БИР КАМ ДУНЁ
Қисса
(Давоми. Боши олдинги кунларда)
Бу тўғрида у хотинига ҳам айтмайди, чунки қандай қарор бўлса, унинг ўзи ҳал қилади. Иш вақтида у албатта сой бўйига боради, томорқасида қандай иш бўладиган бўлса, уларни бажаради. Колхозчилик шундай, ҳоҳлаган вақтингда ўз ишларингни бажараверасан. Сой бўйида уй қурадиган жойини мўлжаллайди. Ишига келиб шерикларига жаврайди:
- Ўйлаб-ўйлаб сой бўйидаги томорқамга уй қурадиган бўляпман, шундай қилмасам бўлмайдиганга ўхшаяпти. Яшаб турган уйимизни зак (зах деяпти) босиб кетди. Ётсак тагимиз нам бўлиб қоляпти, зак кўтариляпти-да! Нима, шундай ҳолда яшайвераманми? Сой бўйида зак йўқ, бўлмайди ҳам, ундан ташқари...
- Ҳой бўлди, тўхта, ҳадеб ўзинг жаврайверасанми? Бизнинг гапимизни ҳам эшит.
Солижон жаврашдан тўхтади.
- У ерга уй қуролмайсан, агар ҳеч кимга билдирмай уй қурадиган бўлсанг архитектор келиб уйингни буздиради.
- Нима учун қуролмайман? Ахир у ерлар менинг жойларим-ку. Ўша ердаги қўшниларнинг қурган уйлари бор-ку! Мен ҳам ўшаларнинг уйларининг қаторига қураман.
- У ерда фақат битта қўшнингнинг уйи бор.
- Йўқ, томорқамиз орқасидаги қўшни ҳам чорбоғига уй қурган.
- Ўша қўшниларингнинг уйлари сойдан анча узоқда, сен қурмоқчи бўлган жой эса сойга яқин, тушундингми? Сойнинг у томонидаги ер ҳам, бу томонидаги ер ҳам маълум масофада сойга тегишли.
- Неча метргача бўлган ер сойга қарашли бўлади?
- Буни архитектордан сўрайсан.
Солижон яна бир нарсаларни деди, лекин бу гапларнинг мавзуга тегишли жойлари йўқ эди.
- Гапни кўпайтирма, бор, архитектор қишлоқ советининг биносида ўтиради. Ўша билан гаплаш.
- Мен ҳозироқ бораман, ўша архитекторни топиб гаплашиб келаман.
У велосипедини миниб сойнинг у томонидаги қишлоқда жойлашган “селсовет” биносига жўнади. Шийпонда қолганлар:
- Бу вайсақига тушуниб бўлмайди, уй-жойини Миртемир акага сотганида шу аҳволда юрмасди. Кошки эди архитектор уй қуришга рухсат берса, - деб қолишди.
- Рухсат бериши ҳам мумкин, фақат шу шарт биланки, қурадиган уйлари қўшнисининг уйларининг тўғрисида бўлса, - деди улардан бири.
Солижон “селсовет” биносига етиб келди ва архитектор олдига кирди, бўлган гапларнинг ҳаммасини айтди. У шу гапларни ҳам айтяптики, уни тўхтатиб бўлмайди. Шунда архитектор:
- Бўлди, ака, мен сизни тушундим. Шу жойни сизга бериш тўғрисида колхоз билан “селсовет” қарорлари борми?
- Бор, ҳаммаси бор. Уларни папкага солиб жойлаб қўйганман. Ҳаммаси...
- Тушундим, шуни билиб қўйингки, сойнинг ўзининг минтақаси бор. Сой бўйидан эллик метргача уй қуриш мумкин эмас.
- Мен уй қурадиган жой сой қирғоғидан етмиш метр нарида бўлади. Бошқа қўшниларимизда бундай эмас, уларнинг уй қурадиган жойлари сойдан йигирма метр ҳам чиқмайди. Мендан бошқа ҳеч ким...
- Тушундим ака. Уй қуришингиз учун унинг лойиҳаси қилинади. Лойиҳасиз иш бошламанг. Мен бориб уй қурадиган жойингизни кўраман, сой қирғоғидан ўлчайман, тўғри келса лойиҳасини қилиб бераман, тўғри келмаса лойиҳа қилишим мумкин эмас. Тушундингизми?
- Ҳа, тушундим. Кетдик бўлмаса!
- Сиз бораверинг. Мен тушликни қилиб бўлиб бораман. Сиз ўша ҳужжатларни ўзингиз билан бирга олиб келинг, ўша ерда кўраман. Менга аниқ манзилни айтсангиз бўлди. Айтгандай, камида тўртта ёғочдан қозиқ тайёрлаб қўйинг. Агар уй қуриш мумкин бўлса, уларни бўлажак уйларнинг тўртта четига қоқиб қўямиз.
- Бўлди, мен сизни ўша ерда кутиб ўтираман.
Солижон унга манзилни тўлиқ қилиб, ҳаттоки ортиқчаси билан тушунтириб қўйдида, чиқиб кетди. Тўғри уйига бориб, аввал тушлик қилди, сўнг ҳужжатлар солинган папкани сумкага солди ва велосипед рулига илиб сой томонга жўнади. “Айтгандай, қозиқ ҳам деганди”, деб архитекторнинг гапи эсига тушдида, велосипедни деворга суяб, олтита қозиқ тайёрлаб олди. “Қоқишда ўша ердаги тошлардан фойдаланаман,” деб йўлга тушди. Хотини “эрим нима қиляпти, нега қозиқларни олди, нега ҳужжатларни олди?” деб ўйлаб ҳам ўтирмади.
