Айтингчи, инсонни нима бахтли қилади?
Энг кенг тарқалган фикрга кўра пул инсонни бахтли қилади. Бироқ, тадқиқотларда бу унчалик ҳам тўғри эмаслиги айтилади. Ҳа, пул инсонни маълум вақт бахтли қилади. Лекин бу жуда қисқа вақт давом этади.
Гарвард университетида бахт масаласи 85 йил давомида тадқиқ этиб келинади. Бу психология тарихида энг узоқ давом этган тадқиқот ҳисобланади. Тадқиқот 1938 йилда бошланган ва ҳали ҳам давом этиб келмоқда. Тадқиқотда турли хил ижтимоий қатламдан чиққан кишилар иштирок этишган. Олимлар ҳар икки йилда уларга ўз ҳаётлари ҳақида айтиб беришлари учун сўровнома юборишади. Шунингдек, тадқиқотчилар шахсан улар билан суҳбатлашишган, қон анализларини олишган, миясини текширишган. Улар синалувчиларнинг касалликлари ҳақида уларнинг шифокорларидан маълумот олиб туришган, уларнинг оила аъзолари билан очиқчасига суҳбатлашишган ва буларни барчасини камерага ёзиб олиб боришган.
Хўш, олимлар хулосаси қандай?
2022 йилнинг ноябрь ойида Inc америка журналида эълон қилинган тадқиқот натижаларига кўра, иккита хулоса айтилади:
1. Генетик омил. Баъзи бир инсонлар генетик омил сабабли бу борада омадли бўлишади. Шу омил туфайли улар бахтли бўлишга мойил. Уларнинг темперамент созламаси кам ташвишланиш, эмоционал стабиллик ва дўстона бўлишга созлангандир. Дейлик, бир вазият бир инсонда кучли эмоцияларни қўзғатяпти, лекин улар уни синдирмаяпти ва олға интилишда давом этаяпти, бошқа одам эса ўша вазиятда руҳий ва соматик бузилишларни қабул қилиб олаяпти, бу эса унинг ҳаётини қийинлаштириб, сифатини пасайтирмоқда.
2. Стартдаги ҳолат. Киши ҳаёт сифати юқори ёки паст бўлган маълум бир оилада, маълум бир тарихий даврда тасодифан туғилади. Бироқ айнан шу нарса унинг келажагини белгилаб бериши мумкин: сифатли таълим ола билиши, маълум бир доираларда мавжуд бўлиши, "ижтимоий лифт"лардан фойдалана олишлигига замин ҳозирлаши мумкин.
Олимлар шахслараро муносабатлар ҳаётимиз учун муҳимлигини таъкидалашади. Гарвард тадқиқотида иштирок этганлар орасида нобел олганлар ҳам бор бўлиб, улар ҳаётида эришган катта ютуғи бу оиласи, дўстлари эканлигини билдиришган.
Бир бошқа тадқиқотга кўра,
оилали эркаклар оиласиз эркакларга қараганда 12 йил кўпроқ умр кўриши аниқланган. Аёлларда эса бу кўрсаткич 7 йилни ташкил қилади. Демак, оилавий ҳаётдан кўпроқ эркаклар манфаатдор. Айтиб ўтиш лозимки, оилавий ҳаёт агар у соғлом бўлсагина фойдали.
Умуман ўзи ижтимоий алоқалар инсон руҳий ва жисмоний саломатлиги учун жуда фойдалидир. Ёлғизлик эса киши соғлиғига жиддий салбий таъсир қилади. Ёлғизлик юрак хасталиги билан боғлиқ касалликларни 29 фоизга, инсультни 32 фоизга ошириши аниқланган. Шунингдек, ёлғиз инсонларда деменция ривожланиши ҳам кузатилган.
Хуллас азизлар, пул деб ўзингизни ўққа-чўққа ураверманг. Яхши дўстлар давраси, оилавий ҳаётда бўлишда гап кўп. Асл бахт шуларда яширин. Қолганлари вақтинчалик таъсир кучига эга.
Севимли шоиримиз Эркин Воҳидов айтганларидек:
Инсон билан тирикдир инсон,
Муҳаббатдан ҳаётнинг боши.
Одамларга бахш этади жон,
Одамларнинг меҳр қуёши.
PS.: Пост ёққан бўлса, гуруҳ ва каналларингизга тарқатинглар. Менинг ҳам обуначиларим кўпайсин:)
@psixobloguz
