Тафаккур Аҳли

Аввал салом, кейин калом (яъни бошқа гап-сўзлар)

Охирги пайтлар кимдир менга бирор ижтимоий тармоқ орқали биринчи бўлиб ёзса ёки кўчада кетаётганда тўхтатиб биринчи бўлиб мурожаат қилса, на "салом" ё на "яхшимисиз" демай сўз бошлаб кетадиган бўлди.

Бу каби холатлар жуда кўп бўляпти. Ва албатта мен буни ачинарли холат деб биламан. Даб-дурустдан мақсадга ўтиб савол бериш ёки мулоқот бошлаш жуда ғалати кўринар экан. Бу инсон хох таниш бўлсин, хох бегона.

Умуман олиб қараганда, субъектив хулоса пайдо бўлади-ки - бу одобсизликдан, илмсизликдан, кибрдан ва хоказо. Бу биз, мусулмонларга ярашмайдиган хулқ/одоб.

Агар бирор нотаниш киши билан кўришиб-танишмоқчи бўлсак, салом беришимиз билан гап-гапга қовушади, ўртадаги бегонасираш, ноқулайлик барҳам топади. Ҳатто мухолифимиз ҳузурига «Ассалому ъалайкум», (Сизга тинчлик-омонлик бўлсин) деб кирсак, у жаҳлидан тушади, кеки йўқолади, кўнгли бизга мойиллашади.

Исломда биринчи бўлиб салом бериш суннат унга алик олиш эса фарз. Имом Абдулбар роҳимаҳуллоҳ ва бошқа уламолар “Биринчи бўлиб салом бериш суннат, унга алик олиб жавоб қайтариш эса фарздир”, деб Ислом уммати ижмоъ қилганини нақл қилганлар.

Калада ибн Ҳанбал ривоят қилади: Росулуллоҳ ﷺнинг ҳузурларига келиб, изн сўрамасдан ва салом бермасдан кирдим. Шунда Росулуллоҳ ﷺ: «Ортингга қайтиб: “Ассалому ъалайкум, кирсам мумкинми?” деб сўрагин», де­ди­лар (Имом Абу Довуд, Термизий ва Табароний ривояти).

Мана бу ҳадиси шарифдан саломнинг ўрни на­қадар юк­сакли­ги кўриниб турибди. Ва албатта, салом муомалада биринчи эканлигини ҳам билишимиз мумкин.

Бизда яна бир одат пайдо бўлганки, саломни фақат таниганларимиз ва ўзимиздан анча катталарга берадиган бўлдик. Лекин, саломни таниганга ҳам, танимаганга ҳам бериш лозим. Чунки Росулуллоҳ ﷺдан: “Му­сулмоннинг қайси фазилати яхши?” деб сўрашди. У зот: “Қорни очни тўйғазиши ва таниган-танимаганга салом бериши”, деб марҳамат қилдилар (Имом Абу Довуд ривояти). Ёш болаларнинг олдидан ўтишда, уларга салом бериб ўтиш суннатдир. Анас (розияллоҳу анҳу): “Росулуллоҳ ﷺ ёш болалар олдидан ўтганларида уларга салом бериб ўтардилар”, дедилар (Муттафақун алайҳ).

Хулосам шуки, яқинларимиз ва танишларимизда бу холатларни кўрсак, уларга бу биз, мусулмонларда учрамаслиги керак бўлган феъл-атворлигини тушинтиришимиз керак. Биз, мусулмонлар кўп тафаккур қилайлик!

Аллоҳим, мусулмон бандаларингни кибрланишдан сақлагин, ҳақиқий мўмин бўлиб, бир-биримизга муҳаббатли қилгин. Амин!

🔵 Тафаккур Аҳли

Намозга энг гўзалини кийинг!

Масжидга жамоатга борганимда эътибор бердимки, хамма хар хил кийинади. Яни кимдир покиза, янги каби кийим кийиб келади, кимдир эса оддий уй кийимида келади. Баъзилардан хушбўй ҳид таралади, баъзилардан тернинг, боқиладиган хайвонларнинг ҳиди келади. Албатта, хамма шароитидан келиб чиқиб кийинади. Гап унда эмас. Гап ҳақиқатда!

Тасаввуфда шариат, тариқат, маърифат ва ҳақиқат деган тушунчалар бор. Мисол учун, мусулмон киши намозида шу намозхоннинг ўзи Аллоҳ ъазза ва жаллани кўриб тургандек, Аллоҳнинг ҳузурида ва “қарши”сида тургандек даражада ҳис-туйғу билан намоз ўқиши эса “ҳақиқат” бўлади.

Агар биз президент, ҳоким ёки бошқа бир катта мансабдор шахснинг олдига ёки бирор мажлис, маросим, тадбирга борадиган бўлсак энг гўзалини, покизасини кийиб, ўзимизга қараб, хушбўйланиб борамиз.

Энди, Аллоҳ билан юзланадиган, намоз вақтида қандай холатда турибмиз? Фарқи йўқ, уйдамизми, дам олиш масканидамизми ёки масжидда. Роббингиз ила бўладиган мулоқот чоғи қандай холатдасиз?

Аллоҳ таоло Қуръони Каримнинг Аъроф сурасида (7/31) «Эй одам болалари! Ҳар бир сажда чоғида зийнатланингиз (яъни, тоза либосда бўлингиз)» деб марҳамат қилади (шайх Алоуддин Мансур роҳимаҳуллоҳ таржималаридан). Шу оятдан келиб чиқиб, намоз ўқимоқчи бўлган одам тоза ва чиройли кийиниши лозимдир.

Аввал яшаб ўтган ва хозирда яшаётган баъзи азизлар ушбу амрга итоат маъносида намоз учун алоҳида гўзал кийим тайёрлаб қўйганлар. Масалан, Имоми Аъзам Абу Ҳанифа Нўъмон ибн Собит роҳматуллоҳи алайҳ ҳам намоз учун алоҳида 1500 дирҳамлик кийим сотиб олганлар. Улар ҳар таҳажжуд намозидан олдин шундай дер эканлар: "Аллоҳ учун безаниш, инсон учун безанишдан афзалдир".

Бир ўйлаб кўринг, эски уй кийимида, хар хил ёқимсиз хид билан бошқа бир инсонни кўнглини қозона оламизми? Йўқ! Бир оддий инсон олдига, чақирган маросимига қандай борамиз-у, Аллоҳ билан юзланганда қай ахволдамиз? Шу ишимиз билан қандай қилиб Аллоҳнинг муҳаббатига сазовор бўламиз?

Албатта, хаммада ҳам шароит бир хил эмас. Лекин шароити йўқ одамнинг уйида ҳам бирор маросим учун кийими бор. Имконингиз бўлса - энг чиройли ва қиммат, бўлмаса - арзонидан янги кийим ва атир/мушк харид қилинг, фақат намоз учун, Аллоҳ билан мулофот учун деб ажратиб қўйинг ва зийнатланиб юринг. Ва албатта, сиздан келаётган хидга ҳам ахамият беринг. Бадбўй ҳид нафақат инсонларга, балким фаришталарга ҳам озор беради! Бошқаларга озор беришлик билан Аллоҳ ъазза ва жалланинг муҳаббатини топамизми?

Ёдда тутинг, зийнатланиш Аллоҳ учундир, инсон учун эмас! Аллоҳ субҳанаҳу ва таъало барчамизни риёдан сақласин!

Хуллас, тафаккур қилинг!

🔵 Тафаккур Аҳли