O'zR FA | FAN - JAMIYAT TARAQQIYOTINI OLG'A SILJITUVCHI KUCH, VOSITA BO'LMOG'I LOZIM!

#СОБОЛЕЗНОВАНИЕ
В возрасте 95 лет скончалась действительный член Академии наук Узбекистана Галина Павловна Матвиевская

Сообщество историков науки понесло невосполнимую утрату – в возрасте 95 лет скончалась действительный член Академии наук Узбекистана, доктор физико-математических наук, профессор Галина Павловна Матвиевская. Г. П. Матвиевская родилась в 1930 году в городе Днепропетровск (ныне Днепр, Республика Украина). В 1954 году окончила математико-механический факультет Ленинградского (ныне Санкт-Петербургского) университета, в 1959 году защитила кандидатскую диссертацию в Институте истории естествознания и техники Академии наук СССР (ныне Российской Академии наук). В этом же году она была приглашена в Институт математики им. В.И.Романовского АН Узбекистана для усиления исследований по истории науки на средневековом Востоке. В 1968 году защитила докторскую диссертацию (научным консультантом был академик С. Х. Сираждинов).
Совместно с Б. А. Розенфельдом она составила каталог математических и астрономических рукописей на арабском языке, хранящихся в фондах всего мира, а также совместно со своими учениками осуществила описание математических рукописей Института востоковедения им. Абу Райхана Беруни Академии наук Республики Узбекистан. Последние годы жизни она жила в Оренбурге (Россия). За заслуги в изучении и пропаганде научного наследия великих ученых Мухаммада ибн Мусы ал-Хорезми, Абу Райхана Бируни, Шамсиддина Самарканди, Казизаде Руми, Джамшида Каши, Мирзо Улугбека и др., а также в подготовке специалистов по истории науки в Узбекистане Галина Павловна Матвиевская была удостоена Государственной премии им. Беруни (1974 г.) и почетного звания «Заслуженный деятель науки Республики Узбекистан» (1980 г.). Она была избрана членом-корреспондентом (1984 г.), затем действительным членом (2000 г.) Академии наук Республики Узбекистан.
Г. П. Матвиевская была полиглотом – знала латинский, английский, немецкий, французский и арабский языки, она признана ЮНЕСКО крупным специалистом по истории естественных наук, была избрана действительным членом Международной академии истории науки (Париж). Ею изданы книги об ал-Хорезми, Декарте, Беруни, Улугбеке, В. И. Романовском, Абдурахмане ас-Суфи; она также была составителем и ответственным редактором сборников научных трудов, активно участвовала в проведении юбилейных мероприятий в связи с 1200- летием Мухаммада ал-Хорезми (1983 г.)
Светлая память о Галине Павловне Матвиевской, выдающемся ученом, внесшей крупный вклад в развитие востоковедения в Узбекистане, навсегда сохранится в наших сердцах.
От имени коллектива Академии наук Узбекистана выражаем глубочайшие соболезнования членам семьи Галины Павловны.

#TA’ZIYA
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi haqiqiy a’zosi Galina Pavlovna Matviyevskaya 95 yoshida vafot etdi

Fan tarixi sohasi og‘ir judolikka uchradi. O‘zbekiston Fanlar akademiyasi haqiqiy a’zosi, fizika-matematika fanlari doktori, professor Galina Pavlovna Matviyevskaya 95 yoshida Orenburg shahridagi uyida vafot etdi.
G. P. Matviyevskaya 1930-yilda Dnepropetrovsk (hozir Ukraina Respublikasining Dnepr shahri)da tug‘ilgan. 1954-yilda Leningrad (hozirgi Sankt-Peterburg) universitetining matematika mexanika fakultetini tamomlagan, 1959-yilda SSSR Fanlar akademiyasi (hozirgi Tabiatshunoslik va Rossiya texnika Fanlar tarixi akademiyasi)ning institutida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. O‘sha yili u O‘zbekiston Fanlar akademiyasi V.I.Romanovskiy nomidagi Matematika institutiga o‘rta asrlar Sharqidagi fanlar tarixi bo‘yicha tadqiqotlarni kuchaytirish uchun taklif qilindi. 1968-yilda u doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi (ilmiy maslahatchisi - akademik S. X.Sirojiddinov). U B.A.Rozenfeld bilan birgalikda jahon fondlarida saqlanayotgan arab tilidagi matematika va astronomiyaga oid qoʻlyozmalar katalogini tuzgan, shogirdlari bilan birgalikda O‘zbekiston Fanlar akademiyasi Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik institutidagi matematik qoʻlyozmalarining tavsifini amalga oshirgan.
G.P.Matviyevskaya yurtimizdan yetishib chiqqan Muhammad ibn Muso al-Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy, Shamsiddin Samarqandiy va Mirzo Ulug‘bek, Samarqandda faoliyat olib borgan Qozizoda Rumiy, Jamshid Koshiy va boshqa olimlarining ilmiy merosini o‘rganish va targ‘ib qilish, shuningdek, ilm-fan tarixi bo‘yicha mutaxassislar tayyorlashdagi xizmatlari uchun Beruniy nomidagi Oʻzbekiston Davlat mukofoti (1974), “O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan fan arbobi” faxriy unvoni (1980) bilan taqdirlangan. U O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi muxbir a’zosi (1984), so‘ngra O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining haqiqiy a’zosi (2000) etib saylangan edi.
G. P.Matviyevskaya ko‘ptilli olima edi - u lotin, ingliz, nemis, fransuz va arab tillarini bilgan, YUNESKO tomonidan tabiiy fanlar tarixi bo‘yicha yirik mutaxassis sifatida tan olingan va Xalqaro fanlar tarixi akademiyasining (Parij) haqiqiy a’zosi etib saylangan, U al Xorazmiy, Dekart, Beruniy, Ulug‘bek, V.I.Romanovskiy, Abdurrahmon as-So‘fiy haqida kitoblar nashr ettirgan, sharqshunoslik sohasiga ilmiy to‘plamlar tuzuvchisi va bosh muharriri bo‘lgan, Muhammad ibn Muso al-Xorazmiyning 1200 yilligi munosabati bilan tashkil etilgan yubiley (1983) tadbirlarini o‘tkazishda faol ishtirok etgan.
O‘zbekistonda sharqshunoslik fanining rivojiga ulkan hissa qo‘shgan atoqli olim Galina Pavlovna Matviyevskayaning yorqin xotirasi qalbimizda hamisha saqlanib qoladi.
O‘zbekiston Fanlar akademiyasi jamoasi nomidan marhumning oila a’zolari va yaqinlariga chuqur hamdardlik bildiramiz.

📚Tarix instituti tomonidan institut bosh ilmiy xodimi, tarix fanlari doktori, professor Qahramon Rajabovning "Buxoro mangʻit amirlari" va "Qizil qoʻshinga qarshi Buxoro" oʻz asarlari “Fan” nashriyotida chop etildi.

https://t.me/tarixchivijdoni

📚Tarix instituti tomonidan tarix fanlari boʻyicha falsafa doktori Abduvali Yoʻldoshevning "Chet ellarda oʻqigan turkistonlik yoshlar" va "Abduvahob Murodiy" oʻz asarlari “Fan” nashriyotida chop etildi.

https://t.me/tarixchivijdoni

#ILMIY TADQIQOT

YANGI QURILMALAR TAQDIMOTI

Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi Fizika-texnika instituti “Yuqori sezgirli yarim oʻtkazgichli datchiklar laboratoriyasi”da institut direktori, professor X.K. Olimov, ilmiy ishlar boʻyicha direktor oʻrinbosari f.-.m.f. boʻyicha PhD B.A. Ergashev, laboratoriya mudiri, akademik R.A. Muminov, texnika fanlari doktori M.N. Tursunov, professor X.O. Sabirov, “Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti” Milliy tadqiqot universiteti “Nasos stansiyalari va gidroelektr stansiyalari” kafedrasi dotsenti N. Ikramov hamda laboratoriya doktorantlari va stajor-tadqiqotchilari ishtirokida yangi innovatsion texnologiya va ishlanmalari taqdimoti boʻlib oʻtdi.
Ushbu tadbir laboratoriya mudiri, akademik R.A. Muminov hamda muqobil energiya manbalari guruhi rahbari, texnika fanlari doktori M.N. Tursunov rahbarligida muqobil energiya manbalarini rivojlantirishga oid Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti hamda Vazirlar Mahkamasi farmon va qarorlarida iqtisodiyot va ijtimoiy sohada energiya sarfini kamaytirish, zamonaviy tejamkor texnologiyalarni joriy etishga qaratilgan vazifalar hamda joriy yil “Atrof muhitni asrash va yashil iqtisodiyot” nomlanishi munosabati bilan tashkil etildi. Laboratoriya olimlari, texnika fanlari doktori M.N. Tursunov hamda professor X.O. Sabirovlar shogirdlari bilan amalga oshirilgan ilmiy-amaliy izlanishlari natijasida respublikaning issiq iqlim sharoitiga moslashtirilgan har xil turdagi fotoelektrik va fotoissiqlik batareyalar va qurilmalarning tajribaviy texnik ishlanmalari yaratildi. Ishlab chiqilgan yangi qurilmalar elektr va issiqlik energiya manbalari bo‘lib, yer sathidan 100 metrgacha chuqurlikda joylashgan suvni chiqarish, aholi punktlaridan uzoqda joylashgan obyektlarni elektr energiya va issiq suv bilan ta’minlash, shoʻr suvlarni toza ichimlik suviga aylantirish, tomchilab sugʻorish, fermer xoʻjaliklarida mahsulotlarni qayta ishlashda elektr va issiqlik energiya bilan uzluksiz ta’minlashga mo‘ljallangan.

Yaratilgan yangi texnologiya va ishlanmalar:

Suvsiz quruq iqlim sharoiti uchun yangi analogi yoʻq sovutish tizimiga ega quvvati 1000 Vatt boʻlgan avtonom mobil fotoelektrik va fotoissiqlik qurilma.

Quyosh nurlanishini issiqlikka aylantirishni ta'minlovchi, minerallashgan suvni ichimlik suviga aylantiruvchi kristalli kremniy tuzilmalari asosidagi yuqori samarali issiqlik kollektori va qurilmasi.

Ekstremal togʻ va togʻoldi hududlarda yil davomida qish va yoz oylarida kerakli quyosh nurlanishi intensivligini yaratish hisobiga kafolatlangan elektr energiya va issiq suv yetkazuvchi avtonom mobil fotoelektrik va fotoissiqlik qurilma.

Qiyaligi 20o gacha boʻlgan hududlarda fotoissiqlik qurilma asosidagi avtonom koʻchma boshqariluvchi tejamkor tomchilab sugʻorish tizimi.

O‘zbekiston – Eron: ilmiy hamkorlik yo‘lida

Fanlar akademiyasi Eron Islom Respublikasining O‘zbekistondagi Favqulodda va muxtor elchisi Muhammadali Iskandariy boshchiligidagi delegatsiya tashrif buyurdi. Mehmonni FA vitse-prezidenti Shahlo Turdikulova kutib oldi. Uchrashuvda FA Bioorganik kimyo instituti direktori, akademik Abbosxon To‘rayev, O‘simlik moddalari kimyosi instituti direktori, akademik Shomansur Sagdullayev hamda Ilg‘or texnologiyalar markazi xodimi Dilbar Dolimova ishtirok etdi.
FA vitse-prezidenti Shahlo Turdikulova tizimdagi ilmiy tashkilotlar, ularning faoliyat yo‘nalishlari haqida ma’lumot berdi. Fanlar akademiyasi o‘zaro hamkorlikka tayyor ekanligini ta’kidladi.
Elchi janoblari Muhammadali Iskandariy ilm-fan jamiyat taraqqiyotining lokomativi, shu boisdan ilmiy hamkorlikni rivojlantirish va mustahkamlash har ikki davlat uchun manfaatli ekanligini ta’kidladi.

Shuningdek, uchrashuvda farmasevtika, genetika, mikrobiologiya, biotexnologiya va IT kabi sohalarda hamkorlik qilish, kadrlar almashinuvi, ilmiy forumlar tashkil etish masalalari muhikama qilindi. Uchrashuv so‘nggida elchi janoblari samimiy uchrashuv uchun minnatdorchilik bildirdi.