Iqtibosnoma

#mutolaa_2025
#maqsad

1 Turkiston qaygʻusi 2- qism
2 Ar raxiyqul maqtum
3 Oʻtkan kunlar(yangi nashr)
4 Abdulla Qodiriy va germenevtik tafakkur
5 Jadidlar haqida asarlar
6 Aka-uka Karamazovlar
7 Telba
8 Urush va tinchlik
9 Tirilish
10 Prinsiplar
11 Fikr yurituvchilar uchun Islom boʻyicha qoʻllanma
12 Ruhiy tarbiya (kamida 1-qismi)
13 Mamlakatlar tanazzuli sabablari
14 Turkiston Rossiya va Xitoy oraligʻida
15 Alisher Navoiy Xamsa
16 Albert Kamyu asarlaridan.
17 Baxtiyor oila
18 Siz qanday yashamoqchisiz
19 Ulugʻlar shunday yashashgan
20 Jarayon Frans Kafka

P/s: Roʻyxat yana toʻldiriladi.

.

Atrofimizda deyarli hamma insonlar jamiyat belgilab bergan mezonlar asosida hayot kechirmoqda. Hammaning kuni deyarli bir xil, uygʻonadi, ishga boradi, uyga qaytadi. Zohirimiz bir xil boʻlishiga qaramay botinimizda oʻz "men"imiz yashaydi. Ammo uni hamma ham topa olmaydi. Shuning uchun ham hozirda jamiyatning aktual mavzusi "dunyo qarashning torligi", "shaxsiy va sogʻlom fikrlarning yoʻqligi" boʻlib kelmoqda. Inson oʻz "men"ini qanday topadi?
Ushbu savolga duch kelishim bilan Yunus Emroning quyidagi sheʼri hayolimga keladi:
Sevarman men seni jondan ichkari,
Yoʻlim kechmas bu arkondan ichkari.
Meni menda dema, menda emasman.
Bir men bordir menda, mendan ichkari.
Qayga boqar ersam, unda erursan.
Seni qanday qoʻyam, mendan ichkari.
U bir dilbardirur, yoʻqdir nishoni.
Nishon boʻlurmi , nishondan ichkari.
Meni mendan soʻrma, menda emasman.
Suratim boʻsh erur, toʻndan ichkari.
Meni mendan olganga yetmas qoʻlim.
Qadam kim bosar, sultondan ichkari.
Tajalidan nasib etdi, kimiga
Kimining maqsudi undan ichkari
Kima diydor kunidan shulʼa tegsa
Uning shulʼasi bor kundan ichkari.
Muhabbating meni mendan olibdur,
Na shirin dard bu darmondan ichkari.
Shariat tariqat yoʻldir yurganga,
Haqiqat maʼrifat undan ichkari
Sulaymon qush tilin bilur dedilar,
Sulaymon bor Sulaymondan ichkari.
Unutdim din diyonat qoldi mendan,
Bu ne mazhabdur dindan ichkari.

Inson oʻzini anglashi uchun avvalo yaratuvchini tanishi zarur. Alloh taolo hech bir qavmni oʻzi oʻzgarishga harakat qilmaguncha Nafslarni oʻzgartirmagancha isloh qilmaydi. Inson kamolot sari harakat qilar ekan oʻzligini topib boradi. Alisher Navoiy: "Dunyoga kelib kamolot kasb etmaslik hammomdan yuvinmay chiqishlikdek gap",- degan edi. Albatta, dunyoga kelib oʻzini topmay, nima uchun kelganini bilmay oʻtib ketishi achinarli bir holat.
Nafsning muolajasi razil va yomon axloqdan uni poklab, fazilat va go'zal axloqni nafsga jalb etish bilan amalga oshadi. Badan muolajasida ham to illatlar tanadan butkul yo'qotilmagunicha, to'la sihhatga erishib bo'lmaydi. Inson mizojining aslida mo'tadillik hukmron. Faqat tashqi ta'sirlar tufayli bu moʻtadillik buziladi. Shuningdek, har bir inson toza fitrat bilan mo'tadil holda tug'iladi. Odat va ta'lim ta'sirida razilliklarga o'rganadi. Bamisoli, badan avvalida komil yaratilmagani, balki oziqlar bilan tarbiyalanib voyaga yetgani kabi. Shunga o'xshab nafs ham kelajakda mukammallashish imkonini saqlagan holda noqis yaratilgan. Ha, nafs axloq tarbiyasi va ilm bilan oziqlanish ta'sirida komil bo'ladi.
Badandagi mo'tadillikni buzib, kasallikka sabab bo'luvchi illatlar o'zining ziddi bilan muolaja qilinadi. Masalan, sovuqligi oshgan xastaga mizoji issiq narsalar, issiqligi oshgan xastaga mijozi sovuq narsalar dori bo'ladi.
Shuningdek, qalb kasalligi bo'lmish razillikni uning ziddi oliyjanoblik bilan, jahlni ilm bilan, baxillikni saxiylik bilan, kibrni tavozu' bilan, ochko'zlikni zo'rlab bo'lsa ham ishtahani tiyish bilan muolaja qilinadi. Albatta bu jarayonda kishi bir ustoz tutishi zarur hisoblanadi. Nafsini toʻgʻri yoʻlga solgan inson albatta oʻzligini topadi, bu meni fikrim.

* * *
Мен ҳам интизорман, мен ҳам мунтазир,
Мен ҳам дийдорингга муштоқман ҳануз.
Мен ҳам телба эдим, аммо беназир,
Мен ҳам ошиқ эдим, ушшоқман ҳануз.

Менинг ҳам лоларух майдир ичганим,
Менга ҳам тор келди осмон учгани,
Ҳамма ошиқлардек мен ҳам бир ғани,
Ҳамма ошиқлардек қашшоқман ҳануз.

Эски бир жунунга доирман ҳамон,
Севги саҳросида сойирман ҳамон,
Суюк сўз тўкилган шоирман ҳамон,
Куюк бўз тўкилган машшоқман ҳануз.

Бир йигит умрини сипқорган ўғул,
Бир аёл сочини қорга кўмган ғул,
Бир малак тушларин зийнатлаган гул,
Бир пари пойига тушоқман ҳануз.

Жоҳиллигим аён, оқиллигим рост,
Забонимни ёқар айтилмаган роз,
Кўзинг уммонида хасман сарафроз,
Алвон дудоғингда титроқман ҳануз.

Кўклам андалибдан наво келтирди,
Кузак ҳазин тусли сафо келтирди,
Фалак руҳқушимга ҳаво келтирди...
Тупроқман... тупроқман... тупроқман ҳануз.

© Мансур ЖУМАЕВ

Мулки бақодан келмишам,
Фоний жаҳонни найларам?
Мен дўст жамолин кўрмишам,
Ҳури жинонни найларам?

Юнус Емро

!

Mushohadasiz mutolaa — puch!
Mutolaasiz mushohada — yovuz kuch!

Konfutsiy