Зокиржон домла

Давоми

Бу оятда яна бир ҳикмат шундаки, Аллоҳ таоло шундай дейди:
(فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا)
, яъни “Сен бизнинг кўз ўнгимиздасан”. Кимки Аллоҳнинг назарида ва нигоҳида бўлса, у йўқолмас ва енгилмас. Мусога ҳам шундай дейилган:
(وَلِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِي)
"Менинг кўз ўнгимда бўлишинг учун", аммо бу ерда кўз “айн” сўзи кўпликда келган – (أَعْيُنِنَا), яъни Аллоҳнинг марҳамат ва муҳаббатида мустаҳкам ва бардавомликни кўрсатади.
Оятда учинчи амр –
(وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ)
"Раббингизга ҳамд билан тасбиҳ айтинг", яъни Парвардигорни улуғлаб тасбеҳ айтишдир. Сабр қилиш буйруғи кетидан тасбеҳ буйруғи келган. Бунга сабаб шундаки, тасбеҳ одамга маънавий куч бағишлаб, сабрнинг аччиқлигини ширин қилади ва кўнгилнинг торлигини кенгайтиради. Бу каби ҳолатда Аллоҳ шундай дейди:
(وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ * فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ * وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ)
"Шаксиз, Биз уларнинг сизни масхаралаб айтаётган сўзларидан юрагингиз сиқилаётганини билиб турибмиз. Бас, Сиз Раббингизга ҳамд билан Унга тасбиҳ айтинг ва сажда қилувчилардан бўлинг! Сизга аниқ нарса (ўлим) келгунига қадар Раббингизга ибодат қилинг!".
Шунингдек, бу ерда “Аллоҳга ҳамд билан тасбеҳ айтиш” икки муҳим маънони қамраб олган, уни синов келган одам ўйлаши керак.
Биринчи маъно: Аллоҳни, улуғлаб тасбеҳ айтиб, Унинг бирор нарсани беҳуда ёки ўз камолоти ва ҳикматига мос бўлмаган ҳолда қилмаслигини англашдир. Аҳир У меҳрибон, билимдон ва ҳикматли зот эмасми?! Агар Аллоҳ айрим танланган бандаларини синовга солса, бунинг донолик билан боғлиқ бир сабаби бор. Улар буни билмасалар ҳам, Аллоҳ билур.
Иккинчи маъно: Ҳар бир мусибатда Аллоҳнинг инъомлари бор. Ҳар бир офатда бир неъмат бор. Бу неъматларни эслаб шукур қилиш керак. Шунинг учун тасбеҳ “ҳамд” билан бирга келган.
Бу ерда “рабб” калимаси “К” (сенинг)олмоши қўшимчаси билан келган, яъни У пайғамбарга мурожаат қилмоқда, бу ҳам улуғ бир тарбия, ғамхўрлик ва яқинлик ҳиссини уйғотиб, ишончни мустаҳкамлаб, ғамни кетказади ва кўнгилни кенгайтиради.

Юсуф Қаразовий - Сабр китоби

Давоми

Зарар шундай катта эдики, суғурта компанияси тўлайдиган товон пули ҳам бу зарарни қоплашга етмас эди. Ўшанда, ҳали ёнғиннинг кули совимай тариб, Генри Форд Эдисонга 750 минг долларлик чек юборди ва агар зарур бўлса, яна қўшимча маблағ берилишини таъкидлади.
1916 йилда Форд ўз уйини Эдисоннинг уйи ёнига қурди. Кейинчалик Эдисон ногиронлик аравачасида ҳаракатланишга мажбур бўлганида, Форд ҳам ўз аравачасини олиб, улар бирга пойга қила бошладилар.
Томас Эдисон Генри Форднинг ўзига ишонишига ҳисса қўшган, натижада улар ўртасида умрбод дўстлик пайдо бўлган эди.

Хулоса:
Бошқаларнинг муваффақиятига ҳеч қачон ҳасад қилманг. Агар пойгада ғолиб бўлолмасангиз, олдиндаги инсонга рекордни янгилашга ёрдам беринг. Ёниб турган шамингиз бошқа шамни ёққанда ёруғлигини йўқотмайди. Бир-биримизни қўллаб- қувватлайлик ва руҳлантирайлик!

Адолатли ёндашув ва келажакни режалаштириш ғояси

Биз ўтмишимиздан илҳом олишимиз, бугунги кун учун меҳнат қилишимиз ва эртанги кунга тайёргарлик кўришимиз лозим. Исломий мўтадиллик ғояси айнан шу мақсадларни ўз ичига олади. Қуръон мўминларга олдинги пайғамбарлар ва солиҳлар ҳақида қиссалар келтирган, уларнинг ҳаётлари ақл соҳибларига келажакдаги эҳтимолий ҳолатларга тайёргарлик кўриш ва ҳаётдаги ўзгаришларга қарши туриш учун ўрнак бўлиб хизмат қилади.

Юсуф пайғамбарнинг халқни очарчиликдан олиб чиқиш режаси.
Қуръон бизга Юсуф пайғамбарнинг қиссасини сўзлаб берган. Аллоҳнинг илҳоми билан Юсуф алайҳиссалом15 йиллик режа тузиб, Миср ва унинг атрофидаги юртларни қаттиқ очарчиликдан қутқарган. Бу иқтисодий режанинг асосини қишлоқ хўжалиги ташкил қилган бўлиб, у ишлаб чиқаришни ошириш, истеъмолни қисқартириш, тежамкорлик ва сармоя киритишга қаратилган эди. Шу йўл билан Миср очарчиликдан омон қолган ва ҳатто бошқа юртларга озиқ-овқат ёрдамини кўрсатган. Бу ҳақда Юсуфнинг ака-укалари яна бир бор озиқ-овқат ёрдами сўрашга келган пайтда улар: "Эй азиз, бизга ва оиламизга қийинчилик етди..." деб сўраганларида айтиб ўтилган. Юсуфнинг бу стратегик режаси Аллоҳнинг унга берган илми ва раҳмати ила амалга оширилди. У давлатда ишончли ва билимли масъул сифатида фаолият кўрсатган эди.

Зулқарнайннинг буюк девори.
Қуръонда келтирилган яна бир қисса Зулқарнайн ҳақида. У Яъжуж ва Маъжуж аталмиш махлуқлардан келадиган ҳужумларнинг олдини олиш учун катта девор қурган. Қуръонда Зулқарнайннинг: "Раббим мени қўллаб-қувватлади, менга ёрдам беринглар..." дегани келтирилади. Бу мустаҳкам деворнинг қурилиши келажакда юз бериши мумкин бўлган хатарларга қарши амалга оширилган хавфсизлик лойиҳаси эди. Бу ишда халқ уни меҳр билан қўллаб-қувватлади ва мавжуд ресурслардан фойдаланиб деворни барпо қилди.

Расулуллоҳнинг келажакни режалаштиришлари.
Пайғамбаримиз Муҳаммад (с.а.в.) Маккадаги зиёрат мавсумида ўз даъватларини кенгайтириш ва янги жойда динни ёйиш ҳақида ўйлаганлар. Ясрибдаги (кейинчалик Мадина) Авс ва Хазраж қабилаларининг даъватни қабул қилиб, мўмин бўлишга розилик билдирганларидан сўнг, Пайғамбаримиз уларнинг ёнига саҳобаларни юборган ва ўша ерда Ислом жамиятини барпо этиш учун ҳаракат қилганлар. Ҳижратдан кейин мусулмонлар сонини ҳисоблаш буйруғи ҳам келажакни аниқ режалаштириш мақсадида бўлган.

Халифаларнинг келажакка тайёргарлиги.
Пайғамбаримиздан кейин саҳобалар ва халифалар келажакка тайёргарлик кўришга алоҳида эътибор бердилар. Масалан, Абу Бакр (р.а.) Қуръонни битик сифатида жамлашга қарор қилган, чунки у вақтда унинг турли жойларда тарқоқ ҳолда сақланиши хавфли эди. Шунингдек, Умар (р.а.) Ироқ ерларини фатҳ қилишдан кейин уларни бўлиб беришга қарши чиққан. У келажак авлодлар ҳақида ўйлаб, бу ерларни уларга ҳам қолдиришни мақсад қилган.
Бу қиссалардан биз келажакка режа тузишнинг аҳамиятини тушунамиз. Аллоҳнинг раҳмати ва инсонларнинг меҳнати билан келажак учун тайёргарлик қилиш ҳар бир мусулмон учун муҳимдир.

Шайх Юсуф Қаразовий

Давоми

Шукр ва қаноат:
Аллоҳга берган ҳар қандай неъматлари учун шукр қилиш, қанчалик кичик бўлса ҳам. Бор нарсамизга қаноат қилиш ва ўтган нарсаларга ортиқча афсус қилмаслик.
Камтаринлик:
Биз бу ҳаётда ҳеч нарсага эга эмаслигимизни англашимиз ва ҳамма нарса Аллоҳдан эканлигини билган ҳолда яшашимиз. Бошқаларга нисбатан ўзини устун деб ҳисобламаслик ва уларнинг туйғуларини ҳурмат қилиш.
Зуҳд:
Нафснинг моддий хоҳишларини камайтириш. Рӯҳий ва маънавий қадриятларга кўпроқ эътибор қаратиш.
Сабр:
Қийинчиликларга дош бериш. Маълум мақсадларга етиш учун шошилмаслик.

Одамлар билан қандай муомалада бўлиш керак?
Сени тарк этмоқчи бўлганлар билан:
Унинг кетишини осонлаштириш, уни ҳурмат қилиш ва унга яхши муносабатда қолиш.
Сени яхши кўришни истаганлар билан:
Унга муҳаббат билан жавоб бериш, уни ҳурмат қилиш ва имкон қадар ёрдам бериш.

Хулоса: Жалолиддин Румийнинг ҳикмати бизга бахт ва хотиржамлик йўлини кўрсатади. Бу йўлда фақат Аллоҳга муҳтож бўлиш, бошқаларга эса гўзал ахлоқ ва саховат билан муомала қилиш орқали эришилади.