EndoMed Clinic

Fermentlar: Ichki kimyogarlaringiz haqida bilasizmi?

Siz sevimli taomingizni iste'mol qilayotganingizda, organizmingiz ichida qanday mo'jizalar sodir bo'layotganini hech o'ylab ko'rganmisiz?
Palov, lavash yoki shirin mevalarni yeyishingiz bilanoq, tanangiz ichida
minglab fermentlar ishga tushadi!

📍Bu fermentlar – hazm qilish tizimining yashirin qahramonlari bo'lib, oziq-ovqatlarni organizmga kerakli quvvat va ozuqa moddalariga aylantiradi.

⚠️Agar fermentlar bo'lmasa…
Tasavvur qiling, taomingizni yeb bo'ldingiz, lekin u hazm bo'lmay, shunchaki oshqozonda qolib ketdi! Energiya yo'q, ozuqa moddalarini qabul qila olmaysiz, hazmsizlik azobi boshlanadi… Yaxshiyamki, fermentlar bunga yo'l qo'ymaydi!

Fermentlarning sehrli ishlari:

1️⃣ Ovqatni yutish bilanoq hazm qilish boshlanadi!

Og'iz bo'shlig'ida amilaza fermenti kraxmalni shirin ta'm beruvchi moddalarga aylantira boshlaydi. Shu sababli uzoq chaynalgan non yoki guruch biroz shirinroq bo'lib qoladi!

2️⃣ Oshqozonda kimyoviy o'zgarishlar davom etadi!

Pepsin – go'sht, tuxum va boshqa oqsillarni bo'laklarga ajratadi.

Renin – bolalarda sut oqsilini (kazeinni) parchalaydi.

3️⃣ Ichaklarda fermentlar haqiqiy laboratoriya ochadi!

〰️Lipaza – yog'larni yog' kislotalari va gliseringa aylantiradi. Agar bu ferment yetishmasa, yog'li ovqatlar hazm bo'lishi uzoq davom etadi.

〰️Maltaza, laktaza, saxaroza – shakar va uglevodlarni organizm qulay qabul qiladigan shaklga aylantiradi. Masalan, laktaza yetishmasa, sut ichgandan keyin noqulaylik his qilishingiz mumkin!

〰️Tripsin va ximotripsin – oqsillarni aminokislotalarga bo'lib, organizmga foydali shaklda yetkazadi.

Fermentlaringizni baxtli qilish uchun nima qilish kerak?

✅ Ko'proq yangi sabzavot va mevalar iste'mol qiling – ular tabiiy fermentlarga boy!

✅ Ovqatni yaxshilab chaynang – fermentlar og'izdan boshlab harakat qiladi!

✅ Ko'proq suv iching – fermentlar suv muhitida faol bo'ladi!

✅ Ovqatni haddan tashqari ko'p qovurilgan holatda iste'mol qilmang – bu glikasiyani oshirib yuboradi va xazm jarayonini qiyinlashtiradi.

➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic

#Balki_foydasi_tegar

Kim nimani davolaydi?

1. Endokrinolog – ichki sekretsiya bezlari kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

2. Terapevt – ichki a’zolar kasalliklari bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis. Aksariyat hollarda bemor o‘zini bezovta qilgan muammoning asl sababini bilmaganda birinchi bo‘lib terapevtga murojaat qiladi. Terapevt ko‘rigidan so‘ng, uning yo‘nalish berishi bo‘yicha birorta tor mutaxassislarga murojaat qilishi mumkin.

3. Oftalmolog – ko‘z kasalliklari bo‘yicha mutaxassis.

4. Nevropatolog (nevrolog) – asab kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

5. Dietolog – kasalliklarni parhez yordamida davolovchi mutaxassis.

6. Gastroenterolog – me’da-ichak yo‘li a’zolarining kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

7. Xirurg (jarroh) – kasalliklar va shikastlanishlarni tashxislash va ularni jarrohlik yo‘li bilan davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

 8. Revmatolog – biriktiruvchi to‘qima va bo‘g‘im kasalliklarini (masalan, revmatik artrit, tizimli qizil bo‘richa, Bextereva kasalligi, revmatizm) tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

9. Ortoped – harakat va tayanch a’zolari kasalliklari (mayibliklar)ni tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi shifokor.

10. Kardiolog – yurak-qon tomir kasalliklarini davolovchi mutaxassis.

11. Dermatolog – teri kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

12. Androlog – erkaklarning jinsiy a’zolarining kasalliklarini davolovchi mutaxassis.

13. Fizioterapevt – tabiiy omillar, masalan, quyosh, havo, elektr bilan davolovchi mutaxassis.

14. Psixiatr – ruhiy kasalliklarni tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

15. Onkolog – o‘sma (saraton) kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

16. Immunolog – immunitet bilan bog‘liq patologik holatlarni tekshirib, davolovchi mutaxassis.

17. Ginekolog – ayollar kasalliklari bo‘yicha mutaxassis.

18. Allergolog – allergik kasalliklar va allergik reaktsiyalarning kelib chiqishi, rivojlanishi hamda ularni davolash, profilaktika qilish bo‘yicha mutaxassis.

19. Otolaringolog – quloq, burun, tomoq va bo‘g‘iz kasalliklari diagnostikasi, davolash va profilaktikasi bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

20. Gepatolog – jigar kasalliklarini davolovchi mutaxassis.

21. Logoped – nutq kamchiliklari (duduqlanish)ni davolovchi mutaxassis.

22. Mammolog – sut bezi kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

23. Urolog – siydik-tanosil a’zolari kasalliklari bo‘yicha mutaxassis.

24. Trixolog – soch bilan bog‘liq kasalliklar (soch to‘kilishi, kallik, erta oqarishi)ni o‘rganuvchi va davolovchi mutaxassisi.

25. Pulmonolog – nafas olish tizimi (o‘pka, bronxlar, traxeya, hiqildoq) kasalliklarini tashxislash va davolash bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

26. Gematolog – qon tarkibi, uning xususiyatlari, qon ishlab chiqarish a’zolari kasalliklarini davolovchi mutaxassis.

27. Pediatr – bolalar kasalliklari mutaxassisi.

28. Neonotolog – yangi tug‘ilgan chaqaloqlar kasalliklari bilan shug‘ullanuvchi mutaxassis.

29. Travmatolog – odam tanasidagi turli jarohat va shikastlanishlarni davolovchi mutaxassis.

30. Venerolog – tanosil a’zolari kasalliklarini davolovchi mutaxassis.

31. Anesteziolog – og‘riqsizlantiruvchi; narkoz (umumiy og‘riqsizlantiruvchi) va mahalliy og‘riqsizlantiruvchi mutaxassis.

32. Apiterapevt – asalari zahri va uning preparatlari bilan davolovchi mutaxassis.

33. Girudoterapevt – kasalliklarni davolashda tibbiyot zuluklaridan foydalanuvchi mutaxassis.

34. Iglorefleksoterapevt – tana yuzasining aniq nuqtalari (faol zonalari)ga nina kiritish bilan kasalliklarni davolovchi mutaxassis.

35. Reanimatolog - hayot uchun xavfli sharoitlarda tananing hayotiy funktsiyalarini saqlash va tiklash bilan shug'ullanuvchi mutaxassis.

🍔 Fast Food va Sog‘liq: Endokrinologik Xavflar 🏥

Zamonaviy hayotda fast food iste’mol qilish odatiy holga aylangan. Tadqiqotlarga ko'ra bu ovqatlanish uslubi endokrin tizimga jiddiy zarar yetkazishi va jiddiy metabolik kasalliklarni keltirib chiqarishi aniqlandi. Keling, fast foodning organizmga ta’sirini biokimyoviy va endokrinologik jihatdan tahlil qilamiz.

❌ Fast Foodning Asosiy Tarkibi va Biokimyoviy Ta’siri

🍟 Trans yog‘lar va zararli lipidlar → Insulin qarshiligini oshiradi, 2-toifa qandli diabet xavfini kuchaytiradi.
🥤 Tez so‘riluvchi uglevodlar (fruktoza, shakarli ichimliklar) → Qonda glyukoza darajasini tez oshiradi, bu esa insulin tizimini haddan tashqari yuklaydi.
🍔 Glyukemik indeks yuqori→ Pankreatik β-hujayralarga zarar yetkazib, insulinning sekretsiyasini buzadi.
🧂 Ko‘p miqdordagi tuz va konservantlar → Qon bosimini oshirib, gormonlar balansiga ta’sir qiladi.

⚠️ Endokrinologik Muammolar
1️⃣ Insulin qarshiligi va qandli diabet 🩸

Fast foodning yuqori kaloriya va uglevod tarkibi insulin sezuvchanligini pasaytiradi.
Biokimyoviy jihatdan bu, IRS-1 (Insulin Receptor Substrate-1) fosforillanishining buzilishi natijasida yuzaga keladi.
2️⃣ Semizlik va leptin rezistentligi ⚖️

Yog‘ to‘qimalaridan ajraluvchi leptin gormoni ochlik va to‘qlik hissini boshqaradi.
Fast food iste’moli natijasida leptinga sezgirlik pasayadi, bu esa bosh miya tomonidan to‘qlik signalining noto‘g‘ri qabul qilinishiga olib keladi.
3️⃣ Kortizol va stress gormonlari o‘zgarishi 😰

Fast food tarkibidagi zararli yog‘ va uglevodlar gipotalamus-gipofiz-buyrak usti bezi o‘qini (HPA axis) buzadi, natijada kortizol gormoni haddan tashqari ishlab chiqariladi.
Doimiy yuqori kortizol esa oshqozon yog‘ qatlamining ortishiga va metabolik sindromga sabab bo‘ladi.
4️⃣ Gormonlar disbalansi va reproduktiv muammolar 🔄

Fast fooddagi trans yog‘lar va konservantlar testosteron va estrogen nisbatini buzadi.
Ayollarda polikistik tuxumdon sindromi (PCOS), erkaklarda esa testosteron darajasining pasayishi kuzatiladi.

✅ Nima qilish kerak?
🔹 Tez so‘riluvchi uglevodlardan qochish (oq non, shirin ichimliklar)
🔹 Omega-3 yog‘ kislotalari iste’molini oshirish (baliq, yong‘oq)
🔹 Tarkibi aniq bo‘lmagan tayyor ovqatlardan voz kechish
🔹 Harakatni ko‘paytirish va insulin sezuvchanligini oshirish

Sog‘lom ovqatlanish – bu endokrin tizimni himoya qilishning eng samarali yo‘li! 🥦💪

📌 Siz fast food haqida nima deb o‘ylaysiz?
Uni tez-tez iste’mol qilasizmi yoki undan voz kechganmisiz?

#Sog‘lomHayot #Endokrinologiya #FastFood #QandliDiabet #MetabolikSog‘liq
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic

Mashhur jarrohlar o’lishi aniq bemorlarni shogirdlariga beradilar.
© Himmatulloh Rahmatov sahifasidan

Sink defisitining simptomlari.

❗️Sinkni biz faqat ovqat orqali olamiz. Organizmda sink xosil qiluvchi depo yo'q. Shuning uchun sink defisiti keng tarqalgan.

📌 Sink defisitini qanday bilib olsa bo'ladi?

– Yuqori qatordagi tishlar notekis joylashgan. Tishlar oralari ochiq;
– Tez-tez infeksiyaga chalinish;
– Psixik buzilishlar (depressiya, diqqatni bir yerga jam qila olmaslik);
– Bolalarda bo'y o'smay qolishi;
– Soch to'kilishi, qazg'oq;
– Ugri chiqishi;
– Mo'rt tirnoqlar, tirnoqdagi oq dog'lar;
– Quruq va dag'al teri;
– Anemiya;
– Xid va tam sezmay qolishlik;
– Sink defisiti bilan yurgan ayollar ko'p xollarda farzandli bo'lgani qiynalishadi.

✅ Sutkalik norma – 10-25 mg.

📌 Agar farzandingiz yomg'irda qolsa, sovqotib qolib shamollashning birinchi alomatlari sezilsa – o'sha kunni o'zida bolaga qo'shimcha sink berish kerak. Chunki tana sovuq qotganda ko'p miqdordagi sink birinchi siydik bilan yuvilib chiqib ketadi.

Davolash paytida men sinkga aloxida e'tibor beraman, chunki organizmdagi roli juda katta. DNK strukturasidan boshlab, oqsil sintez qilish va immunitet ko'tarishgacha!

©doctor Aziza opa
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic

💊“DEKSAMETAZON”💊 mexanizmini bir mnemonikada yodlab oling!🔥

• D - Depressiyani kamaytiradi (markaziy asab tizimiga ta’siri).
• E - Endokrin tizimga ta’sir qiladi (gipofiz orqali kortizol sekretsiyasini bostiradi).
• K - Kallikrein tizimini ingibirlaydi (yallig‘lanishga qarshi).
• S - Stress reaksiyasini susaytiradi (adrenal tizimni bostiradi).
• A - Autoimmun kasalliklarni davolashda ishlatiladi.
• M - Modda almashinuvini o’zgartiradi (glyukoneogenezni oshiradi, proteolizni kuchaytiradi).
• E - Eozinofillarni kamaytiradi (allergik reaksiyalarni pasaytiradi).
• T - To’qimalar shishini kamaytiradi (anti-yallig‘lanish xususiyati).
• A - Astmada yordam beradi (bronxial yallig‘lanishni pasaytiradi).
• Z - Zarur bo‘lsa septik shokda ishlatiladi.
• O - Og‘riq va yallig‘lanishni bostiradi (prostaglandin sintezini pasaytiradi).
• N - Neytrofillarni ko‘paytiradi (leykotsitoz bilan bog‘liq o‘zgarish).

Kanalni ulashish esdan chiqmasin😉
➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic

Sovuqda velosiped haydash: sog‘liqqa zarar emas, balki foyda! 🚴‍♂️❄️

Ko‘pchilik sovuq havoda velosiped haydash nafas olish organlariga zarar yetkazadi va o‘pka kasalliklarini keltirib chiqaradi deb hisoblaydi. Ammo bu fikr ilmiy tadqiqotlar va tajribalar asosida ko'rib chiqmoqchi bo'ldim va bir necha maqolalarni chiqdim.

Sovuqni nafas olish tizimiga ta’siri
Sovuq havoda nafas olish yo‘llari mukozasi o‘zini himoya qilish uchun ko‘proq shilliq hosil qiladi. Ammo bu jarayon sog‘lom odamlarda hech qanday jiddiy zarar keltirmaydi. Tadqiqotlarga ko‘ra:
Sovuq havo burun orqali nafas olinsa, isitilib va namlanib, o‘pkaga yetadi.
Vaqti-vaqti bilan sovuqda nafas olish, immunitetni kuchaytirishga yordam beradi.

Velosiped va gormonlar (endokrinolog sifatida buni qo'shmasam bo'lmasdi 😉)
Sovuqda velosiped haydash gormonlar faolligini oshiradi:
1. Endorfinlar: Stressni kamaytiradi va kayfiyatni ko‘taradi.
2. Adrenalin: Mushaklarni tonusda ushlab turadi va yurak-qon tomir tizimini rag‘batlantiradi.
3. Kortizol: Sovuq havo, ayniqsa stressli vaziyatlar organizmda kortizol ishlab chiqarilishini oshiradi. Kortizol — stress gormoni, u:
Stressga qarshi himoya qiladi: Sovuqda organizm ko‘proq kortizol ishlab chiqaradi, bu esa tananing sovuqdan himoya qilish imkoniyatini oshiradi.
Tana haroratini ushlab turishga yordam beradi: Kortizol organizmning issiqlik ishlab chiqarishini rag‘batlantiradi va tana haroratining muvozanatini saqlaydi.

Sovuqni fodali ta’sirlari
Gormonlar muvozanatini yaxshilaydi: Sovuqda jismoniy faoliyat gormonlar ishlab chiqarilishini tartibga solib, organizmni to‘liq muvozanatga keltiradi.
Immunitetni kuchaytiradi: Sovuqda tananing stressga qarshi himoya mexanizmlari kuchayadi, bu esa kasalliklarga qarshi kurashishda yordam beradi.
Yurak va qon tomir tizimi faoliyatini yaxshilaydi: Adrenalin va kortizol kabi gormonlar yurak-qon tomir tizimining samarali ishlashiga yordam beradi.

Tajribadan xulosalar
Kanadada o‘tkazilgan tadqiqotda velosipedchilar sovuq mavsum davomida ochiq havoda muntazam mashq qilishgan. Natijalar:
Ularda nafas yo‘llari infektsiyalarining ko‘rsatkichi past bo‘lgan.
Yurak-qon tomir sog‘lig‘i yaxshilangan.

Tibbiyot mutaxassislarining ayrim tavsiyalari
1. Burun orqali nafas olishni odat qiling
2. Sovuq havoda o‘zingizni qulay his qiladigan niqob yoki sharf bilan yuzingizni yoping.
3. Vaqti-vaqti bilan issiq ichimlik iching.

Xulosa
Sovuq havoda velosiped haydash zararli emas, balki sog‘lom turmush tarzining ajralmas qismi bo‘lishi kerak.

🚴‍♀️ Shunday ekan, sovuqdan qo‘rqmang — o‘z kuchingizga ishoning va tabiatni his qiling! ❄️
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic
JM || Personal blog

Ana endi men sizlarga statistikalarni taqdim qilaman:
Hozirgi statistikalar
Semizlik: Jahon Sog'liqni Saqlash Tashkiloti (JSST) ma'lumotlariga ko'ra, dunyoda semizlik darajasi 1975-yildan beri 3 baravar oshdi. 2023-yilda kattalarning qariyb 39% ortiqcha vaznga ega bo'lib, 13% semizlikka chalingan.

Qandli diabet: 2021-yilda dunyo bo'ylab 537 million kattalarda qandli diabet (asosan 2-tur) qayd etilgan. Bu raqam 2030-yilda 643 millionga yetishi prognoz qilinmoqda.

Bolalar ovqatlanishi: Bolalar orasida nosog'lom ovqatlanish va semizlik ko'rsatkichi ham o'sib bormoqda. JSST ma'lumotiga ko'ra, 5 yoshgacha bo'lgan 39 million bola ortiqcha vaznga ega.

Keling endi sizlar bilan TMI (tana massa indeks) haqida gaplashib olamiz:
Buni hisoblash uchun hozirdagi vazningizni (kg) bo'yingizni (metr) kvatratiga bo'lasiz.
70kg lik vazndagi bo'yi 170 sm bo'lgan odamni hisoblab ko'ramiz:
TMI=m(kg)/(bo'y(m)*bo'y)
70/(1.7*1.7)=24.22

< 18.5—————Kam vazn
18.5 - 24.9———Sog'lom vazn
25.0 - 29.9———Ortiqcha vazn
30.0 - 34.9———Semizlik (1-daraja)
35.0 - 39.9———Semizlik (2-daraja)
≥ 40.0—————Haddan tashqari semizlik (3-daraja)

Endi buni qanchalik muhimligi haqida to'xtalsak:
Agar sizda TMI 30dan baland bo'lsa yurak-qon tomir kasalliklari 2-3 barobarga oshadi.
2-tur qandli diabet bo'lish ehtimoli 7-10 barobar oshadi.
TMI har 5 birlikka oshganda gipertoniya kasalligi 50% ga oshadi.
Tizza Osteoartriti 2-4 barobar oshadi.
➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖➖
EndoMed Clinic