XarakanaXarakana Ustrushonaning So‘g‘d bilan tutash chegarasida – Samarqanddan 8 farsax masofada, So‘g‘d-Shosh karvon yo‘li bo‘ylab (hozirgi G‘allaorol tumani, Saribozor qishlog‘i atrofida) joylashgani aytiladi. Al-Istahriy, ibn Havqal va al-Muqaddasiylarning "Xarqona Ustrushona shaharlaridandir" deb yozishlariga qaraganda, rustoq va uning boy shahri yagona nom bilan atalgan, hamda raboti bo‘lgan. Xarqona (Xarakana) so‘zining lug‘aviy ma’nosi haqida yagona xulosaga kelinmagan. Mavjud fikrlarga ko‘ra, bu nom qadimgi yunoncha "
qo‘nalg‘a", "
istehkom", "
manzilgoh" so‘zlaridan, boshqa bir fikrga ko‘ra, so‘g‘dcha "olg‘a yurmoq", yoki qadimgi turkiy "qo‘rg‘oshin" (Mahmud Qoshg‘ariyda) so‘zining so‘g‘dcha shakli bo‘lganligi haqida fikrlar mavjud. Mutaxassislar fikricha, "Xarqona" bu turkiycha "
qora" –
kuchli, qudratli, mustahkam va forscha "xona" – uy, joy, so‘zlarining o‘zgarishga uchragan shakli. Qora so‘zi nafaqat kishilarga balki, mustahkam qal’alarga nisbatan ham (masalan, Qoratepa) qo‘llanilgan.
Ustrushona shaharlari orasidagi masofalarni o‘lchamini bergan mualliflar ko‘pincha Xarqona rustoqini boshlang‘ich harakat yo‘nalishi mezoni sifatida qabul qilganlar. Xususan, al-Istahriyning yozishicha: "Xarqonadan Dizakkacha - besh farsah, Xarqonadan Zomingacha - to‘qqiz farsah va Nujketdan Xarqonagacha - ikki farsah" masofani tashkil etadi.
✈️
@Jizzax_tarixi
