Osiyo birligi uchun turli stsenariylar (2-qism)1- Geografik ssenariyGeografik ssenariy umumiy geografik hudud asosida birlashuvchi ko'pchilik Osiyo mamlakatlariga to'g'ri keladi. Boshqa tomondan, geografiya bu birlikning asosiy o'qi hisoblanadi. Ssenariy ko'proq idealistik bo'lib ko'rinadi va qisqa muddatda erishib bo'lmaydi. Shunday bo‘lsa-da, bu kelajak avlodlar uchun jonli ibrat bo‘lishi mumkin.
2- Geosiyosiy ssenariy.
Bu ssenariy geosiyosatga asoslangan. Kuzatishimizcha, bu qit’ani qutb holatidagi ayrim davlatlar bilan
to‘rtta geosiyosiy mintaqaga bo‘lish mumkin. Bu mintaqalar: Sharqiy Osiyo, Janubiy Osiyo, G'arbiy Osiyo va Markaziy Osiyo.
3- Umumiy pozitsiyalar ssenariysi.Ushbu ssenariy asosida xalqaro va milliy masalalarda umumiy pozitsiya va qarashlarga ega bo'lgan ba'zi Osiyo davlatlarining ishtirokida birlikning birinchi yadrosi paydo bo'lishi mumkin.
Shunda boshqa Osiyo davlatlari ham asta-sekin bu birlikka qo'shilishi mumkin. Masalan, Osiyo xavfsizligi, Osiyo iqtisodiy umumiy bozori, Osiyo umumiy madaniyati va shu kabilar haqida umumiy qarashlarga ega davlatlar bu birlikning o‘zagi bo‘lib xizmat qilishi mumkin.
4- Madaniyatlar o'rtasidagi muloqot ssenariysiShubhasiz, zamonaviy ma'noda va yangi ming yillikning boshlanishi bilan madaniyatlar o'rtasidagi muloqot masalasi dunyo xalqlari o'rtasidagi noto'g'ri tushunchalar, tushunmovchiliklar, noto'g'ri hisob-kitoblar va ishonchsizliklarni bartaraf etishning eng samarali vositalaridan biri bo'lib xizmat qilishi mumkin.
Muloqot masalasi juda nozik masala. Bu katta sabr-toqat, bag'rikenglik va o'zaro hurmatni talab qiladi.
Sovuq urushning tugashi birdamlik tuyg'usini uyg'otdi va hayot, erkinlik, adolat, tenglik va yaxlitlikni hurmat qilish majburiyatini olishga chaqirdi, bu hali amalga oshmagan. O'tmish va hozirgi dunyo madaniyatlari o'rtasida erishilgan o'zaro ta'sirlar va yutuqlar madaniy plyuralizmni yaratish va insonlar xilma-xilligida ijodkorlikni jalb qilish uchun davom etdi. Demak, muloqot nafaqat tinchlik va hamjihatlik uchun muhim, balki bunyodkorlik va taraqqiyotning asosidir.
Qalblarni birlashtirish uchun aqllarni yaqinlashtirish kerak. Buni buyuk mutafakkirlarning buyuk tushunchalarni tushunishga qaratilgan alohida sa'y-harakatlari va keyin ularni odamlarga yetkazishga harakat qilish orqali amalga oshirish mumkin.
Osiyo dunyoning eng qadimiy qit'asi bo'lib, o'z qo'ynida eng qadimiy sivilizatsiyalarni paydo qilgan. Eng ko'zga ko'ringan tafakkur maktablari, shuningdek, eng muhim mafkuraviy va diniy oqimlar
Osiyoda tug'ilgan: Hindistonda buddizm,
Forsda zardushtiylik,
Xitoyda konfutsiylik,
Mesopotamiya va Arabiston yarim orolida iudaizm, nasroniylik va islom.
Keling, yuqorida tilga olingan fikrlar va dinlardagi asosiy qoidalarni ko'rib chiqaylik.
Daosizm oddiy hayotning fazilatlarini va xudbinlikni inkor etishni targ'ib qiladi;
Konfutsiychilikning asosiy e'tibori jamiyat uchun axloqiy va ijtimoiy tuzumga qaratilgan.
Jaynizmning asl mohiyati Ahimsa yoki shikastlanmaslikdir va bu har qanday ob'ektni shikastlash yoki o'ldirishdan saqlaydi;
Buddizm to'rtta olijanob haqiqatni o'rgatgan: 1- iztirob 2- azoblarning sababi borligi 3- istak sababi 4- istak olib tashlansa azobga chek qo'yish.
Hinduizm, shuningdek, insonparvarlik, tinchlik va yagona hayot kodeksiga urg'u beradi.
Zardushtiylik ta’limoti to‘g‘ri fikr, to‘g‘ri so‘z va to‘g‘ri harakatga asoslanadi.
Islom, nasroniylik va yahudiylik Xudoga, o'limdan keyingi hayotga, inson va jamiyatning poklanishiga ishonishadi.
Qadimdan to hozirgi kungacha Osiyoning turli madaniyatlarini (fikrlari va dinlarini) bosib o'tganimizdan so'ng, biz uyg'unlik, insoniyat va institutlarni hurmat qilish, zarar bermaslik, hayotdan azob-uqubatlarni olib tashlash, to'g'ri qarash va harakatni rag'batlantirish, rahm-shafqat va umuman olganda Osiyodagi barcha odamlar o'z qalblariga yaqinroq samarali va konstruktiv muloqot uchun ishonadigan qadriyatlar tizimi mavjudligiga guvoh bo'lamiz.
Bular bizni Osiyo birligiga olib kelishi mumkin.
Kanalga obuna bo‘ling
🖌
@Sharqshunos_tarixchi
