PIRAMIDA 👁️ - FAN & FIKR & BOOKS & MUSIQA & ADABIYOT & KINO🦉

• 9 sonining "muqaddasligi" haqida...

° bizlarda hozirgicha 9 soni trendda bilaslar-u... Qizlar toʻqqiziga narsa yigʻadi, 9 tovoq va yana toʻqqiz nimadirlar...

° tarixda ham bunaqa narsalar rosa koʻp-u. Masalan, Navoiyga bir masala boʻyicha Bayqaro huzuriga 9 marta kirish. Nadr Muhammad akasi Imomqulixonga 9 peshkashning toʻqqizinchisi qilib oʻzini bergani va hokazo...

° keyin oʻyladim, bu palakat 9 soni qayerdan kelibdi deb... Javob topdim... "Toʻrt ulus tarixi"dan... emishki...

° Abuljannaxon ibn Kuyukxon ibn Abulchaxon ibn Turkxon ibn Yofas ibn Nuh alayhissalom 2 oʻgʻil koʻradi: birini Totor, birini esa Moʻgʻul deb ataydi. Keyin Abuljannaxon mamlakatni 2 oʻgʻliga berganida Moʻgʻul qavmi shakllanadi. Yozishlaricha, moʻgʻul shoʻbasi 9 nafardir. Dastlabkisi, Moʻgʻulxon, oxiri esa Elxondir va shu vajxdan moʻgʻul firqasi orasida har martabada 9 sanogʻidan ortigʻini lozim koʻrmaydilar...

#Kitobdan

@PiramidaScience

Eron va arab adabiyotlari turk goʻzallariga doir sheʼrlar bilan toʻla va shuning uchun ham fors tilida "turk" soʻzi goʻzal va sevgili maʼnosida keladi. Zamaxshariy turk ayollari haqidagi sheʼrlarida goʻzallarning oʻrta boʻy, nozik bel, uzun soch, kamon qosh, qiyiq koʻz va gavdalarini oyoqlaridan uzunroq deya tasvirlaydi.

#fakt

Mahmud Zamaxshariy (1075-1144)

Allomaning to‘liq ismi Abul Qosim Mahmud ibn Umar Zamaxshariy bo‘lib, u hijriy 467 yil rajab oyining 27-kuni (1075 yil 19 mart) Xorazmning Zamaxshar qishlog‘ida tug‘ilgan. Otasi ko‘p vaqtini Qur’on tilovati-yu namoz o‘qish bilan o‘tkazar, Zamaxshardagi masjidlardan birida imomlik ham qilgan.
Og‘ir illat tufayli alloma yoshligidan oqsoq bo‘lib qoladi va shundan so‘ng otasi uni og‘ir mehnatga majburlamay, madrasaga beradi. Zamaxshariy ilmga bo‘lgan zo‘r ishtiyoqi tufayli arab tili va adabiyoti, diniy ilmlar va xattotlikni puxta egallaydi.

Uning buyuk olim bo‘lib yetishishida ustozlarining ham hissasi beqiyos. Xususan, Abu Mudar ibn Jarir ad-Dabbiy al-Isfahoniydan til, lug‘at va adabiyotdan ta’lim olgan. Bag‘dodda shayxulislom Abu Mansur Nasr al-Xorisiy, Abu Soad ash-Shaqqoniy, Abu Xattob ibn Abul Batarlardan hadis ilmini o‘rgangan bo‘lsa, Makkada nahv va fiqh bo‘yicha Abu Bakr Abdulloh ibn Talxat al-Yabiriy al-Andalusiy, shayx as-Sadid al-Xayyatiylardan saboq olgan. Lug‘at ilmini esa Abu Mansur Mavhub abn al-Xodar al-Javoliqiy kabi mashhur olimlardan o‘rgangan.

Olim ko‘p asarlarini Makkadaligida yozgan. Hayotida chuqur iz qoldirgan bu zaminda Zamaxshariy besh yilga yaqin yashagan. Allomaning Jorulloh (Alloh qo‘shnisi) degan sharafli ta’rifga sazovor bo‘lishi shundan. Islom olamida yirik olim darajasiga ko‘tarilgan Zamaxshariyning Xorazmda ham, Sharqning boshqa shaharlarida ham juda ko‘p shogirdlari bo‘lgan. U qarindosh-urug‘larining qiyin-qistovlariga qaramasdan, uylanmagan. Buyuk alloma hijriy 538 yilda arafa kechasi (1144 yil 14 aprel) Xorazmda vafot etgan.

Zamaxshariy arab tili grammatikasi, lug‘atshunoslik, adabiyot, aruz ilmi, jo‘g‘rofiya, tafsir, hadis va fiqhga oid 50 dan ortiq asarlar yozgan. Jumladan, uning «Mufassal» asari arab tili grammatikasiga oid kitob bo‘lib, nafaqat Sharq, balki G‘arbda ham juda mashhur edi. Aynan shu asar tufayli olimlar: «Agar shu turk (Zamaxshariy) bo‘lmaganida edi, arablar o‘z tillari nahvi (grammatika)ni unutib yuborgan bo‘lardi», deb aytishgan.

Olimning «Muqaddamul adab» asari tilshunoslikka, «Asosul balog‘at» kitobi nutq madaniyatiga, «Atvoquz zahab fil Mavoiz val xutab» risolasi didaktikaga, «Rabiul abror va nususul axyor»i adabiyot, tarixga bag‘ishlangan.

Zamaxshariyning «Al-Kashshof an haqoiqit tanzil va uyunil aqovil fi vujuhit ta’vil» asarini alohida tilga olmaslikning iloji yo‘q. Asar Qur’onning sharhi, ya’ni tafsirdir. Asarning yozilish turi murakkabligiga qaramay, butun jahonda katta shuhrat qozongan. Hatto shu kunlarda ham Qohiradagi «Al-Azhar» universiteti talabalari «Al-Kashshof»ni alohida o‘quv kursida o‘rganadilar. Chuqur bilimi, zukkoligi va boshqa sifatlari tufayli alloma «Arab va ajam ustozi», «Xorazm faxri» deya tilga olinadi.

#shaxs

• Najmiddin Kubro (1145-1221)

° Asl ismi: Ahmad ibn Umar Xivaqiy

° Taxallusining ma'nosi: "Dinning ulugʻ yulduzi"

° "Kubroviya" tariqatining asoschisi

° 1995 yilda #Oʻzbekiston'da Kubro tavalludining 850 yilligi nishonlangan.

#shaxs

@PiramidaScience

... mahkama amaldorlari juda noinsof. Ilgari yarim soʻm qora chaqa bilan bir qop un bersang, ishing bitardi. Hozir bir arava gʻalla, ustiga yana bir qizil gʻoz. Yomon olgʻir boʻlib ketishibdi. Nega poplar ularga indamaydilar? Mundoq bir nasihat qilib qoʻymaydilar?

#kitobdan

"Oʻlik jonlar". Gogol.

@PiramidaScience

#fakt

° Chingizxon ovni urush maktabi deb atagan.

° Pyotr I davridagi tangalar qoʻrgʻoshindan yasalgan boʻlib, tomchi koʻrinishida edi. Zarur paytda ularni oʻq oʻrnida ham ishlatish mumkin boʻlgan.

° Oʻrta asrlarda mushuklarni vabo chaqiruvchilar deb oʻylab qirib tashlashgan, va shundan keyin vabo kalamushlar sabab yanada keng tarqalgan (Qora oʻlat).

° Ali Qushchi zindonda oʻtirgan paytda hasharotlarga qarab kun va tun almashinishini aniqlagan (Ulugʻbek xazinasi kitobidan).

° agar Siz Xitoy tilida toshbaqa demoqchi boʻlsangiz, "Ugvey" deng.

° benzin dastlab aptekalarda sotilgan.


@PiramidaScience

Janni Rodari #Piza minorasi haqida shunday degan:

"Xato ham shunchalik goʻzal boʻlishi mumkinmi"?

@PiramidaScience

° #Tarix qiziqda, Rimga asos solgan shaxsning ismi Romul edi, xuddi Rimni qulatgan insonniki kabi.

° Somoniylar davlatiga (865 yil) Nasr ismli kishi asos solgan. Buni qarangki, Qoraxoniylar sulolasiga mansub Nasr ismli kishi bu davlatni tugatgan (999 yil).

@PiramidaScience

1876-yilgacha #Yevropa davlatlari tomonidan #Afrika qit'asining faqat 10 % i egallangan edi. 1900-yilga kelib Afrikaning 9/10 qismi mustamlakachi bosqinchilar qoʻliga oʻtgan oʻtdi.

#fakt

@PiramidaScience