Mutolaa sehri

​​🗓 #bugun #kuntarixi

20-yanvar — adib Xurshid Davron tavallud topgan kun!

Xurshid Davron 1952 yilning 20 yanvarida Samarqand shahri yaqinidagi Chordara qishlog’ida tavallud topgan. Toshkеnt universitetining jurnalistika fakultetini tugatgan (1969). Uzoq yillar nashriyot sohasida, Ma’naviyat va ma’rifat markazida, O’zbеkiston Milliy teleradiokompaniyasida faoliyat yuritgan.

📚 Nazm:
▪️“Qadrdon quyosh” (1979)
▪️“Shahardagi olma daraxti” (1979)
▪️“Tungi bog’lar”(1981),
▪️“To’marisning ko’zlari” (1984),
▪️“Bolalikning ovozi” (1986),
▪️“Bahordan bir kun oldin” (1997) va b

📚 Nasr:
▪️“Samarqand xayoli” (1991),
▪️“Sohibqiron nabirasi” (1995),
▪️“Shahidlar shohi” (1998),
▪️“Bibixonim” (2006),
▪️“Kubroning tushlari” (2010) 

📚 Dramaturgiya:
▪️“Boburshoh” (1996)
▪️ “Algʻul yoki Mirzo Ulugʻbek”
▪️“Temurnoma” teleserial (1996),
▪️“Jaloliddin Xorazmshoh”(Noʻmiq Kamol asari) telespektakl (1998),
▪️“Buxoroyi sharif” film-operasi,
▪️“Ming bir rivoyat” teleloyihasi va b.

Oʻzbekiston xalq shoiri Xurshid Davron 1989 yilda Mahmud Qoshgʻariy nomidagi Xalqaro mukofot, 1997 yilda “Doʻstlik” ordeni, 2009 yilda Xalqaro “Oltin qalam” milliy mukofoti bilan taqdirlangan.

❓ Siz adibning qaysi kitoblarini o‘qigansiz?

@mutolaa_sehri

​(#bugun #kuntarixi)

19-yanvar – Mahmudxoʻja Behbudiy tavallud topgan kun

Mahmudxoʻja Behbudiy 1875-yilning 19-yanvarida Samarqand yaqinidagi Baxshitepa qishlogʻida dunyoga kelgan.

Dastlab Samarqand madrasasida, soʻng Buxoroda tahsil olgan. Anʼanaviy tahsil, soʻng esa oʻz ustida qunt va sabot bilan ishlash orqali u shariatning yuksak maqomlari – qozi, mufti darajasigacha koʻtariladi.

Uning tashabbusi bilan 1903-yilda Samarqand atrofidagi Halvoyi (S. Siddiqiy), Rajabamin (A. Shakuriy) qishloqlarida yangi maktablar tashkil topadi. Adib ushbu maktab­lar uchun darsliklar tuzishga kirishadi.

1912-1913 yillarda Behbudiy Samarqandda “Samarqand” gazetasi, “Oyna” jurnaliga asos soladi. Shuningdek, Behbudiy o‘zbek va fors tojik tillarida ikki yuzdan ortiq maqola va asarlar yaratgan. Jumladan, “Risolai asbobi savod” (“Savod chiqarish kitobi”, 1904), “Risolai jug‘rofiyai umroniy” (“Aholi geografiyasiga kirish”, 1905), “Muntaxabi jug‘rofiyai umumiy” (“Qisqacha umumiy geografiya”, 1903), “Kitob-ul-atfol” (“Bolalar xati”, 1904), “Muxtarasi tarixi islom” – “Qisqacha islom tarixi”(1904). “Amaliyoti islom” (1905), “Rusiyaning qisqacha geografiyasi” (1908) kabi darslik va kitoblar yozgan. Uning 1901-yildan boshlab “Turkiston viloyatining gazeti”, “Taraqqiy”, “Hurriyat”, “Turon”, “Sadoi Turkiston”, “Najot”, “Mehnatkashlar tovushi”, “Tirik so‘z”, “Vaqt”, “Samarqand”, “Oyna” kabi gazeta va jurnallarda chop etilgan maqolalari esa taraqqiyparvar kishilar va ayniqsa, yoshlarning diqqat-e’tiborini qozongan.

Behbudiy adib sifatida “Padarkush” dramasini yaratgan. 1913-yilda Samarqand shahrida nashr etilgan bu dramada u yoshlarning ilmli, madaniyatli bo‘lishi lozimligini qayd etgan.

@mutolaa_sehri

​Yashamoq qorami yo sariq…?

So’ngi umidni ham tirik qo’ymagan yozuvchi!

Oddiylik chindan ham daholikmi?

Oxirgi paytlarda «trentga» chiqqan asarlardan biri shubhasiz Chin vakili Yu Xuaning «Yashamoq» nomli romani bo’lib turibdi. Bu asar haqida shu kunlarda shu qadar ko’p eshittimki, urfga qarab mutoaala qilmasamda barbir olib o’qidim va tan olishim kerak - afsuslanmadim. Ochig’ini aytganda keng omma orasida bu qadar ommalashgan kitoblar «sariq», hech bo’lmaganda «sariqroq» bo’lib chiqardi. Lekin u ko’tarib chiqqan mavzular: inson ruhiyatidagi qarama-qarshiliklar, hayot va o’lim o’rtasidagi chegarani bunchalar oddiy va tushunarli ochib bera olganini ko’rib asarni ikkilanmay Klassik asarlarning qatoriga qo’shib qo’yish mumkin, fikrimcha.

Asar har qanday davr va jamiyat uchun dolzarb bo’lgan mavzularni yoritib, hayotning beqarorligi, taqdir zarbalari va unga qarshi ularoq inson matonatini qarama-qarshi qo’yadi. O'lmasang yashayverasan, deganlaridek asar bosh qahramoni ham bir inson boshdan kechirishi mumkin bo’lgan jamiki kulfatlarga duch keladi, lekin yashaydi, oxirigacha mardonavor turib beradi. Qaysidir manoda yozuvchi bu orqali bosh qahramonni jazolagan deyish ham mumkin. Chunki aynan uning yengiltakligi, qimorbozligi ortidan farovon oilasi qashshoqlikka yuz tutib chok-chokidan so’kilib ketadi va ko’z ko’rib quloq eshitmagan sinovlarga duch keladi. Ammo yozuvchi bunda aynan bir insonni aybdor qilmoqchi degan fikrga ham bormaslik kerakligini asar davomida tushuntirib qo’yadi. Ya'ni, inson taqdiriga bitilganidan istasa ham qochib qutula olmasligiga ishora qiladi.

Asarda qora rangning haddan tashqari ko’pligi esa biroz oshirib yuborilgandek. Yozuvchi o’quvchini ezib, yuragini tilka-pora qilib tashlaydi, umuman umid degan narsa ko’rinmaydi asarda, qaytanga borini ham ko’mib yuboradi. Koʻpchilik kitobxonlar Rus adabiyotida, ayniqsa Dostaveskiy asarlarida qora rang haddan tashqari ko’pligini ta'kidlashsada oxir oqibat intihoda yiltiragan nur, sal boʻlsada umid uchqunlari qoldiriladi, barbir. Lekin Chinlik adib bariga tupurgan holda hammani qatl etib, bosh qahramonni kòrgiligini kòrsatib o’lguncha yashatadi…

Shu o’rinda asar uslubi haqida ham ikki og’iz aytib o’tishim kerak. Minimalizm va oddiylikni uning asosiy «kuziri» deyish mumkin. Yu Xua nozik va mahoratli tasvir uslubi, sodda lekin ta'sirli tildan foydalangan. Ayrim yozuvchilardek insonlarning diniy his tuygulari markaziga ‘zarba’ berish orqali asarni yanada o’qishli qilishga urunmagan ( Aslini olganda buni iloji ham yòqda, axir u Chinlikku). Jimjimador so’zlar va tashbehlardan maksimum qochilgan. Shu bilan birga bu oddiylik asardagi hayot va o’lim o’rtasidagi munosabatlarni, yashashga bo’lgan ishtiyoqni ramziy va falsafiy jihattan aks ettirishiga zarracha to’sqinlik qilmaydi, aksincha barchaga birdek tushunarliroq qiladi. Bu - klassik adabiyotga xos albatta.

Nashriyotiga tarjima, qolaversa asarni xalqimiz orasida ommalashtirgani uchun Abdukarim Mirzayev va Rasul Kusherbayevga ham rahmat.

Har qalay, hammaga mashhur siyqasi chiqqan sap-sariq ònlab «egizak» asarlardan mana shu Chinlik adibning asari kitobxonga kòproq foydali bòladi, nazarimda...

© Adham Muhiddin o‘g‘li

@mutolaa_sehri

​​Ilk marta Qur'oni Karimning o‘zbek tilidagi ma'nolar tafsirini qilgan inson bilan bo‘lgan suhbatlar jamlangan kitob haqida

Bu yilgi mutolaani Qur'oni Karimning o‘zbek tilidagi tafsirini o‘qishimizga sababchi bo‘lgan inson Shayx Alouddin Mansur suhbatlar jamlangan “Osmoningdan uzilma, ey dil” kitobi mutolaasi bilan boshladim. Suhbatlarning birida Shayx hazratlari Kalamulloh ma'nolarini o‘zbek tiliga tarjima qilishga turtki bo‘lgan bir voqeani keltiradi:

“... Shuni aytib o‘tishim kerakki, bugun mening fazilatim bo‘lib hisoblanayotgan diniy bilimim va e’tiqodim bir paytlar eng katta aybim bo‘lib sanalar edi. O‘shanda mo‘min-musulmonlar orasiga suqilib kirib olgan ayrim munofiq ayg‘oqchilarning chaquvi bilan hammaga ma’lum bo‘lgan idora hodimlari uyimda tintuv o‘tkazishib, bor diniy kitoblarimni olib chiqib ketdilar va shundan keyin bo‘lgan so‘roq-savol paytida o‘sha idora rahbarlaridan biri bir qo‘lida Qur’oni Karimni, ikkinchi qo‘lida o‘zbek tilida bitilgan kichik bir diniy risolani ushlab menga qarab shunday degan edi:

"Biz odamlarning orasida Qur’onning tarqalashidan qo‘rqmaymiz. Lekin mana bunday diniy kitoblar ko‘payishidan qo‘rqamiz. Chunki bunday kitobchalar odamlarni diniy sarqitlar bilan zaharlaydi".

Menga bu so‘zlar juda qattiq ta’sir qildi. Haqiqatan ham Qur’oni Karim naqadar buyuk ilohiy moʻjiza bo‘lsa-da, uning mazmun-ma’nolaridan bexabar xalq nazarida bu kitob shunchaki qabristonlarda o‘qiladigan yoki uyning to‘riga ilib qo‘yilib, undagi biron ko‘rsatmadan foydalanilmaydigan, bir so‘z bilan aytganda, insonlarning yashash tarziga ta’sir ko‘rsatolmaydigandek, bir oddiy kitobga aylanib qoladigandek tuyuladi.

O‘sha "so‘roq"dan boshlab bu ilohiy Kitobning mazmunini xalqimizga yetkazish niyati tug‘ulib va bu niyat menga armon bo‘lib kelar edi. Alhamdulilloh, Olloh taoloning inoyati bilan shu armonning ushalishi imkoni tug‘ildi va men bu muborak ishga kirishdim.”

_
Kitobda g‘oyat manfaatli, ilm o‘rganish, islom va din ilmidagi mazmunli 30 ga yaqin suhbatlar jamlangan. O‘zim hali o‘qib tugatmadim. Ammo har-bir suhbatni o‘qir ekanman, “kitob tugab qolmasaydi” degan istak bilan mutolaa qilyapman. O‘qimagan bo‘lsangiz, bu kitobni olib albatta o‘qing...

© Komiljon Aslonov
@mutolaa_sehri

​​​#taqriz

Muhammadga (Salollohu Alayhi Vasallam) sodiq Muhammad Sodiq

📌 "Olim shaxsiyatiga bir nazar"

📜 "Rasulluloh Salollohu Alayhi Vasallam ŏz hadisi shariflarida: "Alloh taolo ushbu ummatga har yuz yilda Uning dinini yangilaydigan bir odamni yuboradi".

    Ushbu kitob Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlarining hayot lavhalarini ŏz zamondoshlari tomonidan bayon etadigan informativ qöllanmadir. Unda bir buyuk inson, din va davlat arbobi shaxsiyatiga havasli nazar ila, ixlos bilan mutolaa qilasiz. Nafaqat Ŏzbekiston, Örta Osiyo mintaqasi va boshqa ko'plab e'tiqodimiz bir bo'lgan mamlakatlar uchun qilgan sharafli ishlari, diniy tanazzulni hamin qadar bartaraf etishda körsatgan jasoratlari haqida bilib olasiz.

    📜 "Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf hazratlari sof Islom, ya'ni Ahli sunna val jamoa aqiydasining posboni, hanafiy mazhabining himoyachisi, Naqshbandiya tariqatining tarğibotchisi edilar".

Din, dunyo va ilm ishlarida barqaror, soğlom turmush tarzi - sport bilan, umr soniyalarini-da zoye ketkazmay kitob mutolaalari bilan hamnafas, pok iymon, sof niyatlar, soğlom fitrat, yuksak axloq egasi bilan yaqindan tanishasiz.

📜 "Yurish-turishlari, xatti-harakatlari, gap-sözlari - hamma-hammasi ibrat edi".

Ohh... U viqor, salobat, salohiyat, sönmas shijoat, barokat, ruhan va ma'nan barkamollik, sunniy mukammallik - bir olimning sharafli umr jozibasi har kimni-da hayratga solib qo'yishiga namli qaroqlaringiz ila shohid bölasiz.

📜 "Kuniga ön varaqdan ko'proq yangi kitob yozish bilan birga yangi kitobdan öttiz sahifa mutolaa qilish qilishni ham vazifa qilib olgandilar".

Kitobda öz davri va davrasining tafakkur mayoği bo'lgan olimning teran nigohi, ötkir zehni, xolislik, odillik va kamtarlik, behisob, oliy fazilatlari va suhbatlaridan bahramand bo'lgan ilm ahlining xotirotlarini maroq bilan mutolaa qilasiz.

📜 "Siz vafot etgandan keyin dahr doyasi siz kabi bir allomani öz etagida parvarish qila olmagan"

Va shu bilan birga, Hazratning kitoblarini doim ŏqiydigan har bir xonadon ahli va kitobxonlar ma'naviyati baland, ongi, ruhiyati soğlom, hidoyat yölidan oğishmay, qanoat va sabrda mustahkam, ilm talabida boqiy bölishiga haris-la amin bölasiz.

📌 Albatta ŏqib kŏring!

✍ Mahbuba Ubaydullayeva
@mutolaa_sehri

​​10 yanvar — Muso Toshmuhammad o‘g‘li Oybek tavallud topgan kun

Oybek (Muso Toshmuhammad o‘g‘li) 1905 yil 10 yanvarda Toshkent shahrida tug‘ilgan. O‘zbekiston xalq yozuvchisi (1965), O‘zbekiston FA akademigi (1943). Toshkent universitetining ijtimoiy fanlar fakultetida (1925—27), Leningrad xalq xo‘jaligi institutida (1927—29) o‘qigan va og‘ir xastalikka chalingani sababli yana Toshkentga qaytib, Toshkent universitetida o‘qishni tugatgan (1930).
A. S. Pushkinning «Yevgeniy Onegin» she’riy romani, M. Yu. Lermontovning «Maskarad», Molerning «Tartyuf» dramalarini o‘zbek tiliga tarjima kilgan.
Oybek 1968 yil 1 iyulda Toshkentda vafot etgan. Vafotidan so‘ng «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni bilan taqdirlangan (2001).

Nazm:
▪️«Tuyg‘ular» (1926),
▪️«Ko‘ngil naylari» (1929),
▪️«Mash’al» (1932) she’riy to‘plamlari.

Dostonlari:
▪️ «Dilbar — davr qizi» (1932),
▪️«Uch» (1933),
▪️«Baxtigul va Sog‘indiq» (1934),
▪️«Qahramon qiz» (1936),
▪️«Gulnoz»,
▪️«Kamonchi»,
▪️«Navoiy» (1937).

Romanlari:
▪️«Qutlug‘ qon» (1940);
▪️«Navoiy»(1942);
▪️«Quyosh qoraymas»(1943—59);
▪️ «Ulug‘ yo‘l» (1967);
▪️ «Oltin vodiydan shabadalar» 1949.

Qissalari:
▪️«Shonli yo‘l»,
▪️«Nur qidirib»,
▪️«Bolalik xotiralarim»,
▪️«Bola Alisher».

Siz adibning qaysi asarlarini o'qigansiz?
___
📖 @mutolaa_sehri

​XX asrning eng mashhur yozuvchilaridan biri, „yoʻqotilgan avlod“ vakili Erix Mariya Remarkning „Qarzga olingan umr“ (nemischa: „Der Himmel kennt keine Günstlinge“) romani ilk marta 1959-yilda chop etilgan. Romanni oʻzbek tiliga Dilfuza Sobirova tarjima qilgan. Asar Remark uslubiyatining anʼanaviy oʻziga xosligi, yaʼni urush va undan keyingi davrning insonlar jismi va ruhiyatiga taʼsiri haqida hikoya qiladi.

Asar bosh qahramoni – Lilian Dyunkerk. U Shveytsariyadagi „Montana“ sanatoriysida umrining soʻnggi damlarini oʻtkazishga majbur. Negaki, Ikkinchi jahon urushi davrida toʻyib ovqatlanmagani uchun silga chalingan hamda 24 yoshidayoq oʻlim tashxisi qoʻyilgan. Lilianga yashashdan mazmun yoʻq boʻlgan paytda sanatoriyga poygachi doʻstini koʻrishga kelgan Klerfe ismli kishi Lilianga yashashga umid beradi. Lilian uni sevadi, ardoqlaydi, u bilan birga Italiyadagi bir necha poygalarda tomoshabin sifatida qatnashadi.

Lilian Klerfe bilan birga sanatoriyni butunlay tark etib, Parijga yoʻl oladi. Parijda uning ziqna amakisi Gaston yashardi. Amakisi unga ota-onasidan qolgan pullarni oz-ozdan berib turardi, biroq Lilianning sanoqli kunlari qolgan. Shu bois u barcha pullarni birdaniga olib koʻngli tusagan libos kiyishni, qimmat otellarda yashashni istaydi. Qoʻlidan kelganicha shu istaklarini amalga oshiradi ham. Biroq bu narsalar uning ruhiyatidagi tushkunlikka barham bera olmaydi. Faqat...faqat Klerfega boʻlgan muhabbatigina unga hayotda yashab qolishiga umid beradi xolos.


Ammo kunlardan birida Italiya shimolidagi Breshiyada yuz bergan poyga vaqtida Klerfe avtohalokatga uchrab vafot etadi. Lilianning hayotga boʻlgan umidlari ham butkul soʻnadi. Buning ustiga, Klerfening unutilgan singlisi kelib akasi oʻlimidan oldin Lilian nomiga oʻtkazilgan uyni qaytarib berishini talab qiladi. Bunday razil insonlar bor va Klerfe yoʻq dunyoda yashashni istamagan Lilian ilojsiz eski sanatoriysiga qaytadi. Olti hafta oʻtgach, Lilianning Klerfega boʻlgan sevgisi tufayligina qarzga olingan umri poyoniga yetadi.

Asardan olingan iqtiboslar:

„Qarzga olingan umr. Umrki, hech narsaga achinmaysan, chunki endi yoʻqotadigan narsaning oʻzi yoʻq“.

„Kelajak yoʻq. Oʻlim esa shunchaki soʻz emas, haqiqat“.

„Qolishni qanchalar istashimni bilsangiz edi. Men qashshoq va yolgʻiz boʻlishga ham roziman, faqat qolsam boʻlgani edi. Qolsam boʻlgani! Boshqa hammasi yolgʻon va chorasizlikdan kelib chiqqan jasorat“.

“Fojia va kulgili tomoni shundaki, dunyodagi barcha odam, eng badavlat korchalondan tortib, eng kambagʻal shoʻrlikkacha oʻzlarini xuddi oʻlmaydigandek, abadiy yashaydigandek tutishadi. Agar biz doim oʻlim haqligini anglagan holda yashaganimizda edi, anchagina shafqatli va marhamatli boʻlardik“.

„Hayot aqlga zid fikrlarni yaxshi koʻradi, shekilli, senga hammasi joyida boʻlib tuyulgan paytda, koʻpincha kulgili holatga tushasan va jar yoqasiga kelib qolasan“.
© Azamat Fayzullayev
@mutolaa_sehri

​#Aytmatov

Ch. Aytmatov "ALVIDO EY,GULSARI" asari

Ch. Aytmatovning "Alvido ey, Gulsari" asari boshqa asarlari kabi juda ham mashhur va o‘quvchi qalbiga yo‘l topa oladigan asarlar sirasiga kiradi. Asar urushdan keyin qirg‘iz xalqining ayanchli ahvoli va turmush-tarzini cho‘ponlar va yilqichilarning hayoti orqali ochib bergan.
Gulsari bu otning nomi. Asar ham otning o‘limi bilan bog‘liq lavhalar bilan boshlanadi. Ammo asarning bosh g‘oyasi Gulsarining hayoti emas balki, o‘sha davrdagi qirg‘iz xalqining o‘ta ayanchli ahvoli, og‘ir turmush-tarzi, partiya a‘zolarining qahramonona mehnatlari, qiyinchiligi, azob-uqubatlari, oddiy xalqqa nisbatan qilinadigan nohaqliklar,zug‘umlar, kattalarning safsataboz maqtovlari va shu bilan birgalikda umrning o‘tkinchiligi, keksaygan sari hech narsaga yaramaydigan va keraksiz bo‘lib qolishi kabi g‘oyalar ilgari surilgan. Urushdan keyin xalq shu darajada ayanchli ahvolga tushganki, o‘zlari yetishtiradigan narsani o‘zining ehtiyoji uchun ishlatolmagan. To‘lanboylarning o‘tovi yamalaverib yaroqsiz ahvolga keladi. Kigizni topib bo‘lmaydi. O‘tovni yamash uchun jun kerak. Junni narxi esa oltin bilan barobar. Qo‘lida qancha qo‘yi bo‘lsa ham ularning oddiygina junidan foydalanolmaydi.

ASARDAGI OBRAZLAR TALQINI:
Asar bosh qahramoni Tanaboy Bekasov-haqiqiy kommunist, hukumat uchun jonini ayamaydigan va buning uchun o‘z akasini quloq qilgan inson. U umri davomida partiyaga sodiq xizmat qildi. Nohaq partiya a‘zolari safidan chiqarilgandan ham, u o‘z ishini davom ettirdi, haqiqiy kommunistligicha qoldi. Ammo men uni ijobiy obraz deb atay olmadim. To‘g‘ri, u adolatparvar, xalqni o‘ylaydigan, mehnatkash, to‘g‘ri so‘z, halol inson. Ammo xiyonatkor. O‘z xotini va farzandlari bo‘la turib Bibijonni sevib qoladi. Xotiniga xiyonat qiladi. Ancha vaqt o‘tgandan keyin ham Jo‘raning dafn ma‘rosimida Bibijonni ko‘rib " Qaniydi menga kelib dalda bersaydi" deydi.
Asarda hammaga o‘rnak bo‘ladigan ijobiy obraz sifatida Jaydar va Karimbekovni aytishimiz mumkin.

"Agar er xotining yoki xotin erining nuqsonini bilib turib yashirsa, qiyomatda Alloh ularning nuqsonlarini yashirar ekan". (HADISDAN)

Jaydar ana shunday ayollardan edi. Dovul bo‘lib, yilqilardan xavotir olib To‘lanboy Bibijonning uyidan ich kiyimda chiqib ketadi. Jaydar shunda ham erining obro‘sini o‘ylab: "Sen shu yerda tura tur. Senga ovqat, kiyim-kechak keltiraman. Bu ahvolda odamlarning ko‘ziga qanday qaraysan",- deydi. Jaydarni biz o‘ta sabrli va matonatli, eriga doimo to‘g‘ri yo‘lni ko‘rsatadigan , yomon kunida hamdard bo‘ladigan ayol sifatida ta‘riflasak arziydi.
Karimbekov obraziga to‘xtaladigan bo‘lsak u hukumat a‘zosi. Shunday bo‘lsada u boshqalar kabi o‘zini o‘ylaydigan , haqiqatni ko‘ra turib ko‘z yumib ketadiganlardan emas. Xalqning ahvolidan kelib chiqib mulohaza yuritadigan, oddiy xalqni himoya qiladigan, haqiqatdan qo‘rqmaydigan, adolatparvar inson. Vaholanki, o‘sha davrda bunday insonlar juda ham kam bo‘lgan. Balki, Karimbekov kabi adolatpeshalar ko‘payganda xalqning ahvoli bu darajada bo‘lmasmidi?

✍️ Sadoqat Istamova
💬📹📹 @mutolaa_sehri