Huquq | Bekzod Chorshanbiyev

Barchaga salom doʻstlar. Va nihoyat Oʻzbekistondaman. Bugun ertalab yetib keldim. Bu yoqiga endi rejalar katta. Yaxshi yangiliklar kutib qoling. Foydali postlar ham davom etadi. Ular bilan bir vaqtda yangi loyihalar ham boshlaymiz.

Yurisprudensiya abituriyentlari Huquqshunoslik fanlaridan loyihalar, Yurisprudensiya talabalari uchun networking loyihalar tashkillashtiramiz. Xullas barchasi oldinda.

👉 @huquqiyformat

Shuncha vaqt tinch boʻlib, ayni men Oʻzbekistonga uchishim kerak boʻlgan vaqtda yomon xabarlar chiqa boshladi.

Avval Ozarbayjon tayyorasi aviahalokati, bugun Janubiy Koreyadagi aviahalokat, izidan Kanada va Norvegiyadagi holat.

Samolyotga chiqishga ham ikkilanib qoldi odam. Yana samolyotni eng xavfsiz transport turi deyishadi.

👉 @huquqiyformat

TDYU abituriyentlari uchun motivatsiya: Sizni nimalar kutmoqda.

Toshkentning qoq markaziga har kuni o'qish uchun borish zo'r narsa. Universitetning obro'si uchunmi yoki tasodiflar bilanmi TDYU zamonaviy Toshkentning yuragi deyiladigan skverda joylashgan.

Nyu-Yorkning Manhettani, Tokioning Skytreesi, Berlinning Bundestag maydoni bo'lganidek Toshkentning ham Amir Temur xiyoboni bor.

Metrodan chiqishingiz bilan ko'zingiz televizorda million marta ko'rsatiladigan «O'zbekiston» mehmonxonasi va endigina ko'kka bo'y cho'zayotgan daraxtlar ichidagi Amir Temur haykaliga tushadi.

Amir Temur ham “o'qisang shu joyda o'qi” degandek, qo'lini TDYU binolariga qaratib turadi go'yo. Chor Rossiyasi arxitekturasining yaxshi saqlangan sanoqli namunalaridan biri bo'lgan yuridik universitet binosi Toshkentning timsollaridan biriga aylangan.

Xalq orasida oddiy odamlarning bolalari kira olmaydi deyiladigan «Юридический»ga yaqin 6-7 yillardan beri hech qanday bunkerlar va tanish-bilishlarsiz, o'z bilimi bilan o'qishga kirish boshlangan.

O'z bilimi bilan deyilishi — bu qiyinchilikni yengillatmaydi. Boshqa dargohlarda bemalol byudjet kirish imkoni bo'lgan ball bilan bu yerga zo'rg'a kontraktga ilinish mumkin.

To'g'rida, avgustda 171 ball to'plab kira olamanmi deb tushkunlikka tushib qolganlar-u, atigi bitta xato bilan kontraktda o'qiyotganlar qancha deysiz. Bu tomondan olib qarasak, eng iqtidorli va salohiyati yuqori yoshlar bitta joyda yig'iladi.

Menga Amerikaning falon-falon top universitetlariga kirib shov-shuv qiladiganlardan ko'ra, shu yuridicheskiyga kirib qo'yganlar bilimliroq, talantliroq, kuchliroq, davlat uchun foydaliroq ko'rinadi.

Kunduzi soat 13:20 va 17:20 dan keyin bu teritoriyalar juda ham gavjum bo'ladi. Metrolarda navbat katta bo'ladi. Bu jarayon qandaydir yarim soatlar atrofida davom etadi. Chunki aynan shu vaqtda smenalarda dars tugaydi.

Hozircha shular. Keyingi qismlarda ichki muhit haqida gaplashamiz👋.

© «Legal mind»

👉 @huquqiyformat

Oʻqishni ham de-fakto tugatdik. TDYU Xalqaroda oʻqishning yaxshi tomoni, koʻplab dasturlar borligi sababli TDYU dan tashqari chetelda ham oʻqish mumkin. Yomon tomoni esa, hamma allaqachon taʼtilga chiqib ketganda dasturdagilar imtihon topshirib yurgan boʻladi. Xullas bu yerda oʻqishlar bitdi. Endi Oʻzbekistonga Go..

👉 @huquqiyformat

Murojaatning shakli va turini adashtirmang.

Huquqshunoslik darsliklarida va tavsiya etilgan 35 ta Qonun hujjatlarining orasida «Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari toʻgʻrisida»gi Qonun mavjud.

Bu manbalarda «Murojaatning shakli» va «Murojaatning turi» degan alohida tushunchalar bor. Koʻp abituriyentlar bu ikkisini bir-biri bilan adashtiradi.

1️⃣ Murojaatning shakli — shaxs murojaatni qanday koʻrinishda (shaklda) yuborganini anglatadi.

Murojaatlarning 3 xil shakli bor:
1) og‘zaki murojaat
2) yozma murojaat
3) elektron murojaat.

2️⃣ Murojaatning turi esa — asosan murojaatning mazmuni va maqsadini anglatadi.

Murojaatning 3 xil turi bor:

1) ariza — huquqlarni, erkinliklarni va qonuniy manfaatlarni amalga oshirishda yordam ko‘rsatish to‘g‘risidagi iltimos bayon etilgan murojaat;

2) taklif — davlat va jamiyat faoliyatini takomillashtirishga doir tavsiyalarni o‘z ichiga olgan murojaat;

3) shikoyat — buzilgan huquqlarni, erkinliklarni tiklash va qonuniy manfaatlarni himoya qilish to‘g‘risidagi talab bayon etilgan murojaat;

«Jismoniy va yuridik shaxslarning murojaatlari toʻgʻrisida» gi Qonunning 5-moddasiga koʻra Murojaatlar, ularning shakli va turidan qat’i nazar, bir xil ahamiyatga ega bo‘ladi.

© Bekzod Chorshanbiyev

👉 @huquqiyformat

Yurisprudensiya abituriyentlari uchun kerakli manbalar:

1️⃣ Huquqshunoslik fanidan oʻquv dasturlari

2️⃣ Huquqshunoslik fanidan oʻquv darsliklar

3️⃣ Huquqshunoslik fanidan tavsiya etilgan qoʻshimcha 35 ta qonun hujjatlari.

Bu yilgi Yurisprudensiya abituriyentlari uchun shu 3 ta manbalardan ortiq narsa yoʻq. Abituriyentlarni ortiqcha maʼlumotlar bilan chalgʻitish kerak emas. Yaʼni abituriyent shu yerda keltirilgan manbalarni oʻzlashtirsa yetarli.

👉 @huquqiyformat

«LexAI» oʻzbek yuridik olamida katta inqilob boʻla oladigan loyiha.

Bu loyiha qachondir boʻlishi aniq edi. Ammo Adliya vazirligi bu narsani juda tez amalga oshira oldi. Bunga sabab esa Adliyada kreativ kadrlar koʻp ekanligi. Adliya vaziri Akbar Tashkulov ham zamonaviy fikrlovchi inson. Buni bizga Rektorlik vaqtlarida oʻzimiz guvohi boʻlganmiz.

LexAI dan juda koʻp xulosalar chiqarishimiz mumkin. Zamon tez oʻzgarmoqda. 2024-yilda Sunʼiy intellekt hayotimizda qisman boʻlsada oʻz oʻrniga ega boʻldi. Endi u yildan-yilga bu oʻrinni kengaytirib boradi. Har bir sohada sunʼiy intellekt joriy etiladi. Shu oʻrinda yaqin yillarda Yuridik sohada ham juda koʻp vazifalarni sunʼiy intellektning oʻzi amalga oshira boshlaydi.

Bu albatta Yuristlarga boʻlgan talabni qisqartirishi aniq. Chunki oddiy maslahat yoki yuridik konsultatsiya uchun yuristga murojaat qilish ehtiyoji kamayadi. Hujjatlarni tayyorlashni ham sunʼiy intellekt oʻz zimmasiga oladi.

Lekin Sunʼiy intellekt baribir toʻliq yuridik kasbni egallashi imkonsiz. Chunki sohada inson omili saqlanib qoladi. Professional yuristlar real hayotda amaliy yuridik yordam koʻrsatishda davom etadi. Ammo AI sohada yurgan oʻrtamiyona yuristlarni siqib chiqarishi mumkin. Bu degani oʻrtamiyona yuristlarga ishlar deyarli qolmaydi. Ammo oʻz ishining ustalari boʻlgan yuristlarga talab hech qachon oʻlmaydi.

Bularni yozishimdan maqsad, boʻlajak yuristlarga maslahat: bu sohada yoki eng yaxshisi boʻlasiz yoki oʻyindan chiqasiz. Zamon talabi shu. Shu sababli eng yaxshisi boʻlishga harakat qiling.

© Bekzod Chorshanbiyev

👉 @huquqiyformat

Yangi yilga ham 10 kun qolibdi.

Yangi yilni Oʻzbekistonda kutib olishga qaror qildim. Reja boʻyicha Oʻzbekistonga 2025-yilning boshlarida qaytishim kerak edi. Lekin bayram tufayli ertaroq qaytishni reja qildim. Sababini hozir tushuntiraman.

Bir safar yangi yilni chet elda nishonlab koʻrganman. Doʻstlar bilan. Lekin ishoning unchalik qiziq emas bu. Toʻgʻri, boshqa davlatlarda bayram, ayniqsa yangi yil boshqacha darajada kutib olinadi. Shoular, konsertlar, bezaklar. Ammo bu narsalar bayram uchun yetarli boʻlmas ekan. Nima kam desangiz oila kamlik qilarkan baribir.

Bayram baribir yaqinlar doirasida bayramdek oʻtar ekan. Bu post ham bayram emas, oila haqida. «Uyda yolgʻiz» kinosini hamma koʻrgan. Kevin adashib Nyu-Yorkka borib qoladi. Otasining kredit kartasida boylardek yashab koʻradi. Lekin oxirida baribir bir oʻzi oiladan uzoqda boʻlgani uchun bayram ham kutganidek boʻlmaydi. Bu ssenariy nafaqat kichik yoshga, balki katta yoshdagilarga ham toʻgʻri kelishini tushunganman. Shunday ekan eng yaxshi bayram oila davrasida oʻtgan bayram ekan. Aslida seni doim kutadigan makoning boʻlishi ham baxt.

Bularni yozishimdan maqsad, kanalimni kuzatuvchilarning koʻpchiligi 16-17-18 yoshdagi, katta hayotga qadam qoʻyayotgan yoshlar. Bu yoshda koʻpchilik mustaqil hayot orzusida boʻladi. Bu yaxshi albatta. Ammo baribir oiladan ajralib keta olmasligingizni vaqti kelib tushuna boshlaysiz. Insonning hayotida turli davrlar boʻladi. Abituriyentlik, talabalik va katta hayot. Har qaysi davrda sizni qoʻllab-quvvatlovchi faqat oila va yaqinlar boʻladi.

👉 @huquqiyformat

Federatsiya va Konfederatsiyaning asosiy farqi.

Bilamizki davlatning tuzilish shakliga koʻra oddiy va murakkab turlarga ajratamiz. Oddiy shaklga unitar davlatlar kirsa, murakkab shaklga federatsiya va Konfederatsiyalar kiradi.

Unitar davlatni tushunish, sharhlash oson. Ammo koʻp abituriyentlar Federativ va Konfederativ davlatlarni farqini bilishda qiynalishadi.

Bugun shu boʻyicha layfhak aytmoqchiman. Asosiy bitta farq bor. Bu ham boʻlsa subyektlar suverenitetiga bogʻliq.

Federatsiya va Konferensiya koʻp jihatdan oʻxshash, ammo eng katta farq ularning tarkibiy qismi, subyekti boʻlgan davlatlarning suvereniteti bor yoki yoʻqligida. Shu orqali Federativ va Konfederativni ajratib olishingiz mumkin.

Federatsiyaga birlashgan davlatlarning mutloq suvereniteti boʻlmaydi. Konfederatsiyaga esa davlat oʻz suvereniteti saqlagan holda kiradi.

Misol uchun Rossiya Federatsiyasi. Oʻz nomi bilan Federativ davlat. Rossiyaning 89 ta subyekti bor. Ulardan 21 tasi Respublika maqomida. Yaʼni Rossiyaning oʻzining ichida 21 ta Respublika mavjud. Ammo ularning mutloq suvereniteti yoʻq. Suverenitet — bu davlatning ichki va tashqi siyosatda mustaqilligi. Ushbu 21 ta Respublika ichki siyosatda qisman erkin boʻlishi mumkin (oʻzining prezidentini saylash, parlamentini shakllantirish, maʼmuriy hududini belgilash va h.k), ammo tashqi siyosatda baribir bu Respublikalar nomidan Rossiya Federatsiyasi ish olib boradi.

Endi Konfederatsiyani misol orqali tushuntirsam. Bunga doimiy eng yaxshi misol Yevropa Ittifoqi. Yevropa Ittifoqiga 27 ta davlat kiradi. Ular oʻzi uchun yagona valyuta, yagona chegara va yagona iqtisodiy zona yaratib olishgan. Ammo Yevropa Ittifoqiga aʼzo 27 ta davlat oʻzining mutloq suverenitetiga ega. Har bir davlat ichki va tashqi siyosatda oʻz davlati nomidan ish olib borishi mumkin. Bu esa Konfederativ tuzumga xos belgi hisoblanadi.

Demak asosiy farqni shu jihatlarga qarab ajratib olishimiz mumkin. Oʻylaymanki bu mavzuni, ushbu misollar bilan osonroq oʻrganasiz.

© Muallif: Bekzod Chorshanbiyev. «Huquqiy format»

↗️ Barcha abituriyentlarga ushbu postni yuborib qoʻying.

👉 @huquqiyformat