Quddus. Quddus nega isroilliklar uchun muhim ekanligi va
"va'da qilingan tuproqlar" mavzusining qisqa va aniq holatini tushuntirishga harakat qilaman.
Yahudiylik diniga ko'ra Quddus oddiy bir shahar emas balki Yaratgan bilan Yahudiy xalqi orasidagi aloqaning timsolidir. 3 ming yil oldin qirol va payg'ambar Dovud Quddusni poytaxt deb e'lon qilganidan so'ng, bu shaharni muqaddas deb hisoblay boshlashdi. O'sha vaqtdan beri Quddus yahudiylar uchun bir ma'naviy ahamiyatga ega va muqaddas joy sifatida qaraladi. Yahudiylar duo qilayotganda ham Quddus tomonga qarab duo qilishadi, xuddi islom dinidagi Ka'ba kabi. Quddus tepaligidagi eski cherkov va masjidlar yahudiylar uchun Yaratganning yerdagi timsoli sifatida qaraladi. Shu sababdan Quddus yahudiylar uchun oddiy tarixiy meros emas balki diniy va milliyligining bir parchasi.
Faqat Quddus faqat yahudiylar uchun emas balki musulmonlar va xristianlar uchun ham muhim joy hisoblanadi. Islom dinida Makka va Madinadan so'ng eng muqaddas uchinchi shahar hisoblanadi. Bunga sabab esa Al-Aqso masjidi. Islom diniga ko'ra Muhammad (s.a.v) ning
Me'rojga chiqqan joyi sifatida bilinadi. Bu voqea musulmonlar uchun shu darajada muhimki hatto Qur'oni Karimda ham bu haqida gapiriladi. Qo'shimchasiga Musulmonlarning birinchi qiblasi Quddus edi. Ya'ni islomning boshlarida musulmonlar namozlarini Quddusga tomonga qarab qilishardi. Shu sababli Quddus musulmonlar uchun ham muhim ahamiyatga ega.
Xristianlar uchun ham muhim joy hisoblanadi. Quddus Iso a.s ni ustunga mixlangan va tirilishi sodir bo'ladigan joy sifatida qaraladi. Shu sababdan muqaddas deb bilishadi va har yili haj qilish uchun kelishadi. Ya'ni Quddus faqat Isroil va yahudiylik uchun emas balki insoniyat uchun bir ma'naviy markaz hisoblanadi. Har dinning bu yerda hikoyasi, bir izi bor. Faqat yahudiylar emas balki uch din egalari bu yerni o'zlarini haqqi sifatida talab qilishmoqda va urushlar tugamayapti.
Unda
"Va'da qilingan tuproqlar" mavzusi nima?
Tavrotga ko'ra Yaratgan yahudiy xalqi uchun ma'lum bir yerni va'da qiladi va bu joylar esa
"Va'da qilingan tuproqlar" deyiladi. Bu joylar qayerlar? Isroilning hozirgi hududi, falastin, iordaniya, liviya, suriyaning bir qismi va misrning sharqiy qismlarini o'z ichiga olganligi aytiladi. Faqat ba'zi manbaalarda undan ham kattaroq ekanligi aytiladi.
Zamonaviy Isroil davlatining tashkil qilinishida va'da qilingan tuproqlarning ahamiyati muhim ro'l o'ynaydi. Yahudiy xalqi ming yillar davom etgan surgun va qiynoqlardan keyin o'sha yerlarga qaytishni eng mukammal bo'ladi deb hisoblashgan. Shu sababli Quddus va uni atrofidagi hududlar ham tarixiy asoslar ham diniy ma'noga ega. Yahudiylar yuz yillar davomida ko'p aziyat ko'rishgan-ki, hozir esa huddi "Esladingmi meni?" Degandek yashamoqda va yahudiy xalqi o'sha v'ada qilingan tuproqlarni xohlamoqda.
Vaziyat shundan iborat...
@niyatgabogliq