Salkam sinchi

ChatGPTning rasm asosida yozgan hikoyasi: (tahrirsiz)

“Chiziqlar orasida”

Yagona sahifa. Yaltiroq varaqqa chizilgan chiziqlar. To‘g‘ri emas, egri. Baʼzilari qalin, baʼzilari nozik. Har biri alohida yo‘l, alohida qaror. Bu sahifa, aslida, Nilufarning ichki olami edi.

U yurdi. Yurib bo‘lmadi. Har bir qadamda o‘zini savollar girdobida topdi. “To‘g‘rimi? Noto‘g‘rimi? Bu yo‘l meni qayerga olib boradi?” degan o‘ylar uning boshi uzra qora bulut kabi suzardi. U har doim boshqalarning orzularini o‘ziningdek ko‘rgan, ammo o‘zi nimalarni xohlashini unutib qo‘ygan edi.

Bir kuni u mehribon ustozidan eshitgan bir gapni esladi:
"“Neyrografika — bu yuraging bilan chizilgan xarita. U seni o‘zingga yetaklaydi.”

U qog‘oz oldi. Ruchkasini sekin harakatlantira boshladi. Hech bir chiziq rejasiz edi — xuddi hayotidek. Yuragini chizdi. Dardini chizdi. Bolalikdan beri ichida so‘zsiz yig‘lab kelgan tuyg‘ular chiziqlarda jonlandi. Ayriliqlar, orzular, kechikkan so‘zlar, baxtli lahzalar — hammasi qog‘ozda harakatlanardi.

Chiziqlar baʼzan to‘qnashdi. Uzoq vaqt tikilgan joylarda dog‘ paydo bo‘ldi. Nilufar u nuqtalarda aniq esladi: birinchi marta rad etilgan orzusini, onasining ko‘zidagi g‘amni, o‘zidan yuz o‘girgan do‘stini. Ammo chiziqlar harakatda davom etdi. Har bir tugun, har bir to‘xtash — o‘sish uchun zarur ekanini u endi tushunayotgandi.

U ishni tugatgach, daftar sahifasiga uzoq tikildi. Endi bu oddiy rasmlar emasdi. Bu — o‘zi edi. Ichki ovozi, yuragining xaritasi, u hali ham borish mumkin bo‘lgan yo‘l.
Nilufar daftarni yopdi. Ammo qalbida eshik ochildi. U endi bilardi: o‘zini eshitish uchun ba'zida to‘xtash, chizish va ichkariga qarash kifoya.


@kumush_odina

#tavallud

Kechiraman...

Yolvorishing shartmas,
shartim tugagan...
Ar(a)zimni qarzday o‘chiraman men.
Osmonni o‘rtaga olib olma tan
Yerga qarasang ham kechiraman men.

Ko‘zyoshmi,
qo‘ysang-chi, kimga kerak u –
Dalli odamlarning suygan maslagi.
Yig‘lagimmas,
o‘shal esim yegan hu-uv
Kunlarni eslagim kelar, eslagim.

Ko‘ngil so‘rasang ham
kechiraman men.

Zikri ziyoratlar bo‘larmi qabul,
Toki qovushmasa ko‘ksimiz mulki.
Oy – yordan gumona bilan qolgan tul,
Uning nimasiga sig‘inish mumkin.

O‘lim tilasang ham kechiraman men.

Tushun, yoding tushib mening yodimga
Sindirar yettinchi ko‘kdagi kursim.
Chap yelkamda sening gar boshim tursa...
(Mayli, o‘ng yelkamda Tyan-shan tursin)

Kechir demasang ham
kechiraman men.

© Rashid Xo‘jamov

@kumush_odina

#tavallud

Qishloqqa maktub

Dilni xira qilar shahar havosi,
Tushgandek yuragim goʻyo  qafasga.
Bunda tanqis ekan begʻubor hislar,
Men toʻymay qolyabman bunday nafasga.

Bunda bulbullarning ovozlari past,
Topilmas xoʻrozning qichiqriqlari.
Bu yerni toʻldirgan azonlar emas,
Gazli ulovlarning chinqiriqlari.

Bu yerda majburlar qoidalarga,
Koʻnishimga emas, koʻnishlarimga.
Kulgim kelar tavba, boshi yalanglar,
“Yalangoyoq” deya kulishlariga.

Salom ayt, qishloqjon, burni toʻrlagan,
Boldan-da shirinroq bolani koʻrsang.
Yuzlarini sepkil oʻpgan qizlarning,
Manglayidan oʻpib qoʻyaman, borsam.

Izladim, nenidir, neligin bilmay,
Shaharning bogʻini kezdim, bogʻini.
Yoʻqligin  his  qila boshladim bugun,
Qishloq, oʻzingdan-da yaxshirogʻini.

Tosh yoʻllarda yurgan toshdil odamlar,
Ermaklar qilsalar tuproq koʻchangni.
Men senga buyuklik ismin qoʻyaman,
Sen qoʻllab tursang bas, Mohigulchangni.

Mohigul Jabborova

@kumush_odina

Yig‘ladim!
Hurlik yodimga tushdi,
Nurlik yodimga tushdi,
O‘tganlarni esladim,
Ketganlarni esladim,
Bahorni ko‘rmay umri bitganlarni esladim...

*Usmon Azim

@kumush_odina

Bosib kelayotir dim havo,
Buncha huvilladi bu adir.
Tog‘lar tanho, daralar tanho,
Ketgim kelayapti qaygadir.

Shamollar soylarda cho‘zildi,
Mezonlar uchdilar betaqdir.
Sabrning eng so‘nggi ipi uzildi,
Xat yozgim kelyapti kimgadir.

Sezdimi kun ketar chog‘ini –
Qarg‘alar aylandi falakda betin.
Qanotli chiroqdek meni sog‘inib
Birov kelarmikan?!

Shom tushar chog‘ida g‘am juda ravshan,
Oqibatni ayon ko‘radi idrok.
Hech kimga ko‘rsatmay bir yig‘lab olsam –
Qorong‘ulik tushsaydi tezroq!

*Usmon Azim

@kumush_odina

Muzqaymoq yemaydiganlar yozda boyib ketarmikan)

@kumush_odina

Albatta, ushbu sheʼriy parcha juda teran maʼno va poetik ifoda vositalariga boy. Tahlilni bir necha qatlamda — mazmun, obraz, timsollar, uslub, va filosofik qatlam bo‘yicha ko‘rib chiqamiz:

📌 Sheʼr matni:
“Oʻzim?..
Oʻzim xayol bilan choylashgan edim,
meni ichib qoʻydi tovushlar olgʻir.
Baribir oʻzbekcha tushunmaysiz-ku,
kuylamoqchi edi bechora yomgʻir...”

🧠 Mazmuniy tahlil
Bu parcha ichki kechinma, o‘z-o‘zini anglash, va tashqi dunyo bilan ichki dunyo o‘rtasidagi uzilish holatini aks ettiradi. Lirik qahramon “oʻzim” deya o‘ziga murojaat qiladi — lekin bu oddiy emas, ikki xil “oʻz” haqida gap ketmoqda: biri ongli, hushyor qahramon, ikkinchisi esa xayolga cho‘mgan, ichki olamida yashovchi “oʻz”.

“Oʻzim xayol bilan choylashgan edim” — bu satr o‘zbekona noziklik bilan aytilgan. Choylashish – kundalik, oddiy, ammo samimiy harakat. Bu yerda “xayol bilan choylashish” — tasavvur, orzu, xayolot bilan yolg‘izlikda muloqot qilish, uni hatto do‘stdek yoniga chorlab, uni tinglash, unga vaqt ajratish ramzidir. Ya’ni qahramon tashqi dunyodan uzilgan, ichki dunyosi bilan “choy ichib” o‘tirgan.

“meni ichib qoʻydi tovushlar olgʻir” — bu yerda esa tashqi haqiqat, ommaviylik, shovqin — insonni tinmay chulg‘ayotgan turli ovozlar (media, tashqi bosim, odamlar, gap-so‘zlar) lirik qahramonni yutib yuboradi. “Ichib qo‘ydi” — bu yerda shaxsiylikning yo‘qolishi, ichki ovozning bosilishi, insonning o‘ziga begonalashuvi anglatiladi.

“Baribir oʻzbekcha tushunmaysiz-ku,” — eng keskin, og‘riqli satrlardan biri. Bu yerda muloqotsizlik, ruhiy yakkalanish, va milliy ma’naviyatning tushunilmasligi mavjud. Bu faqat til haqida emas, balki mentalitet, ichki holat, ichki musiqani tushunmaslik haqida.

“Kuylamoqchi edi bechora yomgʻir…” — yomg‘ir – poetik timsol. Odatda yomg‘ir – poklovchi, tozalovchi, tasalli beruvchi hodisa. Bu yerda “bechora” degani – yomg‘irning ham so‘z aytishga ojiz qolgani, tabiatning ham tushunilmasligi, tuyg‘ularga quloq solinmasligini bildiradi.

🎨 Poetik obrazlar va timsollar
Timsol:
Xayol: Ichki olam, tasavvur, orzular
Choylashish: Samimiy yaqinlik, vaqt ajratish, tinchlik
Tovushlar olg‘ir: Shovqinli tashqi hayot, jamiyat, bosim
Yomg‘ir: His-tuyg‘ular, poklanish, tabiatdagi tovush, ichki kuylov
✨ Uslubiy xususiyatlar
Paradoksal holat: “Oʻzim xayol bilan choylashgan edim” – bu tasvir sodda bo‘lsa-da, aslida real bo‘lmagan holat: xayol bilan choy ichib bo‘lmaydi, lekin bu poetik kuch beradi.

Antropomorfizm: tovushlar "ichib qo‘yadi", yomg‘ir "kuylamoqchi bo‘ladi" – bu uslub she’rga jonlilik beradi.

Kontrast: ichki sukunat va tashqi shovqin, o‘zbek tilining musiqasi va uni tushunmaydigan muhit o‘rtasidagi to‘qnashuv.

📖 Filosofik qatlam
Bu she’r postmodern ruhdagi ichki bo‘linishni tasvirlaydi. Shaxs o‘zligini topishga urinadi, ammo shovqinli dunyo, ommaviylik, tushunmaslik, va begonalik bu yo‘lda to‘siq bo‘ladi.

She’rda estetik iztirob bor – u so‘z bilan emas, timsollar orqali berilgan. Bu klassiklikdan uzoq, ammo falsafiy she’r.

🧩 Xulosa
Bu parcha — “ichki sokinlik va tashqi betartiblik” o‘rtasida ezilgan insonning qisqa, ammo kuchli hayqirig‘i. Bu nafaqat shaxsiy holat, balki butun bir avlodning holatini ifodalashi mumkin.

Agar bu she’r zamonaviy yosh ijodkorlardan biriga tegishli bo‘lsa — u ayni paytdagi ongli, iztirobli, jamiyat bilan ziddiyatda yashayotgan ijodkorning ovozi bo‘lishi mumkin.

©️ ChatGPT

@kumush_odina