Salkam sinchi

DORILOMON KUNLAR KELDI…
Onaginam!
Dorilomon kunlar keldi, shafaqlari ol,
Qayon boqsang, shaylanishlar va sozlashar tor.
Olcha gulin ko‘zlaringga surtasan behol:
“Bu kunlarga yetganlar bor, yetmaganlar bor”.
So‘lg‘in-so‘lg‘in lablaringdan ucharkan shu so‘z,
Otaginam xayolimda rostlay boshlar qad.
Dorilomon kunlarga qayt, onam, yumib ko‘z,
O‘ksik dilda boshlanmasin desang qiyomat.
Bu tabiat suyumlidir ham ko‘zlari ko‘r,
Goh sharobdan, goh og‘udan qilar bizni mast.
Belginangga tirgak bo‘lay, onajonim, tur,
Dorilomon quyoshga boq, unga qasdma-qasd.
Yuzing ardoqli quyoshday issiq va mahvash,
Ko‘zlaringda umid yonar tikilgan oni,
Qorli kunlar bilan ketsin dilingdagi g‘ash,
Qizg‘ish, lola rang qoplaydir bu kun dunyoni.
Bu dunyoning qir-darasin xosiyati mo‘l,
Yerni yalang oyoq bossang yayraydi taning.
Yashamoq – bir tansiq taom, unga ursang qo‘l,
Borgan sari ochiladir ishtahang saning.
Bog‘lardagi yetilgusi har mevali shox
Rizqdir bizga, rizqqa doim dil ilinjlikdir.
O‘g‘lonlaring kelar, ana, ochishib quchoq,
O‘g‘lonlaring meva qadar bir shirinlikdir.
Onaginam!
O‘zing tortma davralardan, el chorlaganda,
“Tiriklikning bayrami”, deb sozlanganda tor.
O‘zing so‘lg‘in lablar bilan pichirlaganday:
“Bu kunlarga yetganlar bor, yetmaganlar bor”.

© Halima Xudoyberdiyeva

@kumush_odina

Listning bu qadar uzunligini BMI yozayotib his qilyapman🙃

To‘g‘ri tanqid va hassos baho shoirga emas, she’riyatga qaratiladi.

***

San’at (bilan shugʻullanish) hissiyoti shaxsiyatsizdir. Shoir esa bu shaxsiyatsizlikka faqat o‘zini bajarilishi lozim bo‘lgan ishga butunlay bag‘ishlash orqaligina erisha oladi.

Tomas Eliot, “Anʼana va ijodiy individuallik” maqolasi

@kumush_odina

Ilmli ayol
 
Hazratim ilmni diniy va dunyoviyga emas, foydali va foydasizga ajratardi. Bugun biz dunyoviy deb mezonga solayotgan ilmlarni u kishi doim muhim hisoblagan. Jamiyatni ilmli qilishda ayollarning o‘rni beqiyosligini doim ta’kidlagan. Qaysi sohada bo‘lmasin, o‘qigan qizlarni ko‘rsa juda quvonardi. Boisi hazrat uchun eng asosiy o‘lchov o‘qish bo‘lib, kimnidir maqtasa ham, koyisa ham “o‘qigan” yo “o‘qimagan” sifatini berardi. Agar bir ayol Qur’ondan bir pora yodlagan bo‘lsa, tahorat va namoz ahkomlarini o‘rgangan bo‘lsa ham, katta yutuqqa erishibdi der edi. Bundan tashqari o‘zi ham kitob borasida ayollar bilan ishlagan. Har bir hunari bor ayolni jamiyatga foydasi tegayapti, juda yaxshi ish qilayapti deb e’zozlab gapirardi. O‘zim ham bolamni katta qilib olay deb biror ishimni yakunlamasam, faqat sen emas, hammayam bolali bo‘layapti, ishingni qoldirma deb qattiqroq talab qilardi. Men haqimda boshqa odamlarga gapirganida esa “quchog‘iga bolasini olib ilmiy ishini qilayapti, barakalla” deb alqab qo‘yardi.
 
Farzand sifatida eng katta yutug‘imiz shunda bo‘lganki, u kishi doim bizni rag‘batlantirgan. Qanday muvaffaqiyatga erishmaylik, xoh kichik, xoh katta bo‘lsin, albatta shirin lutfi yoki jilmayishi bilan mehnatimizni qadrlagan. Ilmiy darajaga erishganimizda ich-ichidan o‘ta xursand bo‘lgan. Otam katta bir ne’matga yetishganida Ollohga bo‘yin eggan holda albatta shukronasini keltirardi. Qur’onni yodlab kelganimizda ham o‘zimizga aytmagan bo‘lsa-da, boshqalarga faxr bilan gapirganini eshitganmiz. Esimda, Qur’onning bir juzini yodlab kelsak, “Ie, mashalloh, tugatdingmi, endi bugun bitta osh ekan-da?” der edi. Shunday deyishini juda yaxshi ko‘rardim, biz uchun bu katta rag‘bat edi. Qur’oni karimni to‘liq yodlab bo‘lganimda safarda edi. Eshitgan zahoti menga qimmatli hadya olib safardan qaytgan. O‘sha hadyani asrab qo‘yganman, go‘zal xotira bo‘lib qolgan.
 
O‘qishni Misrda davom ettirmoqchi bo‘ldim. Mavzumda ikkilanganimda, “Yo‘q, qiyinchilik bo‘lsa ham o‘qish kerak, qizim” deb yo‘l ko‘rsatgan. Haqiqatan ham otam ko‘rsatgan yo‘ldan yurganim uchun katta natijalarga erishganman. Otamdan umrbod minnatdorman.
 
© Odina bintu Sodiq
 
“Ma’naviy hayot” jurnali, 2023-yil 2-son.

@kumush_odina

Suhbatlashamiz. Qanday savollar bor:

https://t.me/QuestionUZ_Robot?start=c0742d110b4840

Toshkent zerikarli boʻlib qoldi. Hamma oʻz hayotiga ketdi. Toʻgʻri, oldinda hali koʻrishajak kunlar koʻp. Ammo hayot toʻrt yilga yetkazmadi bizning birgaligimizni. Doim ular ichida eng taʼsirchani oʻzim boʻlgan boʻlsam kerak. Shunga balki hammamizning oʻz yoʻlimizga bunchalik tez burilib ketishimizni qabul qilish qiyin kechyapti. Ich-ichimda hislar, gaplar koʻp. Lekin xayolimda keyingi ikki yil ichida aytilmagan bir jumla koʻproq aylanyapti:

Toʻrttalamiz bir boʻlgan makonda...

@kumush_odina

Sen xavotir olma
bahor kelsa, oʻzim aytaman.

© Suhrob Ziyo

Ismim xato ketibdi, material esa yomonmas:)

Aqlli gap:
Toshkent ham katta qishloq:)

©.
@kumush_odina

***

Siz kelasiz — daqiqalar hayajonda,
Dukurlari urib ketar yuragimning.
Kenja botir — yigirma yil sog‘inganim,
Siz kelasiz — ijobati tilagimning.

Ko‘ksamanning tuyoqlari o‘t sochadi,
Chor tarafdan ko‘k toqiga olov uchar.
Kenja botir — yigirma yil sog‘inganim,
Yuragimdan chorlov uchar, chorlov uchar.

«Devlar o‘ldi…» Qof tog‘idan kelgan jarchi
shamollarning tilidagi handasidir.
Kenja botir — yigirma yil sog‘inganim,
Haqning mag‘rur bandasidir, bandasidir.

Qizg‘aldoqlar — olov bo‘lgan tuyg‘ularim,
Boychechaklar sog‘inchimning ranglarimi?
Kenja botir yigirma yil tushdan ko‘rib,
Ertaklarning orasidan tanlaganim.

Yo‘llar uzun…
Manzil olis…
Siz yaqinda…
Yo‘lingizga ko‘zin tikkan ertakchi qiz,
Ko‘ksamanning tuyog‘idan o‘t chaqnatib,
Kenja botir siz kelasiz, siz kelasiz…

© Bashorat Otajonova

Men bu gaplarni bugungi talaba yoshlarimiz yaratib qo‘yilgan shart-sharoitlarning qadriga yetsin deb aytib qo‘ymoqdaman. 
Darhaqiqat, o‘rni kelganda bizlarga ta’lim-tarbiya bergan ulug‘ ustozlarimning nomlarini bir eslab qo‘ysam: A.Hamroev, S.Mirzaev, B.Xolidov, N.A.Semenov, A.Mutallibov, N.F.Solodovnikova, V.D.Shiller. A.K.Arenda, I.F.Levitskiy, N.Xalfin, O.Umarov, G.A.Bondorevskiy va boshqalar... Bu zotlar o‘z kasbining haqiqiy fidoyilari edilar. 
Esimda, 1950 yil Leningrad universitetidan kelgan Aleksandr Nikolaevich Boldirev institutimizning Sharq fakulteti 3 va 4-kurs talabalariga “Fors mumtoz adabiyoti”dan bir oy dars berdilar. Domlaning forsiy she’rlarni go‘zal talaffuz bilan o‘qishlari hammamizda katta taassurot qoldirdi. Jumladan, ustozning saboqlari mening ham ko‘nglimda bir umr muhrlanib qoldi. Keyinchalik taqdir taqozosi bilan Leningrad universitetiga aspiranturaga borganimda shu domla ilmiy ishimga rahbar bo‘ldilar. Dissertatsiya mavzusi “Majolis un-nafois” asarining ilmiy-tanqidiy matni va adabiy manba sifatida o‘rganish masalasi edi. Bu mavzu Aleksandr Boldirevga ham juda ma’qul kelgan edi. 
Xullas, men endi Navoiy asarlarini jiddiy mutolaa qilishga kirishdim. 1956 yilning boshlari edi. Domla jadallik bilan dissertatsiyani tugatishim zarurligini, Navoiy tug‘ilgan kuni ilmiy ishim muhokamaga qo‘yilishini aytdi. Men ishni oxiriga yetkazolmay qolishdan xavotirda ekanimni aytganimda, ustoz bir ajib gap aytdilar: “Bizlar har yili, hatto Leningradda dahshatli urush ketayotgan paytlarda ham Navoiyning tavallud kunini katta-katta anjumanlar, navoiyxonliklar bilan o‘tkazib kelganmiz. Bu yil ham xuddi shunday bo‘ladi. Sizning ilmiy ishingiz muhokamasi hazratning tug‘ilgan kuniga go‘zal sovg‘a bo‘ladi”. 
Bu gaplar mening g‘ayratimga g‘ayrat qo‘shdi. Qolaversa, ishimni hazratning tavallud kunlari munosabati bilan himoyaga qo‘ysam vaqtdan yutar ekanman. Chunki ilmiy ishlar muhokamasi navbatga ko‘ra belgilanar ekan. Mening navbatim esa bir yarim yildan so‘ng kelarkan.
Natija shu bo‘ldiki, 1956 yilning 22 fevral kuni akademik ilmiy kengashida nomzodlik ishimni himoya qildim. Opponentlarim akademik A.N.Kononov, dotsent G.Kostigovalar edi. O‘sha kuni so‘zga chiqqan olimlarning Navoiy siymosiga, uning ijodiga bo‘lgan tavajjuh va hurmatlari yig‘ilganlarda katta taassurot qoldirdi.
Darhaqiqat, donishmandlar aytganidek, ilm, o‘qish va o‘rganish bizni boy o‘tmishimizning ma’naviy vorislariga aylantiradi. Ilm, kitob ko‘ngil shamchirog‘idir. Bu haqiqatni hech qachon unutmasligimiz kerak. Farzandlar ta’lim-tarbiyasi faqat davlat ishi emas, bu oila uhdasi hamdir. Bolalarimiz o‘z ajdodlari qoldirgan ma’naviy meroslarni bilishlari kerak. Buning uchun esa ular kitob bilan do‘st bo‘lishlari lozim bo‘ladi. Zero, ahli ilmlar aytganidek: “Kitoblar qalbni yoritadi, insonni yuksaklikka ko‘taradi. Eng yaxshi orzu-istaklarni uyg‘otadi, aqlni charxlaydi”.
Yaratganga ming shukurki, butun umrim ilm ichida o‘tmoqda. Ikki qiz, bir o‘g‘ilni tarbiyalab voyaga yetkazdim. Ularning biri bioximik, biri tish doktori, biri quruvchi bo‘ldi. Olti nafar nevaramning uchtasi oliy ma’lumotli, magistraturani tugatdi. Yana olti nafar evaram bor. Bolalarim mening sohamga qiziqishmadi. Ammo ilmda hamjihatmiz. Farzandlarim – katta baxtim. Yana bir baxtim – yaxshi muhitda, yaxshi hamkasblar bilan ishladim. Bir jihatdan ular, qolaversa, ulug‘lar ruhiyati madadkor bo‘lib, shunday farovon kunlarga yetib keldim.

© Suyima Gʻaniyev
Yoshlik jurnali, 2012-yil 1-son

@kumush_odina