Kitoblarda(n)..📚

erinmasdan soatlarimni sarflab matn tayyorladim, yuqoridagilar balki kim uchundir aynan shu kitobni nimaga o'qish shartligini tushuntirar. Kitobni o'qishni reja qilib yurganlar uchun esa tarsaki bo'ladi degan umiddaman.

Islom Karimov boshqaruvidagi Oʻzbekiston gʻoyat ekstraktiv siyosiy va iqtisodiy institutlarga ega boʻlib, kambagʻal mamlakatdir. Aholining taxminan uchdan biri qashshoqlikda umr kechiradi, kishi boshiga oʻrtacha yillik daromad ming AQSH dollari atrofida. Shunga qaramay, rivojlanishning barcha koʻrsatkichlari ham yomon emas. Jahon banki maʼlumotlariga koʻra, bolalarni maktabga qamrab olish darajasi 100 foiz... paxta terimi davrini hisobga olmaganda, albatta. Savodxonlik ham juda yuqori, lekin davlat nafaqat matbuotni nazorat qiladi, balki kitoblarga ham taqiq qoʻyib, internetni senzura baladi. Koʻpchilik aholi paxta terimida kuniga bir necha sent evaziga ishlagan bir paytda, Karimovlar oilasi va 1989 yildan keyin Oʻzbekistonning yangi iqtisodiy va siyosiy elitasiga aylangan sobiq kommunistlar misli koʻrilmagan darajada boylikka erishdi.

Karimovlar oilasi biznes manfaatlarini uning qizi Gulnora boshqaradi va prezidentning vorisi sifatida koʻriladi. Noshaffof va yopiq mamlakatda Karimovlar oilasi qaysi sohalarni nazorat qilishi va kancha daromad topishini hech kim bilmaydi. Lekin Amerikaning “Interspan“ kompaniyasi taqdiri Oʻzbekiston iqtisodiyotida soʻnggi 20 yilda nimalar sodir boʻlganini yaqqol koʻrsatadi. Paxta Oʻzbekistondagi yagona qishloq xoʻjaligi mahsuloti emas, mamlakatning ayrim xududlari iqlimi choy yetishtirish uchun qulay boʻlib, ”Interspan“ bu sohaga sarmoya tikishga qaror qiladi. 2005 yilga kelib kompaniya mahalliy bozorning 30 foizdan ortigʻini nazorat qilardi, ammo keyin kompaniya boshiga mushkulot tushdi. Gulnora choy yetishtirish sohasi istiqbolli ekanini bilardi. Koʻp oʻtmay, ”Interspan"ning mahalliy xodimlarini hibsga olish, kaltaklash va qiynoqqa solish boshlandi. Natijada kompaniya faoliyat koʻrsata olmay qoldi va 2006 yilning avgustida mamlakatdan quvib chiqarildi. Kompaniyaning mol-mulkini Karimovlar oilasining choychilikda kengayib borayotgan biznesi olib qoʻydi. Bu paytga kelib, Gulnoraning bozordagi ulushi bir yil avvalgi 2 foizdan 67 foizga yetdi.

Oʻzbekiston koʻp jihatdan oʻtmishning, unutilgan asrning qoldigʻiga oʻxshaydi. Oʻzbekiston bir oila va uning atrofidagi korchalonlarning mustabid hokimiyati asoratida qolgan, majburiy mehnatga, toʻgʻrirogʻi, bolalarning majburiy mehnatiga asoslangan iqtisodiyotga ega mamlakat. Bundan boshqacha emas. Oʻzbekiston hozirgi kunda ekstraktiv institutlar tufayli tanazzul-ga uchrayotgan mamlakatlarning namunasi va, afsuski, u Armaniston, Ozarbayjon, Qirgʻiziston, Tojikiston, Turkmaniston singari post-sovet respublikalari bilan juda koʻp umumiyliklarga ega. Bu mamlakat ekstraktiv iqtisodiy va siyosiy institutlar hatto XXI asrda ham benihoya shafqatsiz ekstraktiv shaklga kirishi mumkinligini koʻrsatadi.

#iqtibos

🟢 Mamlakatlar tanazzuli sabablari.

@booktional

Bularning barchasi qay tarzda shu holga kelib koldi? Sobiq ittifoqning boshka respublikalari singari Oʻzbekiston ham SSSR parchalanganidan keyin oʻz mustaqilligini qoʻlga kiritishi, bozor iqtisodiyoti va demokratiyaga qadam qoʻyishi kerak edi. Birok aksariyat post-sovet respublikalari singari Oʻzbekistonda ham bu jarayonlar roʻy bermadi. Siyosiy faoliyatini SSSR kompartiyasida boshlagan, Berlin devori kulatilgan oʻsha 1989 yilda yuzaga kelgan qulay vaziyatda Oʻzbekistonning birinchi kotibi lavozimini egallagan Islom Karimov oʻzini millatparvar sifatida qayta kashf qilishga muvaffaq boʻldi. Xavfsizlik kuchlarining hal qiluvchi koʻmagi yordamida Islom Karimov 1991 yil dekabrda oʻtkazilgan Oʻzbekiston tarixidagi ilk prezidentlik saylovida gʻalaba qozonadi. Hokimiyatni qoʻlga olgach, Karimov mustaqil siyosiy muxolifatni taʼqib qilishni boshlaydi. Uning raqiblari hozir yo qamoqda, yoki quvgʻinda boʻlishi mumkin. Oʻzbekistonda erkin OAV ham, nodavlat tashkilotlar ham yoʻq. Tobora kuchayib borayotgan zulm 2005 yilda oʻz choʻqqisiga chiqib, Andijonda politsiya va harbiylar tomonidan taxminan 750 kishi, ehtimol, undan ham koʻproq namoyishchilar oʻldirildi. Xavfsizlik kuchlari ustidan rahbarligi va matbuot ustidan oʻrnatilgan total nazoratdan foydalanib, dastavval Karimov oʻzining prezidentlik muddatini referendum orqali 5 yilga uzaytirib olgan edi. Soʻngra 2000 yilgi saylovda 91.2 foiz ovoz bilan yetti yillik yangi muddatga qayta saylandi. Uning saylovda nomzodi qoʻyilgan yagona raqibi esa Karimovga ovoz berganini eʼlon qilgan edi! Xalqaro hamjamiyat tomonidan adolatsiz deya atalgan 2007 yilgi saylovda esa u ovozlarning 88 foizini qoʻlga kiritdi. Oʻzbekistondagi saylovlar Sovet Ittifoqining gullab-yashnagan pallasida Iosif Stalin tashkillashtirgan saylovlarga oʻxshaydi. 1937 yilgi saylov “Nyu-York Tayms” muhbiri Harold Denni tomonidan obdan yoritilgan boʻlib, u sovet saylovlarining bosim va hayajonlarini yetkazish uchun Kompartiyaning “Pravda”sidan olingan reportaj tarjimasini taqdim qilgan edi:

Tun yarmidan oqqan. Oʻn ikkinchi dekabr, Oliy Sovetga birinchi umumiy, teng va toʻgʻridan-toʻgʻri saylovlar kuni nihoyasiga yetdi. Ovoz berish natijalari eʼlon qilinishi kutilmoqda.
Xonada faqat komissiya aʼzolarigina qoldi. Xonaga sukunat choʻkkan, chiroqlar tantanali nur sochmoqda. Barchaning diqqati va hayajonli bosimi markazida komissiya raisi ovozlarni sanashdan oldin barcha zaruriy rasmiyatchiliklarni amalga oshirmoqda roʻyxat boʻyicha qancha saylovchi borligi va ulardan qanchasi saylovda ovoz bergani tekshirilmoqda – natija esa 100 foiz. 100 foiz! Qaysi mamlakatda, qaysi saylovda, qaysi nomzodga 100 foizlik natija qayd etilgan?

Asosiy ish endi boshlanadi. Komissiya raisi hayajon bilan qutilardagi muhrni tekshirmoqda. Keyin komissiya aʼzolari tekshirishadi. Muhrlar buzilmagan va endi ularni kesishmoqda. Qutilar ochildi.
Sukunat. Ular saylov kuzatuvchilari va uni oʻtkazuvchilar diqqat bilan, jiddiy oʻtirishibdi.

Mana endi konvertlarni ochish vaqti keldi. Komissiyaning uch nafar aʼzosi qaychilarni olishdi. Komissiya raisi oʻrnidan turdi. Ovozlarni hisoblovchilarning daftarlari tayyor. Birinchi konvert ochildi. Barcha nigohlar unga qadalgan. Komissiya raisi ikkita oq rangli (Oliy Sovet nomzodi uchun moʻljallangan) va koʻk rangli (Millatlar Sovetiga nomzod uchun moʻljallangan) byulletenni qoʻliga olib, baland ovozda, dona-dona qilib oʻqidi: “Oʻrtoq Stalin".

Shu zahoti tantana buzildi. Xonadagi barcha oʻrni- dan sakrab turib, quvonch va ehtiros bilan Stalin konstitutsiyasiga muvofiq oʻtkazilgan dastlabki umumiy, yashirin saylovdagi birinchi ovozni kons- titutsiya muallifining ismi yozilgan byulletenni olqishlamoqda.

Ana shunday sabrsizlik kayfiyati repressiya va siyosiy qattiqqoʻllik borasida Stalinning munosib shogirdi boʻlgan Islom Karimov qayta-qayta saylangan saylovlarda ham kuzatilgan boʻlib, uning saylovlari oʻz mantiqsizligi bilan Stalin uyushtirgan saylovlar bilan raqobat qilganga oʻxshaydi.

PAXTA QIROLI

Paxta xomashyosi Oʻzbekiston eksportining qariyb 45 foizini tashkil etadi va 1991 yilda Sovet Ittifoqi parchalanib ketishi bilan mustaqillikka erishgan mamlakatning eng muhim qishloq xoʻjaligi mahsuloti xisoblanadi. Sovet davrida Oʻzbekistondagi barcha yerlar davlat tasarrufidagi 2048 ta xoʻjalik ixtiyorida boʻlgan. 1991 yildan keyin bu xoʻjaliklar tarqatib yuborilib, yer qayta taqsimlandi. Biroq bu hali fermerlar mustaqil ishlashi mumkin, degani emas edi. Paxta Oʻzbekistonning birinchi va hozircha yagona prezidenti hisoblangan Islom Karimov* hukumati uchun gʻoyat qadrli eksport mahsuloti edi. Mamlakatda fermerlar nima yetishtirishi va uni qanday narxda sotishi belgilab qoʻyiladigan tartib joriy qilindi. Paxta qimmatbaho eksport moli hisoblanar, fermerlarga esa yetishtirilgan hosil uchun dunyo bozorlaridagi narxning kichik bir qismi toʻlanib, daromadning asosiy qismi hukumatga ketardi. Fermerlarga toʻlanadigan bahoda sotish uchun hech kim paxta yetishtirishni istamasdi, shuning uchun hukumat ularni paxta ekishga majburlardi. Har bir fermer ixtiyoridagi yerning 35 foizini paxtaga ajratishga majbur edi. Bu juda koʻp muammolarni keltirib chiqardi, texnika yetishmasligi ana shunday muammolardan biri edi. Mustaqillik arafasida hosilning taxminan 40 foizi paxta terish mashinalarida yigʻib olinardi. 1991 yildan keyin esa fermerlar bu mashinalarni sotib olish yoki borini saqlab qolishga xohish bildirmadilar, prezident Karimov hukumati fermerlar uchun yaratgan sharoitni hisobga olsak, bunga ajablanmasa ham boʻladi. Bu muammoni hal qilish uchun prezident Karimov paxta terish mashinalaridan ko'ra arzonroq yechimni o'ylab topadi: bular maktab o'quvchilari edi. O'quvchilar yozgi ta'tildan maktabga qaytadigan sentyabr oyining boshlarida paxta chanoqlari ochilib, hosil terib olish uchun tayyor bo'ladi. Prezident Karimov hokimlarga farmon berib, maktablar zimmasiga paxta terish boʻyicha reja yuklashni buyuradi. Sentyabr boshlarida 2.7 million oʻquvchi qatnaydigan maktablar boʻshab koladi (2006 yilgi maʼlumot). Oʻqituvchilar taʼlim berish oʻrniga, terimchi yollash bilan mashgʻul boʻladi. Ikki farzandning onasi boʻlgan Gulnoz ismli ayol holatni shunday tasvirlaydi:

Har oʻquv yilining boshida, taxminan sentyabr boshlarida, maktabdagi mashgʻulotlar toʻxtatiladi va darslar oʻrniga bolalar paxta yigʻim-terimiga joʻnatiladi. Ota-onalardan hech kim rozilik soʻramaydi ham. Ularda (terim mavsumida) dam olish kunlari ham boʻlmaydi. Agar bola biror sabab bilan uyda qolsa, uning oʻqituvchisi yoki sinf rahbari kelib, ota-onasini aybdor qiladi. Ular har bir bolaning zimmasiga uning yoshiga qarab 20 kilodan 60 kilogacha kunlik reja yuklashadi. Agar bola belgilangan rejani bajara olmasa, ertasiga ertalab butun sinf- ning oldida izza qilinadi.

Terim mavsumi ikki oy davom etadi. Qishloqda yashaydigan bolalarning omadlari bor: ular uylariga yaqin boʻlgan dalaga biriktirilgani uchun uydan paxtazorga yayov yoki avtobusda qatnashi mumkin. Uylari daladan olisda boʻlgan yoki shaharlik bolalar esa dala shiyponlari yoki omborxonalarda traktor va hayvonlar bilan tunashiga toʻgʻri keladi. Bu joylarda hojatxona yoki oshxonalar boʻlmaydi. Bolalar tushlik uchun ovqatlarini oʻzlari bilan olib kelishlari kerak boʻladi.Mazkur majburiy mehnatning asosiy benefitsiarlari esa oʻzbek paxtasining de fakto qiroli, prezident Karimov boshchiligidagi oʻzbek siyosiy elitasi sanaladi. Maktab oʻquvchilariga mehnatlari uchun haq toʻlanishi aytiladi, lekin... Bir kilo paxtaning xalqaro bozorda-gi narxi 1.40 AQSH dollarini tashkil qilgan 2006 yilda bolalarga kuniga 20-60 kilolik rejani bajargani terish mashinalaridan koʻra arzonroq yechimni oʻylab topdi: bular maktab oʻquvchilari edi.
Oʻquvchilar yozgi taʼtildan maktabga qaytadigan sentyabr oyining boshlarida paxta chanoqlari ochilib, hosil terib olish uchun tayyor boʻladi. Prezident Karimov uchun 0,03 dollardan toʻlanardi. Hozirgi paytda paxta hosilining chamasi 75 foizini bolalar teradi. Bahorda maktablar yana majburiy chopiq, oʻtok va yagana uchun yopiladi.

🟢 O'zimiz uchun esdalik mening yagona ermagim, qadrli kichik sahifam.

🟢Eng boshda men uchun shunchaki o'qigan kitoblardan olingan iqtiboslar uchun oddiy, qadrsiz bir manzil eding. Keyinchalik o'qigan kitoblarim haqida o'z fikrlarimni bildiradigan, boshqalar fikr bildirishini kutadigan bo'ldik. Izohlar ochdik, o'sha vaqtlarda tinimsiz kitob o'qirdig-a... Bir kitobdan boshqasiga juda tez o'tardik, dunyoni yaxshiroq anglash uchun shamol kabi odimlardik. Shoshardik, go'yoki biz bilimlardan bebahra qolayotganek edik. Boshida kitoblarni hozirgidek bemalol sotib ololmasdik, esingdami? Oyiga bitta yoki iktagina xarid qilishimiz mumkin edi, xolos. Sekin astalik bilan har xil bookbloglardan sahifani qanday yurgizishni nazariy o'rgandik. Ba'zan ular qilgan ishlarni takrorladik, ular tavsiya qilgan kitoblarni o'qidik. Ularga bu uchun ming bora tashakkurlar aytishimiz lozim, qadrligim.

📚 Hash-pash deguncha sen bilan bir yillik marrani zabt etdik. O'shanda ham hali fikrlarimiz kitoblarga nisbatan yaxshi shakllanmagandi. Esingdami, biz ham eng boshda "Omina opamiz"ni kitoblarini o'qiganlarimiz🤩 Eng boshida biz ham turk adabiyotidan juda yengil kitoblarni boshqalar nigohi va fikrlariga qo'shilib o'qirdik. Sodda edik-da o'sha vaqtlarda. O'sha yillar o'qilgan kitoblar yuzasidan yoziladigan taqrizlarga biroz jon kirdi. Yaxshiroq bo'la boshladi. Bir qancha taqrizlarimiz yaxshi nashriyotlar tarmoqlarida tarqaldi. Ilk bor bunday bo'lganidagi quvonchimizni esla.🎂 Baxtdan osmonlarga uchar edik. Biz uchun kichik e'tibor osmonlar qadar bepoyon edi. Kitoblar orqali fikrlarni bayon qilish bilan birga o'zimizni ham o'stirdik. Prinsiplar, qarashlar, xatolarni ko'ra olish, tahlil qilish, o'qiganlarimizga amal qilishni o'rganmadikmi, birga?! Eng asosiysi hislarimizni qog'ozga ko'chira olish san'atini ozmi-ko'p o'rgandik.
Bir qator foydali postlar yozdik. Yaxshi kitoblar o'qidik. Boshqalarni ham yaxshi kitoblar bilan tanishtirdik.

🧑‍🚀 Keyin esa ikkinchi yil to'ldi. Endi qaysi kitoblarni o'qish kerakligini ancha yaxshi tushunadigan bo'lgandik. Kitob tanlay olish didimiz shakllandi. Bemalol ba'zi kitoblarni xatolarini ayta oladigan, ularni o'rinli tanqid qila oladigan bo'ldik. Seni yo'nalishingni biroz o'zgartirdik. Endi oldingidek faqat kitoblar haqida emas, balki muhim boshqa kitob atrofidagi , mamlakatimiz va jahonda sodir bo'layotgan muhim voqealarga o'z fikrlarimizni beradigan bo'ldik. Ko'proq kitoblar o'qiyverish emas, ularni hayotga tadbiq qilish kerakligini tushundik. O'qiganlarimizga yaxshiroq amal qilish uchun esa ularni yaxshiroq tushunishni asosiy maqsad qildik. Ko'p narsa yozdik senga, aziz sahifam. Ko'plar sendan men kabi minnatdor bo'ldi. Yaxshi yozilgan joyda qo'llashdi, mundoqroqlarida ham.

© Seni kerakli bir sahifa bo'lganingni bir kishi bo'lsada, aytgani uchun ham hozirgacha mening eng yaqinim bo'lib, yonimdasan. Sen bilan juda ko'p yaxshi insonlarni tanidik. Sen orqali meni tanishdi. Sen tufayli menga e'tiborli bo'lishdi, qadrdon do'stim. Eng zo'ri bo'lolganimizcha yo'q, lekin bu ular qatorida bo'lolmaymiz degani emas. Albatta, bir kun yaxshi bookbloglar orasida bo'lamiz. Eng muhimi sen menga juda ko'p narsa o'rgatding, do'stim. Sen bilan shu o'tgan uch yilda eng yaxshi kunlarni yashadim. Eng yaxshi kitoblarni o'qidim va dunyoni yaxshiroq tanidim. Kitob o'qish yoshida o'zimizdan kichiklar uchun sen kabi go'zal va foydali nimadir paydo qila oldik. Senda bugungi kunda kitobxonlar foydalanishmoqda. Senda yozilganlarda qaysidir ma'noda o'zlarini ko'rishmoqda. Sendan ma'lumotlar olishmoqda, do'stim.
Sen faqat menga yordam berish uchun tuzilganding, qara, bugun yuzlab odamlar sendan xabarlar kutishadi.

Hammasi uchun rahmat, qadrdon do'stim, Booktional...❤️

#anniversary

@booktional

Результаты конкурса:

Победители:
1. .
2. 🍫❤🥋 (@Chempion0007)
3. Gʻofurova🌻 (@Odina_112)
4. Alimardon (@AkramovAlimardon)
5. Xurshida

Проверить результаты

https://t.me/adabiy_blog/235


Shuni chala tarjimonlar o'qisin. Ba'zi, mas'uliyatsiz noshirlar ham.

Alloh o'zing bizga ishlaydigan kallalar ber!


@booktional

Uch yil. Uch yosh umr. 🎆

Bugun shunchaki qiziqish ortidan yasalgan sahifamizni uchinchi yilligi.
Har doimgidek sahifamiz haqida iliq fikrlarni eshitishga tayyormiz.

(maqtab yuboraveringlar, yangi bo'lsanglar ham, hech nima qilmaydi)


@booktional

Yolg'izlikda qilaman tilanchilik.
To'rvagamga mehr, e'tibordan soling.
Imkon bo'lmay, bo'lsa yo'qchilik...
Uyalmay to'rvamni ichiga boqing...

© Abu Umayr

@booktional

Bilmadimu, ertaga qaysidir odam chiqib :

"Muqaddima"ni o'qimagan bo'lsa, uylanma

-deb qolmasa go'rga edi.🙈

@booktional