Халқ табобати

Жигарни яллиғланиши учун спиртли ичимликларга ружу қўйиш шарт эмас. Баъзи холларда ортиқча ширинлик истеъмол қилиш хам жигарни зарарлайди. Қуйида шу каби бир неча зарарли одатлар хақида гапирилади.

1. Ширинликка ўч бўлиш
Овқат рационида шакарнинг кўплиги нафақат кариес ва ортиқча килограммларга балки жигарнинг ноалкоголли ёғли дистрофияси (НАЖБП) га сабаб бўлади. Бу холатнинг узоқ вақт давом этиши жигар циррози ёки саратони ривожланишига олиб келади. Американинг клиник овқатланиш журналида ёзилишича кунига 1000 калория ортиқча ширинлик истеъмол қиладиган инсонларнинг бор йўғи 2% да ортиқча вазн кузатилсада, уларнинг 27% да жигарни ёғли дистрофиясини аниқлаш мумкин.

2. Чанқоқни ширин газли ичимликлар билан қондириш.
Жигарда ёғ тўпланишини асосий сабаби фруктоза – оддий углеводнинг табиатда кенг тарқалган тури хисобланади. Рафинадланган шакар 50% гача фруктоза тутади. Биз табиий деб хисоблайдиган асалда, ширин мевалар (узум, банан, шафтоли) да унданда кўп фруктоза мавжуд. Шунингдек фруктозани газланган ва энергетик ичимликлар кўп миқдорда тутади.

3. Ортиқча вазн билан курашмаслик
Хозирда кўпчилик ўз танаси тузилиши ва ортиқча вазнига бефарқлик билан қарайди. Ортиқча вазн жигарни ёғли гепатозига олиб келади. Статистик маълумотларга қараганда катта ёшдаги 25-90% ахолида гепатоз (НАЖПБ) аниқланади.

4. Қорин сохасидаги ёғни назарга олмаслик.
Бел айланасининг бир неча сантиметрларга юқорилиги ва қорин сохасидаги озроқ ёғга кўпчилик эътибор қаратмайди. Тана вазни нормал бўлса хам қорин сохасида ортиқча ёғ йиғилиши – висцерал семизлик деб номланади. Висцерал ёғлар бу қорин пресси ортида жойлашиб ички аъзоларни ўраб туради. У нимаси билан хавфли. У гормонал фонни бузилиши ва бир қатор асоратларга сабаб бўлади. Булар метаболик синдром, қандли диабетнинг 2 тури, юрак тож томирлари атеросклерози, астма ёки деменция бўлиши мумкин.

5. Витаминларни севиш
Аптекалар мультивитамин қўшимчаларига тўла. Бу дегани уларни тартибсиз, врач кўрсатмасисиз ичиш мумкин дегани эмас. Акс холда қайсидир витамин таъсирида организмга зиён етказиш мумкин. Жигарга келсак витамин А дозасини ортиб юбориш (А гипервитаминози, яъни уни кунига 40 000 МЕ дан кўп истеъмол қилиш) жигарни токсик зарарланиши ва циррозга олиб келиши мумкин.

6. Парацетамол препаратини кўп истеъмол қилиш
Бош оғриганда, тиш оғриганда ва иситмаларда энг ёрдамга келадиган препарат парацетамол хисобланади. Бу қайсидир маънода тўғри. Аммо парацетамолни белгиланган кунлик нормалардан ортиқ қўллаш жигарни енгил зарарланишидан то жигар етишмовчилигигача олиб келиши мумкин. Американинг Озиқ махсулотлари ва медикаментларнинг санитария назорати бошқармаси таъкидлашича парацетамол препаратини иструкцияда белгиланган ортиқ ва узоқ вақт истеъмол қилиш, таркибида парацетамол тутувчи иккита препаратни бирданига ичиш маън этилади.

7. Фастфудларни кўп истеъмол қилиш
Картошка фри, попкорн, крекерлар, маргаринда тайёрланган қандолатларда ва бошқа фастфудларда трансёғлар жуда кўп миқдорда бўлади. Уларни истеъмол қилишда меёрни унутиш организмда ва шу жумладан жигарда ортиқча ёғни тўпланишига сабаб бўлади. Бу эса ўз навбатида юқорида айтилганидек жигарни ноалкоголли ёғли дистрофиясига олиб келади.

8.
Алколгол ичиш жигар зарарланишига сабаб булиши хаммага маълум.

Буларнинг хаммаси алкоголли гепатит, гепатоз ёки циррозни шакллантириш учун етарли хисобланади.

Тиббиёт ва инсон физиологияси сохасидаги сўнгги ютуқлар кулгунинг хақиқатда саломатлик учун фойдали таъсири борлигини тасдиқлайди. Бу қуйидаги омилларда намоён бўлади:

1. Кулгу – дам олишнинг энг яхши усули. Инсон кулганда мускуллар бўшашиб, бахт гормонлари – эндорфинлар ажралади. Улар эндокрин тизим фаолиятини бошқариб, стрессни йўқотади ва хатто оғриқ синдромини камайтиради. 5 дақиқалик соғлом кулгуни 40 дақиқа дам олиш билан тенглаштирилади.
2. Кулгу – невроз, хроник чарчоқ ва стресс билан курашишда ёрдам беради. Кулгутерапия - депрессияни даволашда фаол қўлланилиб, табиий антидепрессант хисобланади.
3. Кулгу юздаги қон айланишни яхшилаб, юз мускулларини бўшаштириш орқали терига эрта тушадиган ажинлар ва терини эрта қаришини олдини олади. Юз териси ўз-ўзини массаж қилиши натижасида доимо тонусда туради ва узоқ вақт ёш кўринади.
4. Доимий ва давомли кулгу хатто иммун тизимини мустахкамлайди, қонда иммуноглобулин А миқдорини кўпайтиради. У эса мавсумий ўткир вирусли инфекциялардан химоялайди.
5. Кулгу – нафас тизими учун энг яхши дренаж массажи хисобланади. Кулгу хисобига нафас аъзолари шилимшиқдан тозаланиб, газ алмашинуви яхшиланади.
6. Ва кулгунинг энг фойдали яна битта томони – ортиқча вазн билан курашади. Фаол кулгу пайтида организм етарлича кўп миқдорда калорияларни ёқади. Шундай экан кўпроқ кулинг ва узоқ ва соғлом хаёт кечиринг.

@sharq_tabobati