ɢᴀғᴜʀᴊᴏɴᴏᴠᴀ's

Sayfiddin Qutuz haqida qisqacha ma’lumot
1221-yil Xorazmda tugʻilgan. Xorazmshohlar davlati qulab, moʻgʻullar qoʻliga oʻtib ketgandan soʻng, 1231-yilda u Suriyaning Damashq shahriga olib ketilgan va u yerda Misrlik qul savdogariga sotilgan va keyin uni Qohiradagi Mamluk sultoni Aybakga sotishgan. Baʼzi manbalarga koʻra, Qutuz oʻzining asl ismi Mahmud ibn Mamdud boʻlib, Xorazmshohlar Imperiyasi hukmdori Alovuddin Muhammad avlodidan boʻlganini taʼkidlangan. Misrda u Aybakning koʻzga koʻringan odamlaridan biri boʻladi. 1253 -yilda sulton noibi boʻladi. Soʻng 1259–1260 yillarda Mamluklar davlatini boshqaradi.
1258-yilda mo‘g‘ullar xalifalik poytaxti Bag‘dod shahrini egallab, Abbosiy xalifaligini tugatgan. Keyinchalik ular Suriyaga yurish qilib, Damashq va boshqa shaharlarni zabt etgan. Mo‘g‘ullarning Misr tomon yurish xavfi kuchayganida, Sayfiddin Qutuz mamluk qo‘shinlarini safarbar qilib, mo‘g‘ullarga qarshi harakat boshlagan.1260-yilda u Ayn Jalut jangida mo‘g‘ullarning asosiy kuchlarini tor-mor keltirib, ularning g‘arbga yurishini to‘xtatgan. Bu moʻgʻullarning islom olamiga hujum qilganidan keyingi birinchi magʻlubiyati edi. Ular butun shimoliy Levantdan soʻng esa Damashqdan qochishdi. Bu g‘alaba islom olami uchun juda muhim bo‘lib, mo‘g‘ullarning Misr va Shimoliy Afrikaga yurishlarini to‘xtatgan. Ayn Jalut jangidan so‘ng Sayfiddin Qutuz Misrga qaytayotganida, mamluk sarkardalaridan biri Baybars tomonidan o‘ldirilgan. Baybars keyinchalik Misr taxtiga o‘tirib, mamluklar saltanatini yanada mustahkamladi.

Otning ikki oyogʻi yuqorida ekanligi – jangda halok yoki magʻlub boʻlganini;
Bir oyogʻi yuqorida ekanligi esa – jang vaqtida yarador boʻlganligini bildiradi.

P/s: qayerdadir oʻqigandim)

Ular hech qachon kechirib boʻlmaydigan siyosat olib borganlar...

Haqiqiy oqil inson Allohning neʼmatlariga shukr qiluvchi va nafsini yenga oluvchi kishidir.

Robbingni bilsang, tanisang, sukutni oʻzingga hamroh et! Koʻp gapirish qalbni oʻldirar.

Qalbing aslo hasad degan illatga bulgʻanmasin, shundagi moʻmin sifatiga ega boʻlasan.

Ilmni aziz tutib, ilm ahlini eʼzozla.

Abadiy qolmaydigan narsalar uchun bunchalik mashaqqat ne uchun kerak? Senga qanday foydasi bor? Oqibat oʻlmayman deb oʻylaysanmi?

Nafsingni jilovla, undan boshqa senga tuzoq qoʻyadigan gʻaniming yoʻq, aslida.

Abadiy mukofotga erishmoqni istasang, oʻtkinchi havaslar ortidan quvma.

Nafs ustidan gʻolib kelmoq istasang, 4 narsani yodingda tut:
Sukut, roʻza, tanholik, kam uyqu.

Haq yoʻlining yoʻlovchisi insonlarning na maqtoviga ahamiyat beradi na gap - soʻzlariga.

Kimning xulqi insonlarga maʼqul boʻlmasa, Haqqa ham manzur kelmaydi.

Vaqtingni behuda sarflab, gʻaflatda qolma.

Har bir aʼzoning zikri oʻzgachadir. Ojizlarni qoʻllab, ogʻirini yengil qilish qoʻlning zikridir. Qavm- u qarindosh, doʻst- u yorni ziyorat qilish oyoqlar zikridir. Haq qoʻrquvi deb, yoki uning neʼmatlarini tomosha qilib tafakkur qilish koʻz zikridir. Qurʼoni Karimni tinglash quloq zikridir. Kecha kunduz Robbingni zikr et.

Bilim bilan aql mukammal boʻladi.
Niyat amal bilan komil boʻladi.
Neʼmat shukr ila ziyoda boʻladi.

Noming har yerda yaxshilik bilan eslanishini istasang sabrli boʻl, aslo birovga yomonlik qilma.

Ajal na kech, na erta, na bir lahza oldin, na bir lahza keyin keladi.

Koʻzlaringni ibrat olish uchun kattaroq och, lablaringni esa handon otmaslik uchun mahkam yop.

Jahannam oʻtidan qoʻrqmaysanmi? Qarshingda oshib oʻtishing kerak boʻlgan ulkan togʻ turibdi, yoʻl olis, yelkangda ogʻir yuk. Hech kim seni qoʻllab, yukni tashishing uchun madad bermaydi. Qiyomat bor. U kunda Allohdan qochib, qutilolmaysan.

Umr degani bir nafaslik muddat ekanligini aslo unutma.

Pandnoma, Fariduddin Attor 📚 #mutoladan

Shayx Fariduddin Attor haqida
Toʻliq ismi Abu Homid Fariduddin Muhammad ibn Abu Bakr Ibrohim Nishopuriy boʻlgan mutasavvif tahminan 1174-yil Nishopurda tugʻilgan. 1248-yilda moʻgʻul askarlari tomonidan shahid qilindi. Dorivor oʻsimliklar va tibbiyot bilan shugʻullangani uchun "Attor" laqabini olib, shu nom bilan mashhur boʻldi. Shayx Fariduddin Attor yirik olim, mutasavvif shoir va ilohiy muhabbatni mohirona tarzda ifodalagan soʻfiy edi. Koʻplab ilmiy safarlarda boʻladi. Iroq, Shom, Misr, Makka, Madina, Hindiston va Turkiston oʻlkalariga qilgan sayohatlaridan keyin Nishopurga qaytadi va bu yerda uzlatga chekinadi. Fariduddin Attor paygʻambarlar va valiylarga doir bir talay kitoblar oʻqiganligini va 39 yil mobaynida tasavvufga oid she'r va hikoyalar jamlaganligini yozadi. Jaloliddin Rumiy Fariduddin Attorga "Oshiqlarning sardori" nomini berishi, tasavvuf yoʻlida oʻzini kichik, uni buyuk deb hisoblashi, asarlaridan keng miqyosda foydalanishi bejizga boʻlmasa kerak. Shuningdek, Fariduddin Attorni "ruh", Sanoiyni esa ruhning "ikki koʻzi" deb biladi. Tabiati, ruhi va tafakkuri mudom sayr holida boʻlgan Fariduddin Attor insoniyatga nazm va nasrda muhim asarlar in'om etdi. Nazmiy asarlari yüz ming bayt atrofida ekanligi aytiladi. Uning zamonamizgacha yetib kelgan "İlohiynoma", "Asrornoma", "Musibatnoma", "Xusravnoma", "Mantiq ut-tayr"(qush tili maqtiqi), "Tazkirat ul-avliyo" "Pandnoma" kabi asarlari maʼlum.

P/s: yuqorida asarlaridan biri "Pandnoma" mutolaamizda.

Salohiddin Ayubiy islomning bir moʻjizasi edi.

To'liq ismi: Salohiddin Yusuf ibn Ayub
Tug‘ilgan yili: 1137 yoki 1138-yil
Vafot etgan yili: 4-mart, 1193-yil
Davlati: Ayubiylar davlati (1171–1193)
Poytaxti: Qohira, Misr
Asosiy yutuqlari: Quddusning ozod qilinishi, Uchinchi Salib yurishlariga qarshi muvaffaqiyatli kurash, Ayubiylar davlatining barpo etilishi.

Salohiddin Ayubiyning bolaligi va yoshlik yillari:
Salohiddin Ayubiy 1137 yoki 1138-yilda hozirgi Iroq hududidagi Tikrit shahrida tug‘ilgan. Uning otasi Najmiddin Ayyub va amaki Asaduddin Shirkuh o‘sha davrning nufuzli harbiy sarkardalari edi. Oilasi tez orada Zangiylar davlati xizmatiga kirib, Mosul va Damashq taraflarida yashay boshladi. Salohiddin yoshlik chog‘idayoq harbiy san’at va davlat boshqaruvi bo‘yicha ta’lim oldi.

Mamluk va Salib yurishlariga qarshi kurash:
Salohiddin dastlab Zangiyning hukmdori Nuriddin Mahmud Zangi xizmatida bo‘ldi. 1164-yilda u Misrga jo‘natildi va amaki Shirkuh bilan birgalikda Fatimiy xalifaligiga qarshi kurash olib bordi. 1169-yilda Shirkuh vafot etgach, Salohiddin Misrning vaziri etib tayinlandi. 1171-yilda u Fatimiy xalifaligini tugatib, Misrni Abbosi xalifaligiga bo‘ysundirdi. Shu tariqa, Ayubiylar davlati asos solindi.

Salohiddinning eng katta g‘alabasi – Quddusning ozod qilinishi (1187)
Salohiddin Ayubiyning eng mashhur g‘alabasi 1187-yil 4-iyulda sodir bo‘ldi. Hittin jangida u Salibchilar qo‘shinlarini tor-mor keltirdi va Quddus shahrini egallashga yo‘l ochdi. 1187-yil 2-oktabr kuni Quddus Salohiddinning qo‘liga o‘tdi. U shahar aholisi va Salibchilarga nisbatan rahmdillik bilan munosabatda bo‘ldi, shaharni qon to‘kishsiz egalladi va asirlarni fidya evaziga ozod qildi.

Uchinchi Salib yurishi (1189–1192) va Sulh shartnomasi:
Salibchilar Quddusni yo‘qotgach, Angliya qiroli Richard (Sher Yurak), Frantsiya qiroli Filipp II va Germaniya imperatori Fridrix Barbarossa Salohiddinga qarshi yangi yurish boshladi.
1191-yilda Richard Akka shahrini egalladi, biroq Salohiddinni yengolmadi.
1192-yilda Salohiddin va Richard Raml sulhini tuzdilar. Ushbu shartnoma asosida Quddus musulmonlar qo‘lida qoldi, lekin nasroniy ziyoratchilar tinch yo‘l bilan shaharni ziyorat qilish imkoniyatiga ega bo‘ldi.

Vafoti va merosi:
Salohiddin 1193-yil 4-mart kuni Sham (Damashq) shahrida vafot etdi. U o‘zidan keyin boylik emas, balki katta davlat va buyuk obro‘ qoldirdi. Hatto o‘zining dafn marosimida o‘z shaxsiy boyligi yo‘qligi sababli unga qabr qazish uchun mablag‘ yetishmaydi degan gaplar tarqalgan.

Salohiddin Ayubiyning shaxsiyati va merosi
Adolat va rahm-shafqat: U Salibchilarga ham insoniylik bilan munosabatda bo‘lgan, hattoki dushmanlariga ham yomonlik qilmagan.

Harbiy iste’dod: U katta strateg va harbiy taktik bo‘lib, ko‘plab janglarda ajoyib muvaffaqiyatlarga erishgan.

Din va fan homiysi: U o‘z davrida masjid, madrasalar va kutubxonalar barpo qildi.
G‘arb tarixida hurmat bilan tilga olinishi: Hatto dushmanlari ham uni mard va odil hukmdor deb tan olgan.

Salohiddin Ayyubiy faqatgina harbiy sarkarda emas, balki buyuk siyosatchi va davlat arbobi edi. U musulmon dunyosini birlashtirishga, adolat o‘rnatishga harakat qildi va Salib yurishlariga qarshi qahramonlarcha kurashdi. Bugungi kunda ham u Islom tarixining eng buyuk shaxslaridan biri sifatida yodga olinadi.

İnkvizitsiyaning eng mashhur qiynoqlari'ni oʻqimay tashlab ketsam boʻlmaydimi?

"Iymon hech qachon taraqqiyotga toʻsqinlik qilgan emas. Zero har qanday taraqqiyot Xudoning yaratgan narsalaridagi ajoyibotlarni kashf qiladi, xolos. Agar men bugun kechagidan koʻra ilmliroq boʻlsam, demak, Allohga boʻlgan iymonim ham kechagidan koʻra mustahkamroq boʻlibdi" – mikrobiolog Lui Paster.

Olam va odam, din va ilm 📚

#mutoladan