Blaknot

"Сени ўзидан ўтиб кетишини хоҳлайдиган киши фақат ота бўлади".

@MubashshirAhmad

Yig'i-sig'i kitoblarni o'qishni bas qilish kerak. Bizning so'nggi 200 yilimiz o'zi umummilliy yig'i bilan o'tgan. Hozir belni mahkam bog'lab, rivojlanishga dastak bo'ladigan fundamental kitoblarni o'qishning vaqti. Motam, qayg'u, ilojsizlik, qo'rquv kabi mavzular o'zimizda keragidan ortiq. Bizga fundamental qadriyatlar, farovonlik, progress, xohish-irodaning kuchli bo'lishi kabi mavzular lozim.

Amirxon Valijonov

ҲАМАС эътирофи:

"Жазоир, Хитой, Россия, Туркия, Жанубий Африка, Ўзбекистон ва Испанияга Ғазодаги мазлумларнинг ҳуқуқларини қўллаб-қувватлашда адолатли позицияни эгаллаган барча давлатларга ўз миннатдорчилигимизни билдирамиз."

© Gorizont

@MubashshirAhmad

Ўтган асрнинг тўқсонинчи йилларидаги миллий уйғониш ва миллий ғоя ҳозиргидан кўра анча кучли, мазмунли ва юксак бўлган:
1. Эрк ва мустақиллик учун чанқоқлик жуда кучли, миллат эса саводли ва савияли эди. Собиқ иттифоқ мустабид ва зулмат эканини кўпчилик тушунган бўлган. Ҳозир руспарастлик ва мустақилликдан безиш анча сезиларли.
2. Тил, Орол муаммоси, мустақил яшаш орзуси ва очиқ дунёнинг жилваси каби анчайин кучли ғоялвр бўлган. Ҳозир мазкур оҳанграболар ўз куч ва қувватини йўқотган ёки сўндирилган. Мусаффо ғоялар хиралаштирилган ё обрўсизлантирилган.
3. Кучли шахсиятлар ва кучли жамият бўлган. Халқнинг виждони - Ёзувчилар уюшмаси йўналтирувчи, забардаст диний олимлар эргашилувчи, миллий ва демократик ҳаракатлар эса янги, обрўсизлантирилмаган ва иштиёқли бўлган. Ҳатто санъат ҳам эркка чорлаган. Биргина Дадахон Ҳасановнинг "Нега йиғламайсан, она Туркистон" қўшиғи миллатга қанчалар мотивация берган. Ҳозир шулардан бирортаси қолмаган ёки қолдирилмаган.
4. Миллатнинг руҳи, орзу-умидлари ҳозир анча синган. У тушкун, хорғин ва энг асосийси савиясиз. Кўпроқ тўдани англатади. Пароканда ва ҳайрон.

Шу маънода олдинги тўлқинни миллий уйғониш даври дейилса, ҳозиргисини эса миллий мудраш-ғафлат ё таназзул даври деса ҳам бўлади.

Кўп жиҳатларни ва батасил ёзсам бўлади. Шунчаки эриндим ва энди бефойда.Фақат бир нарса қолди. Касаллигимиз ташхисини тўғри қўйиш, ўзликни (тўғрироғи унинг таназзул ва инқирозини) англаш ва буни тан олиш. Шунда умумий тавба даври бошланади ва яна қайта уйғониш мумкин.

17.01.2023 й.

@MubashshirAhmad

#ЯХШИЛИК ВА #ЁМОНЛИК

Бахт, дейди Форобий, улкан яхшиликдир. Бахтга эришишга восита бўладиган ҳамма нарса ҳам яхшилик ҳисобланади. Улар ўзича эмас, балки айнан бахтга эришишга восита бўлгани учун ҳам яхшилик ҳисобланади. Бахтдан тўсадиган нарсалар эса ёмонлик ҳисобланади.

Форобий, инсонни бахтга етакловчи яхшиликлар ёки ундан тўсадиган ёмонликларни икки хил турга бўлади. Инсон бахтга эришиши учун хизмат қиладиган ёки ундан тўсадиган табиатдаги барча нарсалар табиатан яхши ёки ёмон нарсалар ҳисобланади. Инсон ўз иродасига кўра амалга оширган ишлар иродавий яхшиликлар ёки иродавий ёмонликлар дейилади.

Инсоннинг ўзидаги туғма истак яхшиликларнинг бахтга элтувчи нарсалар эканлиги туфайли ҳам уларни истайди. Инсон ўзидаги ақлий қобилияти билан бахтга эришиш учун қандай яхшиликларни қилиш кераклиги ҳақида фикр юритади. Унинг тафаккуридан ҳосил бўлган хулосага кўра, тана аъзолари ёрдамида ўша яхши ишларни бажаради. Инсон шу тариқа иродавий яхшиликларни ҳосил қилган бўлади.

Иродавий ёмонликлар ҳам, ҳудди юқоридагидек, инсоннинг ақлий қобилияти туфайли вужудга келади. Бироқ, инсон бахт тушунчасини нотўғри тушунганда иродавий ёмонликлар содир бўлади. Турли инсонлар турли хил нарсаларни ўз ҳаётларининг асосий ғояси ва ҳаётий мақсадига айлантирадилар. Бунга, дунёвий лаззатлар, манфаатлар, ҳурмат-эҳтиром ёки шунга ўхшаш нарсалар киради. Форобий инсоннинг ақлий фаолияти оқсаб турганида, у бахт нима эканлиги ҳақида тўлиқ хулоса чиқармасдан туриб, унга шошилади ва натижада ҳақиқий бахтни эмас, балки дунёвий лаззатлар, манфаатлар, ғалаба ёки ҳурмат-эҳтиром каби нарсаларни бахт деб ўйлаб, уларга эришишни ўзининг ҳаётий мақсадига айлантиради. “Инсон шошқалоқ яралган”, деб шунга айтилса керак. Шу тариқа, инсон ёлғон бахтга интилади, унга эришиш йўлларини қидиради, ҳаёл ва ҳиссий қувватлари ёрдамида унга олиб борадиган амалларни бажаради. Барча ёмонликлар шундай содир бўлади.

Бундан ташқари, баъзан инсон ҳақиқий бахтнинг нима эканлигини тўғри топса ҳам, унга эришишни ўзининг ҳаётий мақсадига айлантирмайди, ёки ҳақиқий бахтга эришишни чин кўнгилдан истамайди. Бунинг ўрнига, ҳақиқий бахт қолиб, бошқа нарсаларни ҳаётий мақсадига айлантиради ва унга эришиш йўлларини қидиради. Шундай ҳолатда ҳам барча ёмонликлар содир бўлади.

Форобий юқоридагидек тушунтиришлар орқали дунёда турли миллатларнинг мавжудлигини айнан инсоннинг ақлий фаолияти билан боғлиқлигини, инсон ўз ақли ёрдамида ҳақиқий бахтни топиши ёки сохта бахтни ўзининг ҳаётий мақсадига айлантириши орқали яхши ёки ёмон амалларнинг содир бўлиши билан изоҳлайди.

Фазилатли ёки унинг зидди бўлган миллатларнинг шаклланиши инсоннинг айнан нимани бахт деб ўйлаши ва унга эришишни мақсад қилиши билан боғлиқлиги маълум бўлди.

#ҲАҚИҚИЙ_БАХТ

Форобийнинг фикрига кўра, ҳақиқий бахт инсон эришиши мумкин бўлган энг улкан яхшилик ва камолотдир. Моҳиятан барча яхшиликлар орасида энг улуғи, энг юксаки ва энг яхшиси ҳақиқий бахтдир. Бироқ, у қандай бўлади?

Мумтоз манбаларда “саодат” шаклида келадиган бахт тушунчаси “саъд” сўзидан олинган бўлиб, “омад, барака, ютуқ” сўзларига маънодош сўз ҳисобланади, унинг зиддига “шақоват”, яъни бадбахтлик дейилади. Саодат инсоннинг яхши ва хайрли ҳолатга етишишини англатади. Одатда бахт-саодат тушунчаси дунё ва ундан кейинги ҳаёт билан боғлиқ мавзуларга нисбатан қўлланилади. Масалан, инсоннинг фазилатли касби, баракали уйи, яхши улови ва яхши қўшниларининг бўлишига саодат дейилган.

Қадимдан айрим мутафаккир ва файласуфлар бахт-саодатни инсоннинг ҳаётий мақсади деб таълим берганлар. Юнон файласуфи Афлотунга кўра, бахт-саодат инсоннинг тўғрилиги ва адолатидан, бадбахтлик эса, исроф ва адолатсизликдан пайдо бўлади. Эпикур эса, бахт-саодатни танада оғриқнинг йўқлиги ва қалбда ташвишнинг бўлмаслиги сифатида таърифлайди. Аристотель бахт-саодатни инсоннинг энг юксак мақсади эканлигини, бироқ унинг инсонларга кўра фарқланишини таъкидлаган. Инсон ақлий мавжудот бўлгани боис, унинг ҳатти-ҳаракатлари ақлга мос келишига қараб бахтли бўлади. Аристотелга кўра, бахт инсон руҳининг ақл ва фазилатга уйғун ҳаракатланишидир. Энг олий бахт-саодат, Аристотель наздида, инсоннинг энг юксак ақлий тафаккур ва билимга эга бўлган ҳолидир. Зеро ақл инсоннинг энг улуғ ҳислатидир.

Шарқ фалсафасида бахт-саодат мавзусини биринчилардан бўлиб чуқур ўрганган Форобий, ўзининг “Фазилатли шаҳар аҳлининг мафкураси” асарида, бахт-саодатни “инсон нафсининг модда-материяга муҳтож бўлмайдиган даражада камолотга эришуви” сифатида таърифлаган. Форобийга кўра, инсон ўзидаги билим ва фазилатлар туфайли камолотга эришиши ортидан самовий ақл ҳузурига кўтарилиш билан ҳақиқий бахт-саодатга эришади. Бахт-саодат барча яхшиликларнинг энг фазилатлиси ва энг юксак мақсаддир. Форобийга кўра, бахт-саодат якка шахсларнинг эмас, жамиятнинг ҳам ниҳоий мақсадидир. Шунинг учун ҳам, Форобий, фазилатли давлатнинг аҳолиси ўзаро кўмак, машварат ва ҳамжиҳатлик билан бахт-саодатга эришишини таъкидлайди.

Ибн Сино ҳам, Форобий сингари, ҳақиқий бахт-саодатни инсоннинг кейинги оламда ҳис қилиши мумкин бўлган энг юксак ҳолат, деб баҳолайди. Ибн Сино инсоннинг ақлий тафаккури туфайли эришиши мумкин бўлган бундай бахтни тана лаззатларидан олий ҳис эканлигини тушунтиради. Бироқ, бундай юксак бахт-саодатга эришув учун соғлом тафаккурдан ташқари, ахлоқий фазилатлар ва яхши амалларни бажариш ҳам талаб этилади, дейди олим.

Имом Ғаззолий эса, инсоннинг энг юксак бахт-саодатини ўз яратувчисини таниш эканлигини айтади. Олимга кўра, энг юксак саодат инсоннинг кейинги оламда яратувчи ҳақидаги маърифатга етишишидир.

Шу тариқа, Форобий, инсон эришиши мумкин бўлган ҳақиқий энг олий-бахт саодат, деб унинг энг камолотга эришган ҳолати, самовий ақлий ҳолатга эришуви деб билади. Мана шу ҳолат ҳақиқатда бахт бўлган бахтдир. Инсониятнинг бутун сайъ-ҳаракатлари мана шу бахтга эришишга қаратилган бўлади. Инсон қидирган ва излаган, қўлга киритишни хоҳлаган барча яхшилик ва фазилатлар айнан ушбу бахтни қўлга киритиш учун талаб қилинган бўлади. Инсон бундай энг олий бахт-саодатга етишганда, барча сайъ-ҳаракатларини тўхтатади. Бундай бахтга етишиш, дейди Форобий, бу ҳаётда эмас, балки бу ҳаётдан кейин келадиган кейинги ҳаётда содир бўлади. Ана шу “энг олий бахт-саодат” деб аталади.