«YURIST VA KADR» NTM

БАЙРАМ МУКОФОТИ ҲАР КИМГА ҲАР ХИЛ МИҚДОРДА ТЎЛАНИШИ ТЎҒРИМИ?

САВОЛ.
Саволим шундан иборатки, бизни ишхонада ходимларни мустақиллик байрами билан мукофотлаш ҳақида буйруқ чиқарилди. Лекин, буйруқда мукофот миқдори кўрсатилмаган, яъни буйруққа иловадаги рўйхатга асосан дейилган. Рўйхатни эса раҳбар ўзи тайёрлаган ва барча ходимлар хар ҳил миқдорда мукофотланган. Сиздан илтимос, бу ҳолат қонунчиликка қанчалик мос келишини хуқуқий асослаб беринг. Жавобингиз учун олдиндан ташаккур.

ЖАВОБ.

Меҳнат кодексининг 252-моддасига биноан байрам саналари билан боғлиқ бўлган мукофотларни биз меҳнатга ҳақ тўлаш тизимида назарда тутилмаган рағбатлантирувчи мукофот сифатида кўрамиз.

Ва ушбу моддага кўра байрам саналарига боғлиқ мукофотлар бир марталик ҳусусиятга эга бўлган тўлов ҳисобланади ва ходимларнинг олдиндан белгиланган кўрсаткичлар ва шартларга эришганлиги учун эмас, балки муайян бир воқеа юз берганлиги, яъни бизнинг мисолда қайсидир байрам куни муносабати билан берилади.

Меҳнат кодексининг 299-моддаси 5-қисмида ҳам байрам мукофотлари меҳнатга ҳақ тўлаш тизимига кирмайдиган ва меҳнат натижаларига асосланмаган мукофот сифатида кўрсатилган.

Шундан келиб чиқадиган бўлсак, иш берувчиларнинг байрам мукофот пулларини ходимларнинг меҳнат натижаларига ёки қандайдир режа-кўрсаткичларни ва топшириқларни қай даражада бажарганига қараб, ҳар хил суммада белгилашига қўшилмайман.

Бу борада фикрим шундай: Меҳнат кодексининг 252 ва 299-моддалари мазмунига таянадиган бўлсак ва байрам мукофот пулларининг ходимларнинг меҳнат натижаларига боғлиқ эмаслигини ҳисобга олсак, ушбу тўловларни барча ходимлар учун бир хил миқдорда тўланиши иш берувчи учун энг тўғри йўлдир.

👉@yuristkadr

Ташкилот раҳбарига байрам мукофотини тўлашнинг энг қонуний ва қулай йўли қандай?

Мана шу масала, айниқса, давлат ташкилотларида жуда катта муаммо. Давлат ташкилоти раҳбари унга иш берувчи ҳисобланган юқори давлат ташкилоти раҳбари (вазир, қўмита раиси ва ҳоказо)нинг буйруғисиз, мукофот олган бўлса, бу нарса қонунбузарлик дея баҳоланади.

Муаммо нимада? Муаммо шундаки, қуйи ташкилотлар раҳбарлари ҳар бир байрам мукофоти учун юқори ташкилот раҳбарига алоҳида-алоҳида тартибда чиқавермайди. Натижада, ўзи буйруқ чиқариб, ўзига мукофот оладида, кейин боши балога қолиб ўтиради.

Қаранг, Меҳнат кодексининг 299-моддасига асосан байрам мукофоти ходимнинг меҳнат натижаларига боғлиқ бўлмаган мукофот турига киради.

Шунингдек, Кодекснинг 252-моддасида “мукофотлаш, иш ҳақи асосий қисмига доир қўшимча тўловлар ва устамалар, бошқа рағбатлантирувчи тўловлар тизимлари иш берувчи томонидан касаба уюшмаси қўмитаси билан келишувга кўра белгиланади” дейилган.

Мана шу қоидаларга асосланиб шундай фикр бўладики, ходимга, жумладан, раҳбар ходимга меҳнат натижаларига боғлиқ бўлган мукофотлар (масалан, ойлик, чораклик мукофотлар)ни тўлаш учун ҳар-бир ҳолат учун алоҳида буйруқ бўлиши керак.

Бироқ, байрам мукофоти меҳнат натижаларига боғланган тўлов тури эмас. Шундан келиб чиқсак, агар ташкилотнинг жамоа шатномасида ёки мукофотлашга оид ички низомида ташкилот раҳбарига байрам мукофоти юқори ташкилот раҳбарига дейлик, йил бошида чиқарган битта умумий буйруғи билан йил давомидаги байрам мукофотларини олиши мумкинлиги белгиланган бўлса, айни шу масаланинг ечими бўлиши мумкин.

Бунда юқори ташкилот раҳбари, мисол учун, вазир йил бошида қуйи ташкилот раҳбарига йил давомидаги байрам мукофотларини олиши бўйича битта умумий буйруқ чиқаради. Шунда қуйи ташкилот раҳбари ҳар байрам арафасида ходимларга байрам мукофотларини тўлаш чоғида, ўз иш берувчиси, яъни юқори ташкилот раҳбарининг ҳалиги буйруғини асос қилиб, ўзига ҳам байрам мукофоти олиши мумкин бўлади.

Албатта, унга нисбатан интизомий жазо қўлланган бўлса, юқори ташкилот раҳбари ўз-ўзидан мукофотлаш ҳақидаги буйруғини бекор қилади.

Яна битта йўли бор, тажрибамдан ўтган. Юқори ташкилот раҳбари, дейлик, вазир байрам арафасида марказий аппарат ходимларига байрам мукофоти бериш ҳақида буйруқ чиқаради тўғрими?

Ўша буйруқнинг бир бандида “қуйи ташкилотлар раҳбарларига улар раҳбарлигидаги ташкилотнинг молиявий имкониятидан келиб чиқиб, бироқ ойлик иш ҳақининг фалонча фоизидан ошмаган ҳолда байрам мукофотлари тўлансин” деб ёзиб кетилса, бу ҳам ечим бўлади.

👉@yuristkadr