📌
Bolalarda Kriptorxizm: sabablari, belgilari va davosi...
Kriptorxizm nima?Kriptorxizm – bu bola tugʻilganda moyaklarning bittasi yoki har ikkitasi moyak xaltasiga (skrotumga) tushmagan holati. Bu holat asosan oʻgʻil bolalarda kuzatiladi va tugʻma anomaliyalar orasida eng koʻp uchraydiganlaridan biridir.
🔍
Kasallikning sabablari ▪️
Gormonal buzilishlar:
▫️Androgen yoki gonadotropin yetishmovchiligi.
▪️
Mehnat jarayonidagi qiyinchiliklar:▫️Muddatidan oldin tugʻilgan chaqaloqlarda uchrash ehtimoli yuqori.
▪️
Genetik omillar:▫️Oilaviy anamnezda kriptorxizm yoki reproduktiv tizimning boshqa anomaliyasi.
▪️
Moyak yo‘lining mexanik toʻsiqlari:▫️Moyak qorin boʻshligʻi yoki qovuq sohasida “yurib qolishi” mumkin.
Kriptorxizmning turlari1⃣
Haqiqiy kriptorxizm:▫️Moyak qorin boʻshligʻida yoki qovuq yaqinida joylashgan.
2⃣
Ektopik kriptorxizm:▫️Moyak notoʻgʻri joyda – oʻrindan tashqari joylashadi (masalan, sonning yuqori qismida).
3⃣
Oʻz-oʻzidan qaytuvchi moyak (Retraktil):▫️Moyak vaqtinchalik tushadi, keyin yana yuqoriga qaytadi.
Belgilari va tashxislash📍
Klinik belgilari:🔸Moyak xaltasining bir tomoni boʻsh boʻlib koʻrinadi.
🔸Chaqaloqning harorat oʻzgarishiga yoki sovuqqa sezgirligi oshishi.
🔸Baʼzi hollarda moyak atrofiyasi.
📍
Tashxis usullari:🔸 Vizual ko‘rik va palpatsiya.
🔸UZI (ultratovush) – moyakning joylashgan oʻrnini aniqlash uchun.
🔸MRI yoki laparoskopiya – qiyin holatlarda.
Davolash taktikalari✔️
Kuzatish:🔺Bir yoshgacha moyaklarning oʻz-oʻzidan tushish ehtimoli mavjud.
🔺Agar moyak tushmasa, 6 oylikdan boshlab davolash kerak.
✔️
Gormonal terapiya:🔹HCG
(chorionik gonadotropin) yoki GnRH (
gonadotropin-rilizing gormoni) inʼeksiyalari.
✔️
Jarrohlik davosi (
Orxidopeksiya):
🔺Moyakni moyak xaltasiga joylashtirish.
🔺Operatsiya odatda 6-12 oy oralig‘ida amalga oshiriladi.
✔️
Laparoskopik davolash:🔺Moyak qorin boʻshligʻida boʻlsa, ushbu usul tavsiya qilinadi.
Kriptorxizmning asoratlari❗️
Bepushtlik: Moyakning yuqori harorat taʼsirida funksiyasi buzilishi.
❗️Moyak o‘sma kasalliklari (
seminoma): Kriptorxizmda xavf ortadi.
❗️Moyakning burilib qolishi (
torsiya).
❗️
Psixologik muammolar: Estetik va jinsiy rivojlanishdagi noqulayliklar.
Oldini olish va profilaktika⚠️ Homiladorlik davrida salomatlikni nazorat qilish:
⚠️Stressni kamaytirish, toʻgʻri ovqatlanish va zararli odatlardan voz kechish.
⚠️ Muddatidan oldin tugʻilish xavfini kamaytirish.
⚠️ Tugʻruqdan soʻng chaqaloqni pediatrik ko‘rikdan muntazam o‘tkazish.
Kriptorxizmni vaqtida aniqlash va davolash – asoratlarning oldini olish uchun muhim. Agar farzandingizda moyaklarning tushmagani sezilsa, imkon qadar tezroq pediatr yoki bolalar urologi bilan bog‘laning.
Dr.Lazizbek_Nurmamatov🔗
Telegram kanalimizga qo‘shiling: Pediatriya bo‘yicha foydali maʼlumotlar va maslahatlar uchun!https://t.me/doctor_pediatr_uz