Bugungi iqtisodiyot tobora XIX asr realizm adabiyotiga o‘xshab bormoqda: bu yerda muvaffaqiyat mehnat yoki iste’dodga emas, balki qaysi oilada tug‘ilganingiz yoki kim bilan turmush qurganingizga bog‘liq.

Nima qilish kerak?

• Meros soliqlari. So‘nggi o‘n yilliklarda ko‘plab mamlakatlarda meros soliqlari kamaytirildi yoki butunlay bekor qilindi. The Economist adolatli soliq tizimi yirik boyliklarning bir qismini qayta taqsimlashga yordam berishi va jamiyatning meros kapitaliga qaramligini kamaytirishi mumkinligini ta’kidlaydi.

• Iqtisodiy o‘sishga e’tibor qaratish. Rivojlangan davlatlar iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish siyosatiga rioya qilishi lozim, bunda muhim omillardan biri ortiqcha tartibga solishlarni kamaytirishdir. Bozor iqtisodiyotiga ortiqcha cheklovlar qo‘yilishi o‘sishni susaytiradi, iqtisodiyot sekinlashganda esa mehnat emas, balki oldindan to‘plangan kapital muhimroq bo‘lib qoladi.

Ko‘pchilik bozor iqtisodiyotini adolatsiz deb hisoblaydi. Biroq, faylasuf Jon Tomasi Free Market Fairness (Bozor iqtisodiyotining adolati) kitobida aksini isbotlaydi: bozor iqtisodiy o‘sish yaratadi va bu eng kam daromadli qatlamlar uchun ham foydali bo‘ladi. Irlandiya misoli buni tasdiqlaydi.

@therealniyozov


Bo‘lib o‘tgan voqea Putin uchun jiddiy imij muammosini keltirib chiqarmoqda, ayniqsa uning asosiy elektorati oldida. Trampga qattiq qarshilik ko‘rsatayotgan Zelenskiy fonida Rossiya prezidenti hozirda ko‘rsatayotgan AQSh yetakchisiga bo‘lgan qat’iy iltifotli munosabati, mamlakatning tabiiy boyliklarini amerikaliklarga topshirib yuborishi uyatli ko‘rinadi. "Qara, anavi la‘nati ukrain kimsan Trampga qanday qarshilik ko'rsatmoqda, bizniki esa hammasini bir zumda berib yubordi", deydi g'azablangan vatanparvar Ivan sherigiga va u haq.

Putin hozir g'olibdek ko‘rinmoqda, ammo bu g'alabadan qandaydir yomon hid anqib turibdi.

@therealniyozov


Zelenskiy mazmun jihatidan to‘g‘ri, lekin uslub jihatidan noto‘g‘ri edi. Qarshisida qanday narsistlar o‘tirganini bilar, shunga yarasha o‘zini tutishi kerak edi: o'z pozitsiyangizda turing, lekin tabassum qiling, boshingizni qimirlatib, qo'llab-quvvatlagani uchun AQShga minnatdorchilik bildiring. Tramp yoki Vensga emas, aynan AQShga. Buni suhbatdoshlaringizning bosimi ostida emas, balki tashabbusni o'z bo‘yningizga olishingiz muhim edi.

Zelenskiyning savollarining yarmi mazmunli xarakterga ega emas edi. Masalan, nima uchun Rossiya Amerikaga bevosita xavf solayotganini ta’kidlashda davom etaverdi? Bu haqiqat bo‘lsada, Amerika xavfsizligiga g'amxo'rlik qilish Ukraina prezidentining emas, AQSh prezidentining vakolatidir, shuning uchun ukrain uchun bu qismda amerikalikka ma'ruza qilish uning mutaxassisligi bo'lmagan narsaga aralashish kabidir. Bu Bayden bilan ishlagan bo'lardi, ammo Tramp bilan emas.

Ehtimol, muzokaralar boshlanguncha AQSh ma’muriyati Ukrainani "tashlab ketish" haqida allaqachon qaror qilib bo‘lgan edi. Lekin nega bu ishni ularga osonlashtirish kerak edi? Nima uchun ularga rasmiy sabab berildi?

Ha, umuman olganda, Zelenskiy o‘zini yaxshi ko‘rsatdi, lekin amerikaliklar uchun emas. Vaholanki, u aynan ularga yoqishga harakat qilishi kerak edi.

@therealniyozov


Tenglik paradoksi

Germaniyada o‘tgan saylovlar haqida o‘qiyotib, qiziqarli grafikga duch keldim. 2010-yillarning boshidan boshlab nemis yosh ayollari erkaklarga qaraganda ancha chap tarafga og‘a boshlagan. Aslida, bu butun dunyoda kuzatilayotgan hodisa. O‘xshash raqamlarni aksariyat G‘arb demokratik davlatlarida ham ko‘rish mumkin.

Bu tendensiyani psixologiyadan izohlovchi yaxshi tushuncha bor. Psixologlar buni gender tengligi paradoksi deb ataydi: jamiyatda erkaklar va ayollar o‘rtasida tenglik oshgani sari, ularning xatti-harakatlaridagi farqlar yanada yaqqol ko‘zga tashlanadi. Bu farqlar kasb tanlash, shaxsiy xususiyatlar, jinsiy munosabatlar va boshqa ko‘plab sohalarda namoyon bo‘ladi.

Bu paradoksning sababi oddiy — biz tabiatan farqli odamlarmiz. Patriarxal jamiyatlarda ayollar erkaklarga xos xususiyatlarni o‘zlashtirishga majbur bo‘ladi. Jamiyat yanada teng huquqli bo‘lgach, ayollar o‘z istaklariga ko‘ra yashash imkoniga ega bo‘ladi. Natijada, erkaklar va ayollar o‘rtasidagi tafovutlar yanada ravshanlashadi.

Aynan shu narsa G‘arbda erkaklar va ayollarning siyosiy qarashlaridagi tafovutni tushuntirib beradi. Chunki bu davlatlar dunyodagi eng teng huquqli mamlakatlar hisoblanadi. Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki: mamlakat qanchalik boy va tenglikka asoslangan bo‘lsa, erkaklar va ayollar o‘rtasidagi axloqiy qarashlardagi tafovut shunchalik katta bo‘ladi. AQShda o‘tkazilgan so‘rovlar shuni tasdiqlaydiki, ayollar va erkaklar abort, ijtimoiy taqsimot, yadro quroli va harbiy siyosat kabi masalalarda turlicha qarashlarga ega.

Ayollarga shunchaki so‘l taraf siyosati ko‘proq yoqadi va hech kim ularni boshqacha ovoz berishga majburlay olmaydi.

@therealniyozov


Leninning vafotidan sal oldin yozilgan mashhur "Syezdga maktub"ida u safdoshlariga Stalinni lavozimidan chetlatishni taklif qilgan edi:

"Stalin juda qo‘pol, bu kamchilik biz kommunistlar orasida muloqot qilayotganimizda unchalik sezilmasa ham, bosh kotib lavozimida butunlay chidab bo‘lmas darajaga chiqadi. Shuning uchun men safdoshlarimga Stalin o‘rniga boshqa bir odamni qo‘yish yo‘llarini o‘ylab ko‘rishni taklif qilaman. Bu odam barcha jihatdan Stalin bilan deyarli teng bo‘lishi, ammo undan bir muhim jihati bilan ustun turishi kerak: sabrliroq, sadoqatliroq, xushmuomalaliroq va safdoshlariga nisbatan e'tiborliroq bo‘lishi lozim, injiqligi kamroq bo‘lishi kerak va hokazo."

Trampga yaqin manba Axios nashri va Tramp atrofidagi manbalari, masalan, Vens va Kellogg Trampning Zelenskiyga nisbatan noroziligining asosiy sababi – uning hissiyotlari ekanligini ochiqcha aytishdi. Go‘yoki, Zelenskiy AQSh prezidentiga e'tiroz bildirishga qanday haddi sig‘di, ayniqsa, buni ochiq omma oldida aytishi umuman chidab bo‘lmas ish!

Trampning bu vaziyatdagi harakati menga Lenin Stalinni tavsiflagan holatni eslatdi. Juda o‘xshash.

O‘sha paytda syezd delegatlari Leninni eshitmadi, natijada mamlakat ularning jur’atsizligi uchun uzoq yillar tovon to‘ladi.

@therealniyozov


Maskdan ortda qolmaslik uchun Tramp tarafdorlarining asosiy mafkurachilaridan biri bo‘lgan Bannon ham yaqinda natsistcha salom bilan chiqish qildi. Bu voqea konservativ kuchlar qurultoyida sodir bo‘ldi, unda fransuz millatchi partiyasi – Milliy birlashma rahbari, Marin Le Penning vorisi Jordan Bardella ham ishtirok etayotgan edi.

Amerikalik siyosatchining bu harakatini ko‘rgan Bardella tadbirda qatnashishdan bosh tortdi va o‘z nutqini bekor qildi.

Isterik kayfiyatdagi trampizm hattoki o‘zining ehtimoliy mafkuraviy ittifoqchilari uchun ham ortiqcha bo‘lib bormoqda.

@therealniyozov


Forward from: LEGIST
Mashkani aldasa nima bo‘ladi?

Bittasi sizdan pul olib, vaqtida qaytarmay qochib yuribdi. Yaxshi gap bilan tushuntirdingiz, tushunmadi. Yana so‘radingiz, natija yo‘q. O‘z oyog’i bilan boshqa masalada ishi tushib oldingizga keladi. “Brat, siz do‘lat ishida ishlaysiz, “prava”ni hal qiladigan tanishlardan bormi”, deb so‘rab qoldi.

Miyyangizda majlis boshlanadi. Hozir tanishim bor deb aldasangiz va bola paqirning pulini olib, qarziga ushlab qolsangiz nima bo‘larkin?. Firibgarlik bo‘lib qolmaydimi?

✅ Qisqa javob: firibgarlik bo‘lmaydi!.
Faqat qarzi borligini tasdiqlovchi dalil (tilxat, yozuv-chizuv degandek) bo‘lishi kerak. 

Nimaga firibgarlik emas? Axir aldab pulini olyapman-ku, deb so‘rashingiz mumkin. Lekin o‘zganing, yana bir bor takrorlayman, aynan O‘ZGANING MULKINI aldash yoki ishonchni suiiste’mol qilish yo‘li bilan o‘zlashtirish firibgarlik jinoyatining tarkibini beradi.

Siz birovning pulini aldov yo‘li bilan o‘zingizniki qilib olmayapsiz-ku. Ha, aldov bor. Ammo aldashning o‘zi firibgarlik emas. Qarz sifatida bergan o‘zingizning pulingizni qaytarish uchun aldovdan foydalangansiz, xolos. Tushunyapsizmi? Pul birovning mulki emas, sizning mulkingiz edi.

Nihoyat, qasd o'zganing mulkini qo‘lga kiritishga emas, bergan qarzingizni qaytarishga qaratilgan bo‘lib chiqmoqda. Formal jihatdan jinoyat belgilari ko‘zga tashlangandek bo'lsada, qilmishda ijtimoiy xavf yo‘q.

@LEGISTUZ


Tramp Ukrainada saylovlar o‘tkazishni aytmoqda va buni Zelenskiyni qo‘llab-quvvatlovchilar darajasi Ukrainada 4%ga tushib ketgani bilan izohlamoqda.

Kiyev xalqaro sotsiologiya instituti maʼlumotlariga koʻra, Zelenskiyning ishonch reytingi yil boshida oshgan. Agar dekabr oyida bu ko‘rsatkich 52 foizni tashkil etgan bo‘lsa, fevralda bu ko‘rsatkich 57 foizga yetdi. Tramp 4 foizlik ko‘rsatkichni qayerdan oldi?

Jiddiyroq aytadigan bo‘lsak, Zelenskiyning reytingi hozir Trampnikidan ancha yuqori. Agregator 538 ma'lumotlariga ko'ra, amerikaliklarning atigi 46 foizi Amerika prezidentining faoliyatini ma'qullaydi, 48 foizi esa yo‘q. Eslatib o‘tamizki, bu ko‘rsatkichlar prezidentlarning reytingi nisbatan balandroq bo‘ladigan asal oyi deb ataladigan davrda, ya‘ni prezidentlikning birinchi oyi natijalariga asoslanadi. Prezidentlik reytinglarini kuzatishning butun tarixi davomida birorta ham Amerika yetakchisi bu bosqichda Trampnikidek past reytingga ega bo‘lmagan. Masalan, Bayden 57%, Obamaniki 65%, hattoki kichik Jorj Bushni ham 62% aholi ma’qullagan.

Aytgancha, Britaniyada saylovlar ham Birinchi, ham Ikkinchi jahon urushlari davrida qoldirilgan. 1910-yilda saylangan parlament 1918-yilgacha, 1935-yilda saylangan parlament esa 1945-yilgacha faoliyat yuritgan. Qonunga ko‘ra esa parlament vakolat muddati 5 yil bo‘lgan.

Ma‘lumot uchun: admin Niyozov Zelenskiyni yoqtirmaydi)

@therealniyozov


Forward from: Martin Eden
Martin Eden N°1_2025_20250213_211257_0000.pdf
3.0Mb
“Martin Eden” — iqtisodiyot, siyosat va ijtimoiy masalalarga bag‘ishlangan jurnal bo‘lib, erkin bozor, shaffof boshqaruv va mantiqiy tahlil tamoyillariga asoslanadi. Tafakkur va g‘oyalar olamidagi muhim asarlarning tarjimalari hamda mustaqil tadqiqotlar orqali ilmiy va falsafiy tafakkurni rivojlantirishga xizmat qiladi degan umiddaman.


Jurnalni oʻqib, undagi maqola va tarjima asarlar toʻgʻrisidagi fikr va mulohazalaringizni izohlarda yozishingiz mumkin. Agar loyiha davom etishiga hissa qoʻshmoqchi boʻlsangiz, quyidagi link orqali donat qiling va jurnal ijodkorlarini qoʻllab quvvatlang!

https://tirikchilik.uz/martineden
_______________________
@economist_Martin


Ijtimoiy ishonch — bu qo‘rquvning davosi.

Harret Jonsning "The Culture Transplant" nomli kitobida mamlakatlar o‘rtasidagi ijtimoiy ishonch darajasidagi farqlar haqida qiziqarli misollar keltirilgan.
1997-yilda Daniya fuqarosi Annet Syorensen Nyu-Yorkda politsiya tomonidan hibsga olingan. Bir o‘tib ketayotgan ayol Annetning restoranda ovqatlanishga kirib, 14 oylik qizini aravachasida restoran eshigi oldida qoldirganini ko‘rib, politsiyaga xabar bergan. Hibsga olingan ayol amerikalik rasmiylarga Daniyada bolalarni tashqarida qoldirish normal holat ekanini tushuntirgan. "Axir, kim bolani o‘g‘irlashi mumkin?" — degan Syorensen o‘shanda.

Skandinaviya mamlakatlarida ijtimoiy ishonch darajasi dunyodagi eng yuqori ko‘rsatkichlardan biridir. Bu yerda bir so‘rovnomada qatnashganlarning taxminan 65 foizi “Odamlarning ko‘p qismiga ishonish mumkinmi?” degan savolga ijobiy javob bergan. AQShda bu ko‘rsatkich ancha past, ayniqsa yirik, ijtimoiy bo‘linishi katta va boshqaruv sifati past shaharlarda. Yuqori ishonch darajasiga ega mamlakatlardan AQShning yirik shaharlariga kelgan odamlar notanishlarga nima uchun ishonish mumkin emasligini tushuna olmay, hayratda qolishadi.

Yuqori va past ishonch darajasiga ega mamlakatlarda davlatga munosabat ham turlicha. Jonsning yozishicha, Yaponiyada bolaga yo‘qolib qolganida har qanday yaponiyalikdan yordam so‘rashi mumkinligi o‘rgatiladi. AQShda esa vaziyat boshqacha — bola faqat politsiyachiga murojaat qilishi kerak. Bu madaniy fakt oldinroq yozilgan fikrni yana bir bor tasdiqlaydi: agar fuqarolar o‘rtasida ishonch bo‘lmasa, yagona najot davlat bo‘lib qoladi.

Tomas Hobbs siyosiy falsafaga "tabiiy holat" muammosini kiritgan edi, ya’ni hamkorlik o‘rniga odamlar bir-biriga qarshi kurashadigan vaziyat. Mojarolarning asosiy sababi ishonchsizlikdir. Bir jamiyatda bir odam boshqa odam u bilan hamkorlik qilmasligidan qo‘rqadi. Hobbs bu muammoni hal qilish uchun odamlarga qo‘rqitish kerak degan taklifni beradi. Unga ko‘ra, odamlarning boshqaruv huquqini kuchli davlatga topshirish kerak bo‘ladi, shunda davlatdan qo‘rquv odamlarni o‘zaro hamkorlik qilishga majbur qiladi.

Ijtimoiy ishonch esa qo‘rquvga asoslanmagan holda ushbu muammoni hal qilishning yo‘lidir. Ishonch mavjud bo‘lgan jamiyatlarda har bir kishi boshqa kishiga ishonishi mumkinligini biladi. Bu esa yuqori darajadagi hamkorlikni va natijada yuqori turmush darajasini ta’minlaydi. Afsuski, ishonch osmondan tushmaydi — bu uzoq davom etgan ijtimoiy evolyutsiya mahsulidir.

O‘zbekistonda ishonch darajasi qanday: siz farzandingiz adashib qolsa, unga boshqa kishi orqali sizga telefon qilishi mumkinligini ayta olasizmi?

@therealniyozov


Trampning G‘azodagi falastinliklarni ko‘chirish plani oddiy ritorik tomondan ham g‘alati.

O'rtacha amerikalik o'z yashash joyini umri davomida 11 marta o'zgartiradi. Buning hech qanday ajablanarli joyi yo‘q, axir ularning hammasi ko'chmanchilarning avlodlari, ularning qonida bir joyda muqim o‘rnasha olmaslik bor.

Yaqin Sharqda esa odamlar asrlar davomida bir xil aholi punktlarida yashab kelgan. Shu ma'noda, Trampning taklifi nafaqat falastinliklar, balki boshqa arab aholisining ham ko'pchiligini hayratda qoldirishi aniq.

Siz ham hayotingizda kamida bir marta shunday voqeaga duch kelgandirsiz: farzand otasini qishda yoki umuman sovuqda qishloqdan shahar markaziga olib ketishga ko‘ndirmoqchi bo‘ladi va shunday javobni oladi: "ota-bobolarim qurib ketgan uydan boshqa joyda yashamayman". Ha, bu bizni hayotimizda ham bo‘lgan va bu tipik narsa bo‘lib qolgan.

Amerikanlar buni qayerdan ham tushunsin.

@therealniyozov


Donald Tramp kecha Netanyahu bilan uchrashuvda:

AQSh G'azo sektorini egallaydi... biz unga egalik qilamiz.

Trampning o‘ziga xos klassik populistik ritorikasidan yana biri.

@therealniyozov


"Atrof-muhitni asrash va yashil iqtisodiyot yili"da elektromobillar uchun 45 mln. so‘mdan 78,7 mln. so‘mgacha utilizatsiya yig‘imi undiriladigan bo‘libdi.

Bir kitobda shunday jumlalar bor edi:

Tinchlik vazirligi urush olib borish bilan shug‘ullanadi. Haqiqat vazirligi esa yolg‘onlar, propaganda bilan shug‘ullanardi. Sevgi vazirligi insoniy tuyg‘ularni inkor etish va fikran jinoyatchilarni azoblash bilan shug‘ullanar edi.

@therealniyozov




Sotsial-demokratlarning inqirozi.

2008-yilgi moliyaviy inqirozdan so‘ng mo‘tadil so‘l partiyalar butun Yevropa siyosiy maydonini davlat iqtisodiyotga aralashishi kerakligiga ishontirishga muvaffaq bo‘ldi. Reglamentlar va qayta taqsimlash endi har qanday siyosiy partiya dasturining bir qismiga aylandi, hatto o‘ng qanot populistlar uchun ham.

Endi sotsial-demokratlarning boshqalardan ajralib turadigan hech narsasi yo‘q. Buni pitsa misolida tushuntiraylik: tasavvur qiling, pitseriyada katta aksiya bo‘lyapti, siz har qanday pitsani bepul tanlashingiz mumkin. Katta ehtimol bilan siz oddiy margerita pitsasini tanlamaysiz, chunki margerita pitsasi boshqa pitsalarning ham asosini tashkil qiladi, hech qanday boshqacha ta‘m beruvchi qo‘shimchasi yo‘q. Siz qo‘shimcha ta‘mlarga ega bo‘lgan pitsani tanlaysiz, siyosatga o‘giradigan bo‘lsak, bu qo‘shimchalar iqlim muammosi, amerika imperializmi bilan kurash yoki muhojirlarni deportatsiya qilish kabi mavzular bo‘lishi mumkin.

Xullas, sotsial-demokratlar aynan yutib chiqqanliklari uchun yutqazishmoqda. Bugungi Yevropada hatto sotsial-demokratlarga ham bozor iqtisodiyoti kerak – hatto dushman sifatida bo‘lsa ham.

@therealniyozov

20 last posts shown.