❗️28 yil oldin uyğur qõzğoloni bostirilgani haqida
1997-yilning 5-fevralida, 28 yil avval Şarqiy Turkistonning (hozirgi Xitoyning Şinjon-Uyğur muxtor viloyati) Ğulja (Yining) şahrida Xitoy hukumatining uyğurlarga nisbatan repressiv siyosatiga qarşi ommaviy norozilik namoyişlari bõlib õtdi.
Qõzğolon Xitoy xavfsizlik kuçlari tomonidan şafqatsizlarça bostirildi, natijada
400 dan ortiq odam halok bõldi, minglab musulmonlar hibsga olindi va keyinçalik qatağon qilindi.
⭕️
Norozilik sabablari
1990- yillarda Xitoy hukumati uyğurlar ustidan nazoratni kuçaytirdi, ularning dinini çeklab qõydi, ularni assimilyatsiya qilişga majbur qildi va xan xitoylarini mintaqaga kõçib kelişga undadi.
1997-yil yanvar oyida rasmiylar diniy yetakçilar va faollarni ommaviy hibsga olişni, masjidlarni yopişni va ommaviy ibodatlarni taqiqlaşni boşladilar.
⭕️
Namoyişlar
5-fevral kuni minglab uyğurlar Ğulja kõçalariga çiqib, repressiyalarni tõxtatiş, mahbuslarni ozod qiliş va uyğurlarga õz huquqlarini berilişini talab qildi.
Namoyiş avvaliga tinç boşlandi, biroq tez orada Xitoy xavfsizlik kuçlari (politsiya, harbiylar va maxsus kuçlar) namoyişlarni şafqatsizlarça bostirişga kirişdi.
⭕️
Zulm
Xitoy askarlari musulmonlarga qarata õt oçdi,
400 dan ortiq odam halok bõldi.
Minglab odamlar hibsga olindi, yuzlab odamlar qatl qilindi yoki ğoyib bõldi.
Keng kõlamli tozalaşlar boşlandi: hokimiyat ommaviy reydlar õtkazdi, namoyişçilarni qiynoqqa soldi va uzoq muddatga qamoqqa hukm qildi.
📌 Ğulja qirğini uyğurlarning Xitoy hukmronligiga qarşilik kõrsatiş tarixidagi eng qonli voqealardan biriga aylandi.
Bu voqealar Xitoyning Şinjonda yanada qattiq siyosatga, jumladan uyğurlar uçun “qayta tarbiyalaş” lagerlarini taşkillaştiriş va mintaqa ustidan tõliq nazoratni kuçaytirişiga bahona bõldi.
@azon_tezkor