초급 문법 12-일
Boshlang'ich daraja gramatikasi 12-kun
28 -아요/어요
(1) Norasmiy-hurmat so'zlashuv uslubi ko'p hollarda notanish insonlar suhbatida
rasmiy-hurmat uslubidan foydalanish zarur bo'lmaganda, shuningdek yaqin
tanishlar orasida lekin hurmat bilan ‘siz’ so'zining ishlatilish zaruriyati bor hollarda
qo'llaniladi. Mazkur uslub fe'l negiziga -아요/어요 qo'shimchasi qo'shilib yasaladi.
예 :
가다 : 가 + 아요 → 가요
먹다 : 먹 + 어요 → 먹어요
믿다 : 믿 + 어요 → 믿어요
높다 : 높 + 아요 → 높아요
예쁘다 : 예쁘 + 어요 → 예뻐요
O’zgarishlar turi Misollar
Agar fe’l yoki sifatning oxirgi bo’g’ini tarkibida
‘yumshoq’ unlilar (ㅏ, ㅗ) bo’lsa, -아요 qo’shimchasi
ishlatiladi, agarda ‘qattiq’ unlilar (ㅓ, ㅜ, ㅣ va hokazolar.) bo’lsa, unda -어요 qo’shimchasi
ishlatiladi.
잡다 → 잡아요
먹다 → 먹어요
길다 → 길어요
Quyidagilarni eslab qoling.
가다 : 가+아요 →가요
오다 : 오+아요 →와요
O’zgarishlar turi O’zgarishga misollar matsiy Misollar
1. - 으 tushib qolishi.
Tuslanuvchi fe’l asosidagi -으
qo’shimcha tushib qoladi, agar
asosga -아/어 yoki 았/었
qo’shimchalar qo’shilsa.
쓰다 : 쓰+어요 → 써요
따르다 : 따르+아요 → 따라요
기쁘다 : 기쁘+어요 → 기뻐요
쓰다
끄다
크다
다다르다
슬프다
기쁘다
2. ㄹ tushib qolishi.
Tuslanuvchi fe’l asosidagi ㄹ qo’shimcha tushib qoladi, agar
asosga ㄴ,ㅂ,ㅅ,-시,-오 qo’shimchalar
qo’shilsa.
살다: 살+ㅂ니다 → 삽니다
살+아요 → 살아요
알다: 알+ㅂ니다 → 압니다
알+아요 → 알아요
멀다: 멀+ㅂ니다 → 멀니다
멀+어요 → 멀어요
울다
물다
알다
돌다
길다
달다
O’zgarishlar turi O’zgarishga misollar
matsiy Misollar
1. ㅂ ga fe’l sifatlar. ㅂ Asosning oxiri unli tovushlar oldida -ㅗ/ㅜ ga o’zgaradi.
(ㅂ, ㅗ ga faqatgina ikkita so’zdagina
o’zgaradi: 돕다, 곱다).
돕다 → 도와요
덥다 → 더워요
춥다 → 추워요
고맙다 → 고마워요
눕다 → 누워요
입다 → 입어요
잡다 → 잡아요
뽑다 → 뽑아요
씹다 → 씹어요
좁다 → 좁아요
2. ㅎ tushib qolishi. 하얗다 → 하얘요 좋다 → 좋아요
(2) Agar fe'l yoki holat fe'lining tuslanishi oqibatida asos va oxirgi qo'shimcha
o'zgarmay qolsa yoki Koreys tilining umumiy fonetika qonuniga muvofiq o'zgarsa,
bunday fe'l yoki sifat to'g'ri hisoblanadi. To'g'ri fe'llar va sifatlarning turlanishi
natijasida o'zgarishlar asosda bo'lgani kabi qo'shimchada ham bo'ladi.
①-jadval. Qo'shimchalarning o'zgarishi.
②-jadval. Asosning o'zgarishi.
③ Noto'g'ri fe'l va sifatlarning tuslanishi.
Agar fe'l va sifatlarning tuslanishi natijasida asos va qo'shimcha o'zgarsa, bunday
o'zgarishlar Koreys alifbosining umumiy fonetika qonunlari orqali tushuntiriladi va bunday fe'l yoki sifat noto'g'ri hisoblanadi.
Noto'g'ri fe'l va sifatlarning asosida turli xil o'zgarishlar sodir bo'lishi mumkin.
Asos oxiridagi -ㅎ tovush -아요/어요
asosli qo’shimchaga qo’shilganda
tushib qoladi.
노랗다 → 노래요
빨갛다 → 빨개요
까맣다 → 까매요
낳다 → 낳아요
놓다 → 놓아요
싫다 → 싫어요
3. ㅅ ga fe’l va sifatlar. ㅅ asosning oxiri unli tovushlar bilan
boshlanuvchi qo’shimchalarning
asosiga qo’shilganda tushib qoladi.
잇다 → 이어요
짓다 → 지어요
긋다 → 그어요
낫다 → 나아요
벗다 → 벗어요
빗다 → 빗어요
솟다 → 솟아요
씻다 → 씻어요
4. 르 ga fe’l va sifatlar.
르 asosning oxiri unli tovushlar oldida ㄹ unli tovushni yo’qotadi va 으
qo’shilishini ifoda etgan holda ㄹㄹ undoshini tashkil etadi.
흐르다 → 흘러요
고르다 → 골라요
가르다 → 갈라요
나르다 → 날라요
다르다 → 달라요
따르다 → 따라요
치르다 → 치러요
들르다 → 들러
Reaksiya qoldirishni unutmang👍👍👍
@topik_develop
"Buyuk maqsadlar ilmda birlashadi "
Boshlang'ich daraja gramatikasi 12-kun
28 -아요/어요
(1) Norasmiy-hurmat so'zlashuv uslubi ko'p hollarda notanish insonlar suhbatida
rasmiy-hurmat uslubidan foydalanish zarur bo'lmaganda, shuningdek yaqin
tanishlar orasida lekin hurmat bilan ‘siz’ so'zining ishlatilish zaruriyati bor hollarda
qo'llaniladi. Mazkur uslub fe'l negiziga -아요/어요 qo'shimchasi qo'shilib yasaladi.
예 :
가다 : 가 + 아요 → 가요
먹다 : 먹 + 어요 → 먹어요
믿다 : 믿 + 어요 → 믿어요
높다 : 높 + 아요 → 높아요
예쁘다 : 예쁘 + 어요 → 예뻐요
O’zgarishlar turi Misollar
Agar fe’l yoki sifatning oxirgi bo’g’ini tarkibida
‘yumshoq’ unlilar (ㅏ, ㅗ) bo’lsa, -아요 qo’shimchasi
ishlatiladi, agarda ‘qattiq’ unlilar (ㅓ, ㅜ, ㅣ va hokazolar.) bo’lsa, unda -어요 qo’shimchasi
ishlatiladi.
잡다 → 잡아요
먹다 → 먹어요
길다 → 길어요
Quyidagilarni eslab qoling.
가다 : 가+아요 →가요
오다 : 오+아요 →와요
O’zgarishlar turi O’zgarishga misollar matsiy Misollar
1. - 으 tushib qolishi.
Tuslanuvchi fe’l asosidagi -으
qo’shimcha tushib qoladi, agar
asosga -아/어 yoki 았/었
qo’shimchalar qo’shilsa.
쓰다 : 쓰+어요 → 써요
따르다 : 따르+아요 → 따라요
기쁘다 : 기쁘+어요 → 기뻐요
쓰다
끄다
크다
다다르다
슬프다
기쁘다
2. ㄹ tushib qolishi.
Tuslanuvchi fe’l asosidagi ㄹ qo’shimcha tushib qoladi, agar
asosga ㄴ,ㅂ,ㅅ,-시,-오 qo’shimchalar
qo’shilsa.
살다: 살+ㅂ니다 → 삽니다
살+아요 → 살아요
알다: 알+ㅂ니다 → 압니다
알+아요 → 알아요
멀다: 멀+ㅂ니다 → 멀니다
멀+어요 → 멀어요
울다
물다
알다
돌다
길다
달다
O’zgarishlar turi O’zgarishga misollar
matsiy Misollar
1. ㅂ ga fe’l sifatlar. ㅂ Asosning oxiri unli tovushlar oldida -ㅗ/ㅜ ga o’zgaradi.
(ㅂ, ㅗ ga faqatgina ikkita so’zdagina
o’zgaradi: 돕다, 곱다).
돕다 → 도와요
덥다 → 더워요
춥다 → 추워요
고맙다 → 고마워요
눕다 → 누워요
입다 → 입어요
잡다 → 잡아요
뽑다 → 뽑아요
씹다 → 씹어요
좁다 → 좁아요
2. ㅎ tushib qolishi. 하얗다 → 하얘요 좋다 → 좋아요
(2) Agar fe'l yoki holat fe'lining tuslanishi oqibatida asos va oxirgi qo'shimcha
o'zgarmay qolsa yoki Koreys tilining umumiy fonetika qonuniga muvofiq o'zgarsa,
bunday fe'l yoki sifat to'g'ri hisoblanadi. To'g'ri fe'llar va sifatlarning turlanishi
natijasida o'zgarishlar asosda bo'lgani kabi qo'shimchada ham bo'ladi.
①-jadval. Qo'shimchalarning o'zgarishi.
②-jadval. Asosning o'zgarishi.
③ Noto'g'ri fe'l va sifatlarning tuslanishi.
Agar fe'l va sifatlarning tuslanishi natijasida asos va qo'shimcha o'zgarsa, bunday
o'zgarishlar Koreys alifbosining umumiy fonetika qonunlari orqali tushuntiriladi va bunday fe'l yoki sifat noto'g'ri hisoblanadi.
Noto'g'ri fe'l va sifatlarning asosida turli xil o'zgarishlar sodir bo'lishi mumkin.
Asos oxiridagi -ㅎ tovush -아요/어요
asosli qo’shimchaga qo’shilganda
tushib qoladi.
노랗다 → 노래요
빨갛다 → 빨개요
까맣다 → 까매요
낳다 → 낳아요
놓다 → 놓아요
싫다 → 싫어요
3. ㅅ ga fe’l va sifatlar. ㅅ asosning oxiri unli tovushlar bilan
boshlanuvchi qo’shimchalarning
asosiga qo’shilganda tushib qoladi.
잇다 → 이어요
짓다 → 지어요
긋다 → 그어요
낫다 → 나아요
벗다 → 벗어요
빗다 → 빗어요
솟다 → 솟아요
씻다 → 씻어요
4. 르 ga fe’l va sifatlar.
르 asosning oxiri unli tovushlar oldida ㄹ unli tovushni yo’qotadi va 으
qo’shilishini ifoda etgan holda ㄹㄹ undoshini tashkil etadi.
흐르다 → 흘러요
고르다 → 골라요
가르다 → 갈라요
나르다 → 날라요
다르다 → 달라요
따르다 → 따라요
치르다 → 치러요
들르다 → 들러
Reaksiya qoldirishni unutmang👍👍👍
@topik_develop
"Buyuk maqsadlar ilmda birlashadi "